8 «не» для бацькоў падлетка ў інтэрнэце

Святлана Стахоўская

3 гады ago

Прызнайцеся шчыра, ці была спакуса запосціць мілае фота свайго дзіцяці ў сацсетках? А ці заўсёды вы пры гэтым пыталіся ў яго пра тое, ці хацеў ён з'яўляцца ў публічнай прасторы ў такім выглядзе або ракурсе? Гэтае пытанне задаюць сабе не ўсе.

Між тым, паводле звестак Белстата, у Беларусі 84% дзяцей 6-10 гадоў і 98,1% падлеткаў 11-15 гадоў з'яўляюцца карыстальнікамі інтэрнэту. «Паводзь сябе ў сацсетках так, каб тваім дзецям не было сорамна зайсці на тваю старонку». Так можна было б назваць новую лічбавую запаведзь для бацькоў.

Чаго ж не варта рабіць, размаўляючы з дзецьмі ў віртуальнай прасторы? Пра гэта распавяла Ілляна Мацвіенка, псіхолаг Рэспубліканскага цэнтра псіхалагічнай дапамогі, спецыяліст па працы з дзецьмі і падлеткамі, аўтар і вядучая адукацыйнай праграмы «Навыкі для жыцця» ў «Акадэміі крэатыўных тэхналогій для дзяўчат».

Парады бацькам падлетка

Сучасныя бацькі падлеткаў – шмат у чым першапраходцы. Бо ўпершыню дарослыя і дзеці з адной сям'і так актыўна маюць стасункі і сочаць за жыццём адзін аднаго не толькі ў рэальнасці, але і ў інтэрнэце. Аднак для гэтай лічбавай камунікацыі таксама павінны быць устаноўленыя правілы.

Чаго нельга рабіць бацькам падлетка ў інтэрнэце?

Гуляць у шпіёнскія гульні.

Вядома, ведаючы пра ўсю небяспеку сучаснага свету, бацькам складана не турбавацца. Так і падмывае ўпотай зайсці ў акаўнт дзіцяці і пачытаць яго асабістыя паведамленні: раптам штосьці падазронае там ёсць, а ён не сказаў.

Ілляна Мацвіенка

Псіхолаг Рэспубліканскага цэнтра псіхалагічнай дапамогі, спецыяліст па працы з дзецьмі і падлеткамі, аўтар і вядучая адукацыйнай праграмы «Навыкі для жыцця» ў «Акадэміі крэатыўных тэхналогій для дзяўчат»

Такое падглядванне, па-першае, можа ўвесці вас у зман. Вы можаце няправільна трактаваць кантэкст таго, што прачыталі ці ўбачылі. Па-другое, у многіх сацсетках ёсць паведамленні пра тое, што ў акаўнт заходзілі з іншай прылады. Калі падлетак зловіць вас, гэта цалкам падарве яго давер. Нават калі вы выкарыстоўваеце функцыю «бацькоўскага кантролю», трэба абавязкова агаварыць тыя межы, дзе ён дзейнічае.

Ілляна Мацвіенка

Такое становішча выкліча ў дзіцяці супраціў. І, хутчэй за ўсё, вы наогул будзеце выдаленыя з гэтай часткі яго жыцця: у яго з'явяцца акаўнты, пра якія вы не будзеце ведаць.

Запалохваць «жахлівым жахам».

Як у рэальным свеце, так і ў інтэрнэце: адны бачаць прыгажосць, новыя веды і магчымасці. Іншыя – жудасныя вычварэнствы, падман і бруд. Вядома, распавесці дзіцяці пра тое, што ў сеціве яго могуць чакаць ашуканцы, варта. Аднак акцэнтаваць увагу толькі на страшных сітуацыях – не.

Ілляна Мацвіенка

Калі мы распавядаем пра сацсеткі і інтэрнэт толькі страхі, мы не даем магчымасці разумна аналізаваць пэўныя рэчы, крытычна думаць, фарміруем пазіцыю безабароннасці і страху. У малодшых школьнікаў спрацоўвае такі момант: калі мама ці тата гэтага палохаюцца, дык наколькі ж я наогул павінен гэтага баяцца. Гэта будзе ўключаць лішнюю трывогу.

Ілляна Мацвіенка

Калі вы прапагандуеце дзецям культуру стасункаў у інтэрнэт-прасторы, паважлівае стаўленне, а потым яны бачаць, што вы самі груба адказваеце на каментары, удзельнічаеце ў спрэчках альбо канфліктах у сеціве, гэта двайныя стандарты. Ці, напрыклад, калі мы ўстанаўліваем у доме месца, вольнае ад гаджатаў, альбо час, якое праводзім без інтэрнэту (напрыклад, вячэра), а самі сядаем з тэлефонам альбо ноутбукам і займаемся сваімі справамі. Гэта пралаз для маніпуляцыі і глеба для канфліктнай сітуацыі.

Называць не вартым увагі тое, што робіць дзіця ў сеціве.

Абясцэньванне пачуццяў падлетка не наблізіць вас да даверлівых стасункаў. Наадварот, прывядзе да яшчэ большага дыстанцыявання. Самыя неразумныя відэа на YouTube і падлеткавыя чэленджы зараз могуць быць для яго цікавымі, хаця вам здаюцца пустым марнаваннем часу. Патрэба ў захапленні чымсьці вельмі моцная ў юным узросце. Замест таго, каб крытыкаваць і кпіць, паспрабуйце крыху даведацца, што менавіта прыцягвае дзіця.

