Кожны з нас хаця б аднойчы сутыкаўся з няякасным таварам, набываючы ў краме ці на кірмашы прадукты. Прычым пракіслае малако, мяса з непрыемным пахам, перамарожаную агародніну і садавіну мы часта адразу ж выкідаем у сметнік.
Аднак сваё права на набыццё якаснай харчовай прадукцыі было б лагічна рэалізаваць правільна – вярнуць сапсаваны тавар прадаўцу.
Неякасныя прадукты
Такім чынам, харчовыя прадукты прызнаюцца няякаснымі і не падлягаюць рэалізацыі, калі:
- не адпавядаюць патрабаванням нарматыўных дакументаў;
- маюць відавочныя прыкметы недабраякаснасці;
- не маюць устаноўленых тэрмінаў прыдатнасці (для харчовых прадуктаў, у дачыненні да якіх усталяванне тэрмінаў прыдатнасці з'яўляецца абавязковым) ці тэрміны прыдатнасці скончыліся;
- не маюць маркіроўкі, што ўтрымлівае звесткі, прадугледжаныя тэхнічнымі нарматыўнымі дакументамі (Закон РБ «Аб абароне правоў спажыўцоў»).
Што рабіць у выпадку набыцця няякасных прадуктаў?
Крок 1. Звярніцеся ў краму, дзе вы набылі тавар, і запатрабуйце яго замены, суразмернага змяншэння выплачанага кошту альбо поўнага вяртання грошай, прад'явіўшы касавы чэк. Вы маеце на гэта поўнае права.
Прадавец не мае права адмовіць вам у задавальненні патрабаванняў, нават калі ўпакоўка тавару пашкоджана ці ён ужо часткова выкарыстаны. Напрыклад, пры гатаванні набытыя ў краме макароны маюць дзіўны пах або маюць неўласцівы ім густ. Вы маеце права вярнуць адкрытую ўпакоўку макаронных вырабаў і атрымаць поўную суму, выплачаную за яе пры набыцці.
Абгрунтаваныя патрабаванні спажыўца павінны быць разгледжаны прадаўцом неадкладна і задаволены на працягу 7 дзён, пры неабходнасці правядзення экспертызы максімальны тэрмін разгляду 14 дзён.
У выпадку, калі прадавец парушыў тэрміны адказу на абгрунтаваныя патрабаванні спажыўца, то спажыўцу павінны выплаціць няўстойку ў памеры 1% ад кошту тавару за кожны дзень пратэрміноўкі.
Крок 2. Калі патрабаванне не было задаволена прадаўцом, можна пакінуць запіс у кнізе заўваг і прапаноў, выразна зафіксаваўшы прэтэнзію, сфармуляваўшы патрабаванні і паказаўшы свае кантактныя дадзеныя. У адпаведнасці з заканадаўствам на падобны запіс крама павінна аператыўна адрэагаваць і даць пісьмовы адказ на працягу 15 дзён.
Крок 3. Можна звярнуцца ў адпаведныя органы для аператыўнай праверкі тавару (Цэнтр гігіены і эпідэміялогіі вашага горада ці раёна, тэрытарыяльны орган Дзяржаўнага камітэта па стандартызацыі). Экспертыза павінна быць выканана незалежнымі спецыялістамі, якія маюць дазвол на правядзенне такога роду даследаванняў.
Калі ў выніку экспертызы якасці прадукцыі ўсталявана віна спажыўца, ён абавязаны пакрыць прадаўцу выдаткі на правядзенне экспертызы і транспарціроўку тавару.
Вы маеце поўнае права прымаць асабісты ўдзел у праверцы якасці тавару і правядзенні экспертызы. Аспрэчыць заключэнне можна толькі ў судовым парадку. Таксама можна правесці дадатковую экспертызу тавару за свой кошт.
Крок 4. Калі ва ўстаноўленыя заканадаўствам пра абарону правоў спажыўцоў тэрміны прадавец не адказаў ці не задаволіў вашыя патрабаванні, трэба звярнуцца ў дзяржаўны орган па абароне правоў спажыўцоў, грамадскую арганізацыю спажыўцоў, суд з іскавай заявай.
Гэта важна!
- Не падлягаюць абмену і вяртанню дабраякасныя харчовыя тавары.
- Спажывец мае права на вяртанне няякаснага прадукту, нават калі ён набыты са зніжкай.
- Тавар, набыты і той, які знаходзіцца на захоўванні ў спажыўца, незалежна ад працягласці тэрміну захоўвання, як правіла, даследаванню (праверцы якасці, экспертызе) не падлягае. Таму дзейнічайце неадкладна!
Рэкамендацыі для пакупніка
- Уважліва азнаёмцеся з інфармацыяй пра тавар (этыкетка, упакоўка, штампы, цэннікі і г. д.). Маркіроўка харчовай прадукцыі ва ўпакоўцы павінна быць поўнай, дакладнай, зразумелай і лёгка чытэльнай (на рускай або беларускай мове). Надпісы, знакі і сімвалы павінны быць кантраснымі фону.
На спажывецкай тары і цэнніку павінны быць пазначаны тэрмін вырабу тавару і яго тэрмін прыдатнасці, тэмпература захоўвання, найменне прадукту, яго склад, харчовая каштоўнасць, звесткі пра змест ГМА і іншых рэчываў і рэкамендацыі па падрыхтоўцы (калі таго патрабуе спецыфіка тавару).
Па патрабаванні прадавец абавязаны азнаёміць вас з дакументамі, якія пацвярджаюць якасць і бяспеку тавару, а таксама змяшчаюць інфармацыю пра тэрмін вырабу і тэрмін прыдатнасці тавару.
- Заўсёды бярыце чэк або іншы дакумент, які пацвярджае факт набыцця тавару. Усе без выключэння прадаўцы павінны выдаваць гэтыя дакументы (індывідуальныя прадпрымальнікі на рынках у тым ліку).
Прад'явіць прэтэнзію па няякасны тавар можна і без чэка. У гэтым выпадку трэба даказаць, што набылі менавіта ў гэтай краме. Пацвярджэннем могуць стаць упакоўка або цэннік з маркіроўкай гандлёвага аб'екта, а таксама паказанні сведак.
Памятку спажыўцу пры набыцці харчовых тавараў можна знайсці па спасылцы.
Калі не ведаеце, як паступіць у той ці іншай сітуацыі з вяртаннем альбо абменам няякаснай прадукцыі, звярніцеся па кансультацыю да спецыяліста па абароне правоў спажыўцоў у аддзел гандлю і паслуг выканаўчага камітэта.
Пакупнік мае права:
- на адукацыю ў галiне абароны правоў спажыўцоў;
- інфармацыю пра тавары;
- свабодны выбар тавараў;
- належную якасць, колькасць і бяспеку тавараў.