9 крокаў псіхалагічнай дапамогі дарослым з дыслексіяй

Святлана Стахоўская

4 гады ago

Вядомая англійская бізнэсвумэн Вікторыя Бэкхэм прызналася, што пакутуе ад дыслексіі. Па словах Вікторыі, з гэтай жа праблемай сутыкнуліся і чацвёра яе дзяцей. Гісторыя ведае мноства таленавітых дыслексікаў: Леанарда да Вінчы, Агата Крысці, Ганс Хрысціян Андэрсан... Аднак у звычайным жыцці дарослы чалавек, якому цяжка чытаць тэксты, пісаць, абагульняць інфармацыю, часта адчувае сорам і непаразуменне.

Сапраўднай праблемай робіцца, напрыклад, любое запаўненне дакументаў. Як прыняць сваю праблему і жыць без страху абняславіцца? Пра гэта распавяла кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй» Наталля Аўсянік.

Жыць з дыслексіяй можна шчасліва

Спецыялісты адзначаюць, што ў адносінах да праблемы дыслексіі ёсць дзве найбольш частыя тэндэнцыі. І абедзве яны правальныя. Першая – займацца чытаннем і пісьмом «да пасінення», падганяючы сябе і не ў сілах спыніцца. Другая – прылічыць сябе да ліку геніяў (іх сярод дыслексікаў шмат). У першым выпадку вялікая верагоднасць загнаць сябе ў пастку, але так і не дамагчыся выніку. А ў другім – прапусціць сензітыўны перыяд, калі дыслексію яшчэ можна было скарэктаваць. Для дарослага чалавека важны псіхалагічны складнік.

Дыслексія – не хвароба. Гэта асаблівая з'ява, якая патрабуе свядомых адносінаў. Што можна зрабіць дыслексіку для найбольш камфортнага жыцця?

