У рамках Марафону жаночага здароўя намеснік галоўнага ўрача па родадапамозе 1-й гарадской клінічнай бальніцы г.Мінска Элеанора Фядотава распавяла пра асноўныя метады абязбольвання родаў без выкарыстання лекавых прэпаратаў.
Адкуль бярэцца родавы боль?
Перш чым засяродзіцца на абязбольвальных метадах, неабходна зразумець і прыняць, што родавы боль – гэта нармальна. Абсалютна бязбольныя роды хаця і здараюцца, але вельмі рэдка. Падчас родаў боль узнікае на фоне актыўных фізіялагічных працэсаў: раскрыцця шыйкі маткі, скарачэння маткі і нацяжэння маткавых звязак, раздражнення брушыны і ўнутранай паверхні крыжа пры праходжанні дзіцяці праз родавыя шляхі, супраціўлення мышцаў тазавага дна...
Пры гэтым болевыя адчуванні падчас родаў могуць быць рознай ступені выяўленасці і інтэнсіўнасці. Гэта шмат у чым залежыць ад так званага індывідуальнага парога болевай адчувальнасці і ад псіхаэмацыянальнага настрою жанчыны. Галоўны фактар, які абвастрае боль і абцяжарвае цячэнне родаў, – страх.
Страх падаўляе выпрацоўку эндарфінаў (гармонаў, якія выконваюць падчас родаў расслабляльную, абязбольвальную функцыю) і, наадварот, узмацняе выкід у кроў гармону стрэсу – адрэналіну. У сваю чаргу гэта прыводзіць да сутаргавага скарачэння мышцаў, сціскання мышачных сасудаў, парушэння кровазабеспячэння і, такім чынам, да ўзмацнення болю.
Запомніце: чым больш страху, тым больш болю.
Немедыкаментозныя метады абязбольвання родаў
Па словах Элеаноры Фядотавай, усе існуючыя зараз метады абязбольвання родаў можна падзяліць на дзве асноўныя групы: немедыкаментозныя і медыкаментозныя.
Немедыкаментозныя метады ў асноўным якраз-такі і накіраваныя на пазбаўленне ад страху, расслабленне парадзіхі праз стварэнне для яе камфортнай эмацыянальнай і псіхалагічнай абстаноўкі. Так, у абязбольванні родаў немедыкаментознымі метадамі мае значэнне:
- Прысутнасць партнёра і псіхалагічная падтрымка, якую можа аказваць партнёр (муж, сястра, маці) альбо медыцынскі персанал. Аптымальны варыянт, калі псіхалагічная падтрымка ідзе «па ўсіх франтах». Важна стварыць для жанчыны, якая знаходзіцца ў слабым становішчы, атмасферу бяспекі і абароненасці.
- Інфармаванне пацыенткі пра тыя ці іншыя ўмяшанні, пра працэс родаў, змены, што праходзяць у родах. Роды, асабліва для жанчыны, якая ўпершыню атрымлівае падобны досвед, – якраз той выпадак: нервуешся меней, калі ведаеш болей, перакананая Элеанора Фядотава.
- Зручнае становішча для парадзіхі таксама мае вялікае значэнне для стварэння камфортнай псіхаэмацыянальнай абстаноўкі. Таму ў шматлікіх радзільнях вітаецца вольны выбар пазіцыі ў першым і другім перыядах родаў, г.зн. жанчына можа знаходзіцца ў любым максімальна зручным ці прымальным для яе становішчы (лежачы на баку, стоячы, седзячы з шырока разведзенымі нагамі альбо на фітболе для зняцця напружання з мышцаў тазавага дна, шпацыруючы па палаце, у каленна-локцевым становішчы і г.д.).
- Выкарыстанне розных відаў масажу (напрыклад, масаж з уздзеяннем на зоны ад пупка ўніз да пахвінных складак, масаж у вобласці крыжа і г.д.) дазваляе ў значнай ступені паменшыць болевыя адчуванні. Можна праводзіць як самамасаж, так і масаж з дапамогай партнёра. Масажныя рухі могуць вар'іравацца ад лёгкага пагладжвання да інтэнсіўнага расцірання неабходнай вобласці фалангамі пальцаў, далонямі, кулакамі. Для дасягнення максімальнага абязбольвальнага эфекту рэкамендуецца рабіць невялікія перапынкі паміж масажам, практыкаваць розныя тэхнікі і выконваць масаж на розных участках цела.
