Хачу і не магу? Сэкс у перыяд лячэння анкалагічнага захворвання і пасля

Што мы ведаем пра стан чалавека, які атрымлівае курс хіміятэрапіі і змагаецца з цяжкай хваробай штодня? З якімі наступствамі хімія- і прамянёвай тэрапіі сутыкаюцца жанчыны, як змяняецца якасць іх жыцця? Ці ўплывае лячэнне анкалагічнага захворвання на сэксуальнае жыццё жанчын?

На гэтыя і многія іншыя пытанні адказала кандыдат медыцынскіх навук, гінеколаг-анколаг Галіна Касцевіч.

Адмова ад сэксу – права жанчыны

Галіна Уладзіміраўна, часта на прасторах інтэрнэту можна сустрэць шмат няслушнай інфармацыі. На форумах анкапацыентаў пішуць, што падчас курсу хімія-, прамянёвай або гарманальнай тэрапіі жанчынам нельга займацца сэксам. Ці так гэта?

– Усё вызначаецца клінічным станам пацыенткі ў перыяд лячэння. Калі яе агульны стан здавальняючы, калі ёсць жаданне сэксуальнай блізкасці і ёсць умовы для гэтага – палавыя адносіны не супрацьпаказаныя. Сэксуальныя кантакты не пагоршаць працэс лячэння, калі само лячэнне не патрабуе асаблівых абмежаванняў.

Шмат што ў дадзенай сітуацыі залежыць ад лакалізацыі захворвання і аб'ёму прызначанага лячэння. Калі пацыентцы прызначаная кантактная прамянёвая тэрапія (крыніца выпраменьвання размяшчаецца інтравагінальна), дык напярэдадні працэдуры і ў перыяд правядзення сеансаў прамянёвай тэрапіі сэксам займацца непажадана.

Але пасля завяршэння апраменьвання, калі ёсць жаданне сэксуальнай блізкасці, кантакты не супрацьпаказаныя і могуць нават станоўча паўплываць на працэс рэгенерацыі тканак похвы і стаць прафілактыкай постпрамянёвага кальпаклейзісу (зрашчэнне сценак похвы).

Акрамя гэтага, стан псіхалагічнага камфорту, адчуванне ўзаемнасці і абароненасці, якія ствараюцца падчас палавога акту, палягчаюць цячэнне хваробы і яе лячэнне.

Але паўтараю, магчымасць сэксуальных кантактаў вызначаецца станам жанчыны. Пры гэтым неабходна ўлічваць меркаванне ўрача, каб не пагоршыць стан здароўя і не страціць якасць жыцця ў цяжкі перыяд часу.

Часцяком жанчыны, якія атрымліваюць курс лячэння анкалагічнага захворвання, сутыкаюцца з непаразуменнем партнёра, калі адмаўляюцца ад сэксуальных кантактаў. У жанчын мноства прычын для адмовы, давайце пагаворым пра гэта. І як трэба рэагаваць партнёру на адмову?

– Падчас курсу прамянёвай або хіміятэрапіі магчымасці для заняткаў сэксам часцяком абмежаваныя ў сувязі з агульным станам здароўя жанчыны. У шэрагу выпадкаў прамянёвая тэрапія выконваецца адначасова з радыёсэнсібілізацыяй хіміяпрэпаратаў для ўзмацнення эфекту ад прамянёвай тэрапіі.

На фоне гэтага ў жанчын клінічна ствараюцца наступныя сітуацыі: выяўленая дыспепсія, ваніты, парушэнне функцыі кішэчніка, узмацненне вагінальных вылучэнняў, цыстыт і г.д.

У перыяд правядзення асноўнага лячэння, няхай гэта будзе хіміятэрапія або прамянёвая тэрапія, заняткі сэксам варта выключыць, калі агульны стан жанчыны патрабуе догляду і асаблівых умоў жыццядзейнасці (частае дробавае харчаванне, рэжым сну і адпачынку, пітны рэжым і медыкаментозная падтрымка ўскладненняў, якія развіліся).

На фоне супрацьпухліннага лячэння жанчына вельмі прыгнечаная, яна фізічна і псіхалагічна можа быць не гатовая. Яе не трэба схіляць да сэксу і тым больш нельга паказваць на тое, што менавіта па стане здароўя яна не здольная выконваць шлюбны абавязак.

Сэкс – гэта задавальненне, гэта эмоцыі і асалода. І не толькі для сябе, але і для партнёра. Калі жанчыну ванітуе, а ў гэты час ёй прапануецца сэкс і сыплюцца папрокі: «Урачы кажуць – можна, а ты не хочаш», – гэта гвалт, так быць не павінна ніколі.