Крок 1. Быць максімальна інфармаваным.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Каб скласці план дзеянняў, як спраўляцца са сваёй праблемай, трэба перш за ўсё сабраць пра яе інфармацыю. Зараз ёсць мноства семінараў, трэнінгаў. Існуюць таксама дадаткі, якія дазваляюць даведацца, на колькі і ў якой ступені ў чалавека ёсць той ці іншы тып дыслексіі (усяго вылучаюць 5 тыпаў). Ёсць людзі, якія шчасна ўсё жыццё жывуць і могуць у дзень прачытаць максімум два абзацы. Яны і не думаюць, што ў іх пэўныя праблемы. Ці людзі, якія кажуць пра тое, што ім даводзілася зубрыць літаратуру або гісторыю. Літаральна цэлы параграф чалавек вучыў на памяць, не ўмеючы здабываць галоўную думку. Калі вы высвятляеце, у якой ступені ў вас прысутнічае дыслексія, лягчэй зразумець, з чым можна пражыць без умяшанняў, а што патрабуецца карэктаваць або мець пэўныя тэхнічныя сродкі для дапамогі.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Для таго, каб рухацца далей, трэба прыняць сваю праблему. Тэрапія неабходная і павінна прысутнічаць у жыцці кожнага дыслексіка. Наколькі чалавек баіцца пісьмовых работ, публічных выступленняў, чытання, пытанняў у стылі «падсумуй і абагульні»... Гэта прапрацоўваецца з псіхолагам, каб справіцца з грузам раз і назаўжды.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Многія дарослыя дыслексікі саромеюцца сваёй праблемы. Я неаднаразова бачыла, як людзі, запаўняючы дакументы ў розных пашпартных сталах, чырванеюць, бляднеюць, пацеюць над фармулярам для таго, каб здаць той жа пашпарт на праверку або перарэгістрацыю. Калі чалавек прапрацаваў праблему, ён разумее, што яго цяжкасці – гэта не ганьба, а з'ява. І далей ён кажа: «Я не магу, дапамажыце, калі ласка». Як толькі чалавек пачынае прасіць без сарамлівасці, без згрызоты, без бясконцых апраўданняў, дык яму вельмі многія людзі ідуць насустрач.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Трэба выявіць той самы моцны бок, за кошт якога чалавек можа жыць далей. Калі няма стрыжня, цікавасці, дык жыццё ператвараецца проста ў пагоню за цягніком, які бясконца з'язджае. Для дзяцей ёсць дыягностыка на выяўленне здольнасцяў чалавека. Часцей за ўсё яе выконваюць у прафарыентацыйны перыяд, з 13 гадоў. Хаця, напрыклад, вядомы псіхолаг Адлер лічыў, што ўжо ў 4 гады мы можам вызначыць калідор здольнасцяў. У дарослых людзей мы выбіраем са спісу наяўных рэсурсаў і магчымасцяў. У дапамогу – прафарыентолагі, трэнінгі. Як толькі мы знайшлі свой рэсурс, мы накіроўваем туды максімум сіл, а астатняе робім у рэшткавым рэжыме. Чаму гэта важна? Мозг у прынцыпе мае абмежаваныя рэсурсы. Калі мы бясконца выцягваем іх у розных напрамках (і хакей, і басейн, і 4 замежныя мовы, і каліграфія), дык праз пэўны час іх не застаецца, няма жадання нічым займацца. У дзяцей гэта часцей за ўсё бывае ў 6-7 класе. У гэтым узросце многія ўжо нічога не хочуць, бо рэсурсаў няма. А далей з'яўляюцца ўжо дарослыя, якія таксама чагосьці не хочуць па пэўных прычынах. Таму так важна выявіць свой інтарэс. Гэта ніколі не позна. Ёсць людзі, якія лепшыя свае творы напісалі ў 90 гадоў.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Людзям з дыслексіяй патрэбны вельмі строгі графік выканання работы. Тэрміновыя заданні, змены ў рэжыме працы – усё гэта для іх велізарны стрэс. Напрыклад, вучні ці студэнты-дыслексікі, якім мяняюць расклад, на занятках не могуць сабрацца, паколькі рыхтаваліся зусім да іншага прадмета. Лепей засцерагчы сябе на вучобе і працы і паведаміць, што вам трэба ведаць інфармацыю загадзя, і гэта ніяк не адаб'ецца на працоўным працэсе. Для людзей з дыслексіяй вельмі карысныя камунікатыўныя трэнінгі, дзе іх вучаць, не ўступаючы ў канфлікт, казаць пра свае патрэбы, абараняць межы і граматна адбудоўваць сваю рабочую прастору.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Часта заўважаю ў працы з дыслексікамі такія фразы ў адносінах да сябе: «Я дурны, я тупы, у мяне нічога не атрымліваецца». Трэба замяніць негатыўныя або крытыкуючыя характарыстыкі на станоўчыя. Ёсць цэлая стратэгія, калі мы вучымся замест такіх фраз казаць: «Я не справіўся, бо... Якім чынам мне трэба гэта зрабіць? Што мне трэба, каб гэтага дасягнуць?» Гэта асобны спецыяльны трэнінг, у якім дыслексікі маюць патрэбу. Дыслексія – гэта не толькі пра трэніроўку чытання і пісьма. Трэба падняць вельмі шмат пластоў, каб чалавек сябе адчуваў добра. У прыватнасці, камунікатыўныя навыкі.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Чытанне кніг пра людзей з падобнымі праблемамі і пра тое, як яны іх пераадольвалі, важна як для дзяцей, так і для дарослых дыслексікаў на працягу ўсяго жыцця. Напрыклад, у «Ганне Карэнінай» Леў Талстой як вялікі педагог таксама апісаў дыслексіка – сына Ганны Сярожаньку.

Наталля Аўсянік

Кандыдат псіхалагічных навук, удзельніца праекта «dyslexia.pro» і «100 кніг для дзяцей з дыслексіяй»

Калі ў мяне дрэнны зрок, я выкарыстоўваю акуляры для дапамогі сабе. Калі я жыву з дыслексіяй, дык таксама выкарыстоўваю тэхнічную дапамогу і марную меней сіл на барацьбу з бясконцымі складанасцямі.

Дыслексія – сітуацыя, калі ад дарослага чалавека патрабуецца, перш за ўсё, спакойнае прыняцце сваёй сітуацыі і пошук варыянтаў дапамогі. Пра тое, якую літаратуру рэкамендуюць спецыялісты для дарослых і дзяцей з такімі праблемамі і якія тэхнічныя сродкі дапамогі існуюць для палягчэння жыцця дыслексікаў, – у нашых наступных матэрыялах.

Exit mobile version