- Спецыяльныя дыхальныя тэхнікі – эфектыўны метад немедыкаментознага абязбольвання родаў. Яго сутнасць заключаецца ў залішнім насычэнні арганізма кіслародам – гэта прыводзіць да дадатковага выкіду эндарфінаў, якія, нагадаем, з'яўляюцца прыродным абязбольвальным. Практыкаваць дыхальныя тэхнікі можна ў любым становішчы, зручным для парадзіхі. Сярод найбольш распаўсюджаных тэхнік, якія ўжываюцца ў родах:
– дыханне жыватом (чаргаванне павольнага глыбокага ўдыху носам і павольнага выдыху ротам);
– дыханне «свечкай» (частае павярхоўнае дыханне, пры якім удых робіцца носам, выдых – ротам). Такая тэхніка дыхання асабліва эфектыўная падчас інтэнсіўных схватак;
– дыханне «сабачкам» (частае павярхоўнае дыханне ротам). Акрамя абязбольвальнага эфекту, гэтую дыхальную тэхніку ўжываюць, калі неабходна падавіць заўчасныя патугі.
- Вітаюцца і шырока выкарыстоўваюцца цеплавыя водныя працэдуры ў актыўнай фазе родаў. У многіх радзільных дамах у парадзіхі ёсць магчымасць выкарыстання цёплага душа. Для дасягнення абязбольвальнага эфекту струмені вады накіроўваюць на ніжнюю частку спіны альбо жывата. Аднак, калі падчас схватак у жанчыны фіксуецца высокі артэрыяльны ціск, ёй давядзецца адмовіцца ад водных працэдур у якасці абязбольвання.
- Музыкатэрапія. Любімая музыка, якая ўзнімае настрой, расслабляе, супакойвае, – чаму не? Музыкатэрапію таксама можна выкарыстоўваць для зняцця дыскамфортных адчуванняў. Больш за тое! Правільная музыка ўзмоцніць эфект іншых немедыкаментозных метадаў абязбольвання родаў: дыхальных тэхнік, масажу і г.д. А каб не адцягваць увагу медыцынскага персаналу альбо суседак па палаце, можна скарыстацца навушнікамі.
- Ароматэрапія. Таксама адзін з метадаў абязбольвання родаў. Правільны водар не толькі супакойвае нервовую сістэму, здымае стрэс, расслабляе, але і ў пэўнай ступені спрыяе актывізацыі родавага працэсу (ці наадварот, можа некалькі запаволіць яго празмерную актыўнасць). Галоўнае – выкарыстоўваць якасныя і натуральныя эфірныя алеі, водар якіх не павінен выклікаць раздражнення ці непрымання. Патрэбным дзеяннем валодаюць эфірныя алеі лаванды, ружы, язміну, бергамоту, цытрусавых, карыцы, чайнага дрэва і інш.
Абязбольванне родаў без пабочных эфектаў
Будучых парадзіх рыхтуюць да выкарыстання тэхнік немедыкаментознага абязбольвання родаў, у тым ліку на курсах па псіхаэмацыянальнай падрыхтоўцы да родаў, якія ёсць пры кожнай жаночай кансультацыі. Трэба разумець, што абсалютнага абязбольвання ў родах пры выкарыстанні немедыкаментозных тэхнік чакаць не варта. Але правільнае іх прымяненне ўсё ж такі ў значнай ступені прыглушае родавыя пакуты, зніжае вастрыню болевых адчуванняў і ў канчатковым выніку пакідае ад родаў прыемнае адчуванне, калі хочацца паўтараць гэты вопыт зноў і зноў.
Акрамя таго, немедыкаментозныя метады абязбольвання ў родах маюць свае несумнеўныя плюсы. І ўжо хаця б толькі таму імі варта скарыстацца:
- не аказваюць негатыўнага ўздзеяння ні на саму жанчыну, ні на дзіця;
- даступныя абсалютна любой парадзісе і простыя ва ўжыванні;
- не выклікаюць алергічных рэакцый і пабочных эфектаў.