Жанчына мае права адмовіцца ад сэксуальных кантактаў наогул. Калі ідзе перыяд лячэння, настойліва абмяркоўваць пытанні сэксу некарэктна і няправільна, менавіта з-за павагі да жанчыны і яе стану. Партнёру неабходна праяўляць цярпенне і разуменне.

З якімі псіхалагічнымі праблемамі сутыкаюцца жанчыны пасля праходжання курсу лячэння анкалагічнага захворвання? Бо гэта таксама ўплывае на якасць сэксуальнага жыцця.

– Калі радыкальнае лячэнне завершанае, жанчына псіхалагічна, а ў шэрагу выпадкаў і фізічна, робіцца ўжо не той, якой была да хваробы. За перыяд лячэння фарміруецца мноства комплексаў.

Знаходзячыся ў стацыянары, адчуваючы ўласны душэўны і фізічны боль, яна назірае за станам іншых пацыентак, якія атрымліваюць лячэнне ўпершыню або ў сувязі з рэцыдывам хваробы. І нярэдка думае, што раптам гэтага курса лячэння недастаткова, што за мяжой лечаць лепей.

Яна не ўпэўненая, што ачуняла, і часта думае пра магчымыя рэцыдывы захворвання. Яна мучыцца ад недахопаў сваёй знешнасці ў перыяд лячэння (выпадзенне валасоў, рэзкае зніжэнне вагі, змены стану скуры), часта плача ў адзіноце і адмаўляецца ад кантактаў.

У такіх выпадках неабходная вялікая праца з псіхолагам, псіхатэрапеўтам і ў сям'і. Жанчына павінна ўсвядоміць, што лячэнне неабходнае, што нельга замыкацца ў сабе і жыць інтарэсамі хваробы або ўскладненняў яе лячэння.

Жанчыне вельмі важна адчуваць, што блізкія людзі ставяцца да яе па-ранейшаму пяшчотна, трапятліва і з любоўю, як гэта было і да хваробы. На жаль, ёсць нямала выпадкаў, калі муж сыходзіць з сям'і, бо жонка перанесла цяжкае захворванне. Ён лічыць яе непаўнавартаснай і пакідае адну.

Зразумець, прыняць і падтрымаць

Якім чынам мужчына можа дапамагчы жанчыне, калі тая страціла веру ў сябе і больш не адчувае сябе жаданай?

– У жанчын пасля перанесенага захворвання ёсць некалькі мадэляў паводзінаў. Тыя, якія шчасныя ў сямейных адносінах, часта замыкаюцца ў сабе і не могуць абмяркоўваць праблемы, якія могуць перашкаджаць сэксуальным кантактам. Другая група думае: «Што я магу зрабіць, я ўсё роўна хворая». Трэцяя не супраць палавой блізкасці, але жанчыны не ведаюць, з чаго пачаць, ды яшчэ і партнёр баіцца нашкодзіць.

Калі да мяне прыходзяць жанчыны з такімі развагамі, я разумею: спачатку многае трэба абмеркаваць да, перш чым яна пагодзіцца вырашаць інтымныя пытанні. Жанчыну ў такой сітуацыі турбуе перш за ўсё здароўе, а ўжо потым моманты сэксуальных адносінаў. Хаця яна думае пра гэта, але саромеецца агучыць. І гутарка пачынае складвацца толькі пасля маіх прамых ці ўскосных пытанняў.

Я вельмі рада, калі на прыём прыходзяць абое, гэта значыць пары, у якіх жанчына перанесла анкалагічнае захворванне. Яны гатовыя і хочуць разам вырашаць праблемы, звязаныя з яе здароўем. У такіх выпадках я ўпэўненая, што сітуацыя складзецца шчасна, бо мужчына і жанчына ўдваіх хочуць атрымаць адказы на свае пытанні.

З якімі праблемамі ў плане фізіялагічнага здароўя можа сутыкнуцца жанчына пасля праходжання курса хімія-, прамянёвай або гарманальнай тэрапіі?

– Кожная сітуацыя вельмі індывідуальная. Часцяком праблемы пасля праведзенага спецыяльнага лячэння завязваюцца на захворваннях, якія не былі выяўленыя і пралечаныя да пачатку курсу асноўнай тэрапіі.