Ілляна Мацвіенка

Падлеткі сапраўды часам могуць проста «заліпаць» у сацсетках. Часцей за ўсё гэта адбываецца па дзвюх прычынах. Першая – калі няма актуальнай альтэрнатывы ў дадзены момант. Другая – такім чынам яны здымаюць напружанне, якое назапасілася за дзень.

Ілляна Мацвіенка

Заўсёды прашу бацькоў устрымлівацца ад любых высвятленняў адносінаў праз чаты, месэнджэры і тым больш – каментары. Нават калі вы ўбачылі пэўны «трэшавы» кантэнт на старонцы сваіх дзяцей-падлеткаў, у вас бура эмоцый і вы хочаце ўсё высветліць, не варта гэтага рабіць у сеціве. Калі дзіця не дома і бачыць вашыя паведамленні, дык да моманту гутаркі яно перажыве ўжо страх, жах, злосць, гнеў, неразуменне. Калі вы сустрэнецеся, яно гатовае будзе рабіць толькі дзве рэчы: абараняцца альбо нападаць. Дыялогу не адбудзецца. Усе моманты, звязаныя з выхаваннем, трэба здзяйсняць шляхам асабістых размоў. Калі вы знаходзіцеся на вельмі далёкай адлегласці адзін ад аднаго, як мінімум старайцеся выкарыстоўваць відэа-ці аўдыёсувязь.

Сварыцца на бацькоўскі чат.

Усе мы ведаем гэтыя цудоўныя чаты для бацькоў, якія часам проста пазбаўляюць розуму. І хаця дзяцей у гэтых абмеркаваннях няма, яны могуць пачуць пра тое, як бацькі кажуць пра іншых дарослых, пагутарыўшы з імі ў сеціве. І зноў двайныя стандарты: ветлівыя размовы пра надзённае з бацькамі, а потым неміласэрная іх крытыка «за вочы».

Ілляна Мацвіенка

Трэба быць вельмі асцярожнымі пры абмеркаванні падзей, якія адбываюцца ў бацькоўскім чаце, пры дзецях. Мы дэманструем мадэль сваіх паводзінаў у інтэрнэт-прасторы, якая тычыцца негвалтоўных стасункаў. Нават калі вы лічыце, што хтосьці з бацькоў не мае рацыю, не абмяркоўвайце гэта пры дзецях. Яны яшчэ не гатовыя аналізаваць сітуацыю, суадносіць пэўныя рэчы. Па-першае, яны будуць бачыць агрэсію ў сеціве. Па-другое, будуць пераносіць гэта ўсё на ўзаемадзеянне з іншымі дзецьмі.

Запошчваць фотаздымкі дзіцяці без дазволу.

«Ну ты ж тут проста лапачка!» Так лічаць мамы і таты і выкарыстоўваюць асабістыя фотаздымкі дзіцяці без усялякіх дазволаў. Тут таксама падымаецца пытанне пра асабістыя межы і павагу. Паспрабуйце прымерыць сітуацыю на сябе. Вам самім спадабалася б, калі б сапраўды гэтак жа абыходзіліся з вашай персанальнай інфармацыяй?

Ілляна Мацвіенка

Пытацца пра меркаванне дзіцяці перад тым, як размяшчаць фотаздымкі з ім у інтэрнэт-прасторы, трэба абавязкова.

Што рабіць бацькам падлетка ў інтэрнэце?

кантралюйце свой кантэнт;
не нагнятайце і не палохайце. Але пры гэтым дзяліцеся ведамі пра тое, як мець стасункі і атрымліваць інфармацыю ў інтэрнэце бяспечна і што павінна насцярожыць;
сумняваецеся – спытайцеся (перш чым пачынаць абвінавачванні і разбор палётаў);
абмяркуйце фармат і колькасць стасункаў (напрыклад, колькі разоў вы патэлефануеце падлетку, пакуль ён знаходзіцца на дні нараджэння ў сябра);
праяўляйце цікавасць да гэтай часткі жыцця падлетка (не справаздача!). Гэта павінны быць не пытанні пра тое, колькі часу ты сёння сядзіш за камп'ютарам, а дыялог пра тое, што сапраўды цікавага сёння было ў сеціве;
падумайце, перш чым публікаваць фота дзіцяці.

Чаму трэба навучыць дзіця ў інтэрнэце?

Важны «скіл» падлетка ў сеціве – крытычнае мысленне. Менавіта таму важна размаўляць:

абмяркоўваць, чым канкрэтна жыве дзіця ў сеціве, чым захапляецца;
аналізаваць разам, што атрымліваецца і што не;
браць пад сумненне розныя крыніцы інфармацыі, сітуацыі, прадумваць варыянты іх вырашэння разам.

Карысныя рэсурсы, якія дапамогуць у выпадку цяжкасцяў у інтэрнэце:

8-801-100-16-11 – дзіцячая тэлефонная лінія (кругласутачна, бясплатна, ананімна);
www.kids.pomogut.by – інфармацыйны рэсурс для дзяцей, бацькоў, педагогаў з магчымасцю атрымаць дапамогу анлайн;
www.unicef.by

Інтэрнэт-стасункі, у тым ліку і з уласнымі дзецьмі, – важная частка нашага жыцця. Для таго, каб не ператварыцца толькі ў намінальных бацькоў, якія дакладна і не ведаюць, чым жыве іх дзіця, неабходна выконваць правілы: паважаць асабістую прастору і межы падлетка, выбудоўваць паважлівае стаўленне ў віртуальнай прасторы, пазбягаць двайных стандартаў, сачыць за кантэнтам і развіваць крытычнае мысленне ў сеціве.