Адкуль бярэцца хвароба
Возьмем ідэальнага пацыента, які акрамя прастуды нічым у сваім жыцці не хварэў. У пэўны момант у яго ўзнікае моцны боль у горле, абцяжаранае глытанне, павышаецца тэмпература. Западозрыць дыягназ вострага танзіліту, або па-простаму ангіны, нескладана. І калі лячэнне пачатае адразу, граматна падабраныя антыбіётык і антыгістамінны прэпарат, палёгка надыходзіць ужо праз 1-2 прыёмы лекаў.
З хранічнымі працэсамі, да якіх адносяцца анкалагічныя захворванні, справа ідзе значна складаней. Фактараў, што правакуюць узнікненне злаякасных новаўтварэнняў, вялікае мноства. Але часцяком прырода хваробы да канца застаецца нявысветленай.
Але калі імунная сістэма па пэўных прычынах аслабленая, яна можа наогул не адрэагаваць на з'яўленне мутантнай клеткі ці не справіцца з ёй. Хвароба паступова прагрэсуе.
Якія сімптомы паказваюць на магчымы анкапрацэс?
У адрозненне ад вострых станаў, пры хранічным працэсе сімптомы не так ярка выяўленыя і адказ на лячэнне больш павольны. На ранніх стадыях рак наогул можа не даваць ніякіх праяў. Ад пачатку захворвання да з'яўлення першых сімптомаў могуць прайсці гады і нават дзесяцігоддзі.
Акрамя згаданых сімптомаў, чалавек можа заўважаць змяненне густу, апетыту, нематываванае зніжэнне вагі, парушэнні сну. Дарэчы, кашмары, бяссонніца, трывожны «ірваны» сон – гэта важны фактар.
Самнолагі сцвярджаюць, што сны з'яўляюцца вынікам апрацоўкі інфармацыі, атрыманай як з навакольнага свету, так і знутры, з уласнага арганізма. Гэта значыць, сімптомаў яшчэ няма, але паталагічныя працэсы ўжо запушчаныя, і арганізм спрабуе паведаміць пра гэта праз сны.
Таму важна быць уважлівым да свайго здароўя і не ігнараваць любыя адхіленні.
Пры гэтым не трэба ўпадаць у крайнасці!
Адна з іх – доўга і ўпарта не рэагаваць на сігналы, якія падае арганізм. Іншая – ледзь што бегчы і абследавацца па поўнай. Абедзве гэтыя катэгорыі пацыентаў уяўляюць для ўрача складанасці.
Калі сцёртыя, няярка выяўленыя сімптомы захоўваюцца на працягу аднаго месяца – ісці на кансультацыю да тэрапеўта трэба абавязкова і неадкладна. Лепей – раней. Пры гэтым важна захоўваць галаву халоднай і не прызначаць сабе абследаванні самастойна. Млоснасць і пякотка, напрыклад, у шмат разоў часцей сведчаць пра дыспенсію ці гастрыт, чым пра рак страўніка.
Рак – не грып. Ізаляцыя шкодная
Чуткі пра тое, што анкалогія мае вірусную прыроду, на жаль, да гэтага часу на слыху. Шмат у чым гэта тлумачыцца тым, што шырокае распаўсюджанне атрымаў вірус папіломы чалавека – асноўны ўзбуджальнік раку шыйкі маткі. Тут важна разумець, што гэта не вірус грыпу, які перадаецца паветрана-кропельным шляхам. І цурацца анкапацыентаў, баючыся «заразіцца», не толькі бессэнсоўна, але і шкодна. Так знікаюць сябры, бурацца сям'і, абрываюцца сацыяльныя сувязі... Цяжкі псіхалагічны стан, у якім знаходзіцца чалавек з-за хваробы, толькі пагаршаецца.
Зараз у Беларусі шырока ўжываецца эфектыўны метад прафілактыкі супраць віруса папіломы чалавека – вакцынацыя. Максімальная эфектыўнасць прышчэпкі даказаная пры прымяненні ў падлеткаў да пачатку палавога жыцця (у сярэднім 12 гадоў). Прычым, мае сэнс прышчэплівацца не толькі дзяўчынкам, але і хлопчыкам.Зараз даступная вакцына ад 9-і анкагенных вірусаў ВПЧ.
Скрынінг раку
У Беларусі навукова пацверджаная эфектыўнасць трох скрынінгавых праграм (акрамя раку шыйкі маткі): раку малочнай залозы, раку прадсталёвай залозы і каларэктальнага раку.
Скрынінгавыя праграмы ўяўляюць сабой маштабныя прафілактычныя абследаванні сярод людзей пэўнай узроставай катэгорыі, якія праводзяцца на базе ўстаноў аховы здароўя гарадскога, раённага, абласнога і рэспубліканскага ўзроўняў.
- Скрынінг па раку малочнай залозы праводзіцца сярод жанчын ад 50 да 69 гадоў з дапамогай праходжання мамаграфіі (1 раз у 2 гады).
- Скрынінгавыя абследаванні на рак прадсталёвай залозы рэкамендаваныя мужчынам ад 50 да 65 гадоў таксама 1 раз у 2 гады. Пры дапамозе лабараторных даследаванняў вызначаецца ўровень утрымання прастат-спецыфічнага антыгена ў крыві.
- Скрынінг па каларэктальнаму раку (ці раку тоўстага кішэчніка) мае на ўвазе аналіз калу на схаваную кроў. Праводзіцца 1 раз у 2 гады сярод людзей ва ўзросце ад 50 да 60 гадоў.
Рэгулярныя агляды ў гінеколага – ідэальна 1 раз у 6 месяцаў, але не радзей за 1 раз на год – таксама можна ўмоўна аднесці да ранніх скрынінгавых абследаванняў. Падчас агляду ўрач бярэ мазок на анкацыталогію, па якім можна вызначыць наяўнасць (або адсутнасць) атыповых клетак.
Перадрэабілітацыя
У адрозненне ад рэабілітацыі як важнага этапу для аднаўлення чалавека пасля перанесенай хваробы і актыўнага лячэння, перадрэабілітацыя – паняцце, якое толькі пачынае набываць шырокае распаўсюджанне. Гэта комплекс мерапрыемстваў, які праводзіцца на этапе ад моманту пастаноўкі дыягназу да пачатку лячэння. За апошнія 5 гадоў на захадзе было праведзенае некалькі даследаванняў па перадрэабілітацыі, якія даказалі яе высокую эфектыўнасць. Перадрэабілітацыя ўключае тыя ж пункты, што і актыўная рэабілітацыя: адмова ад шкодных звычак, акцэнт на правільнае здаровае харчаванне, забеспячэнне адэкватнай фізічнай актыўнасці, стабілізацыя псіхаэмацыянальнага стану.
Даследаванні паказалі, што пры забеспячэнні ўсіх перадрэабілітацыйных мераў праз 2 тыдні пасля аперацыі па выдаленні лёгкага мужчыны ўжо займаліся на велатрэнажорах і выдатна сябе адчувалі.