Бывае так, што пацыентка атрымлівае лячэнне раку малочнай залозы. Напярэдадні выкананыя гінекалагічны агляд і анкапаталогіі не выяўлена. Але ў яе засталіся нявырашаныя гінекалагічныя праблемы ў выглядзе парушэння вагінальнай мікрафлоры або наяўнасці запаленчых працэсаў у шыйцы маткі. Пачынаецца курс хіміятэрапіі, і стан пагаршаецца.

Пасля завяршэння спецыяльнага лячэння пацыентка прыходзіць да ўрача, у яе выяўляецца старая праблема, якую вырашаць трэба выключна гінекалагічна, плюс да тых праблемаў, якія ўзніклі пасля курсу хімія-, прамянёвай тэрапіі.

Калі жанчына трапляе ў анкагінекалагічны стацыянар для супрацьпухліннага лячэння, яна павінна вельмі старанна папярэдне абследавацца ў гінеколага жаночай кансультацыі, каб выключыць усе негатыўныя моманты, якія могуць пагоршыцца на фоне або пасля завяршэння спецыяльнага лячэння.

Аднаўленне – толькі ў комплексе

Хіміятэрапія ў цэлым можа адмоўна ўплываць на знешні выгляд жанчыны. Таксама падчас і пасля курсу лячэння магчымая сухасць похвы. Як аднавіцца і якія спосабы будуць найбольш дзейснымі?

– Пакутуе не толькі слізістая похвы. Жанчына ў цэлым адчувае дыскамфорт ад сістэмнага ўплыву хіміятэрапіі. Адбываецца гэта не толькі ў перыяд лячэння, але і пэўны час пасля яго, бо дзеянне прэпарата ў арганізме на пэўны перыяд яшчэ захоўваецца.

Назіраюцца сістэмныя працэсы: выпадзенне валасоў і веек, павышаецца ломкасць пазногцяў, сухасць скуры і слізістых. Няма сэнсу вырашаць гэтую праблему толькі ў вобласці палавых органаў.

Неабходны поўны комплекс касметычнага догляду цела, скуры, валасоў і слізістых з дапамогай масла, што ўвільгатняе, правільнага харчавання, дастатковага аб'ёму вадкасці, комплексу лячэбнай гімнастыкі. Пры паўнавартасным аднаўленні ўскладненняў у жанчыны з'яўляецца ўпэўненасць у тым, што яна па-ранейшаму прыгожая і жаданая.

Калі няма ніякіх захворванняў і маюцца толькі постпрамянёвыя і постхіміятэрапеўтычныя праблемы са слізістай, дык у вырашэннi ўскладненняў лячэння фактар часу на першым месцы. На другім – падбор індывідуальных прэпаратаў з улікам мясцовага статусу. У кожнай жанчыны розны стан слізістай і розны болевы парог. І набор скаргаў таксама розны. І з улікам усіх гэтых дадзеных падбіраецца падыходзячая менавіта для гэтай жанчыны методыка аднаўлення і палягчэння стану.

Як можна палегчыць непрыемныя адчуванні сухасці падчас сэксу?

– У першую чаргу, варта карыстацца сродкамі, якія ўвільгатняюць. Пасля выкарыстання лубрыкантаў жанчыны часта бываюць расчараваныя, бо падчас сэксу ўвільгатненне адчуваецца і здаецца, што ўсё добра. Але многія змазкі гідрафільныя, і пасля сэксу забіраюць вільгаць з навакольных тканак. Сітуацыя пагаршаецца.

Цяпер існуюць лубрыканты на масленай аснове (у складзе масла какосу, шы, рапсавае і г.д.), а таксама лубрыканты на воднай аснове з натуральных кампанентаў і нават з рэгенеруючымі ўласцівасцямі. Ці можна выкарыстоўваць іх?

– Так, лубрыканты з натуральнымі кампанентамі можна выкарыстоўваць сумесна з тымі лекавымі прэпаратамі, якія рэкамендуе ўрач.

Таксама пасля кансультацыі з урачом можна выкарыстоўваць увільгатняльныя мазі і масла, што ўтрымліваюць вільгаць на паверхні скуры і слізістых. Акрамя ўвільгатнення, такія сродкі могуць валодаць і рэгенеруючымі ўласцівасцямі.

Можна выкарыстоўваць масла, якое змяшчае ментол для лёгкага абязбольвання і прахалоды, бо падчас сэксу вытанчаная слізістая похвы, вульвы і скура пахвіны хутка траўмуюцца і з'яўляецца адчуванне палення і гарачыні.

Галоўнае – не карыстацца тлушчазмяшчальнымі сродкамі. Тлушч прыліпае да сценак похвы, «загушчае» структуру павярхоўнага эпітэлію похвы і парушае фільтрацыю тканкі – слізістая перастае «дыхаць». Да таго ж, тлушчавая аснова мае спецыфічны пах, які, змешваючыся з пахам цела, стварае нюхальны дыскамфорт для абодвух партнёраў.

Рак і ВПЧ: што перадаецца палавым шляхам

Сярод людзей існуе меркаванне: рак можа перадавацца палавым шляхам. Раскажыце, ці так гэта насамрэч.

– Самая глыбокая памылковая думка. Рак палавым шляхам не перадаецца. А вось што тычыцца віруса папіломы чалавека (ВПЧ), які можа з'яўляцца прычынай злаякаснай пухліны, дык ён палавым шляхам перадаецца. Менавіта вірус, але не ракавыя клеткі.

Рак не перадаецца ніякім шляхам: ні побытавым, ні палавым, ні пры чханні, ні пры пацалунку. Перадаюцца інфекцыйныя агенты, якія могуць стаць прычынай развіцця злаякаснага захворвання (хелікабактар, вірус папіломы чалавека, некаторыя тыпы віруса герпесу і інш). Пра гэта павінен ведаць кожны.

Калі ўжо мы загаварылі пра ВПЧ, давайце развеем яшчэ адзін міф пра тое, што яго можна вылечыць.

– Няма лекаў, якія забівалі б папіломавірус. ВПЧ вельмі рэдка жыве самастойна, для развіцця ў зоне яго ўплыву павінна быць адпаведная атмасфера.

Прыкладна 95% жанчын, у якіх ёсць ВПЧ, маюць спадарожныя парушэнні вагінальнага біяцэнозу, і вірус «прыжываецца». Гэты стан завецца «персістэнцыя віруса». І, каб аказаць уплыў на вірус, прызначаецца тэрапія, накіраваная на аднаўленне вагінальнай флоры, зніжэнне запаленчых працэсаў у похве і ў шыйцы маткі.

Тым самым зніжаецца верагоднасць персістэнцыі віруса і яго агрэсіўнага ўплыву на тканкі палавых шляхоў. Сам вірус, на жаль, зараз не лечыцца. І не трэба ўводзіць у зман пацыентаў.

Трэба праводзіць сучасныя абследаванні і прызначаць спадарожную тэрапію, вынікам якой з'яўляецца элімінацыя віруса, гэта значыць ён знікае цалкам або істотна зніжаецца яго актыўнасць і рызыка развіцця неапластычнага захворвання.

І не трэба паддавацца паніцы, калі ВПЧ выяўлены. Неабходна своечасова выконваць анкацыталагічнае абследаванне шыйкі маткі і кальпаскапію, каб рэальна ацэньваць наяўную сітуацыю і прагноз.

Рэдкая з'ява, але падчас курсу тэрапіі пры анказахворванні жанчына можа зацяжарыць. Якімі сродкамі кантрацэпцыі лепей за ўсё карыстацца, каб не пагоршыць стан?

– Абарона ад непажаданай цяжарнасці ў перыяд лячэння – гэта вельмі важна. Але не менш важная ў гэтай сітуацыі і абарона ад інфекцый, якія перадаюцца палавым шляхам. У перыяд правядзення лячэння імунітэт прыгнятаецца, адпаведна, адчувальнасць да рознага роду інфекцыі павышаецца.

Варта аддаць перавагу поліўрэтанавым прэзерватывам. Яны вырабляюцца з біясумяшчальнага матэрыялу, які максімальна гіпаалергенны. Таксама такія прэзерватывы праводзяць цяпло, вельмі тонкія і пры гэтым найбольш трывалыя. І толькі з імі можна выкарыстоўваць лубрыканты на маслянай аснове, пра якія было згадана вышэй.

Падчас лячэння анкалагічнага захворвання вельмі многае залежыць ад самой жанчыны: чым пазітыўней будзе яе настрой, чым вышэйшай – вера ў поспех і ў разуменне і падтрымку блізкіх, тым больш будзе выпрацоўвацца біялагічна актыўных рэчываў, у тым ліку і аксітацыну, якія ўплываюць на ўзровень і якасць лібіда. І калі ў працэсе супрацьпухліннага лячэння ці пасля яго медыцынскіх супрацьпаказанняў няма, дык сэксуальная блізкасць можа стаць выдатным спосабам паляпшэння не толькі псіхалагічнага, але і фізічнага стану. Галоўнае – не саромецца сваіх жаданняў.