Каранавірусная інфекцыя не стамляецца падкідваць сюрпрызы ў выглядзе новых штамаў. Прайшло не так многа часу з моманта, калі з'явіўся дэльта-штам, а сёння ўжо гаворка ідзе пра тое, што на змену яму прыйшоў «амікрон».
Якія сімптомы новага штаму COVID-19? Чым ён адрозніваецца ад свайго папярэдніка? Ці выклікае новы штам цяжэйшае цячэнне? Хто ў групе рызыкі? Сабралі самае актуальнае.
Адрозненне «амікрона» ад іншых штамаў COVID-19
Упершыню пра новы штам каранавіруснай інфекцыі загаварылі ў канцы лістапада 2021 года. Была агучана гіпотэза, што «амікрон» узнік у выніку змен, якія адбыліся пасля таго, як вірус COVID-19 патрапіў у арганізм чалавека з імунадэфіцытам.
«Амікрон» утрымоўвае большую колькасць мутацый у параўнанні з ужо вядомымі штамамі каранавіруса. У яго геноме навукоўцы выявілі пяць дзясяткаў мутацый, больш за 30 з якіх прыпадае на спайк-бялок, які адказвае за здольнасць віруса пранікаць у клеткі арганізма. Змены ў бялку дазваляюць «амікрону» быць менш уразлівым для антыцелаў, ускладняюць выяўленне імі патагена.
Цалкам «амікрон» пакуль не вывучаны. Зрэшты, ужо вядома, што ён валодае большай хуткасцю распаўсюджвання (па некаторых дадзеных, «амікрон» у больш чым 5 разоў заразней «дэльты»). Адной з прычын такой хуткай заразнасці новага варыянту SARS-CoV-2, па здагадцы навукоўцаў з Ганконга, з'яўляецца тое, што ён у 70 разоў хутчэй, чым «дэльта», размнажаецца ў верхніх дыхальных шляхах (менавіта туды вірус трапляе ў першую чаргу), а значыць, нашмат прасцей заражае навакольных.
Выказваюцца таксама асцярогі аб зніжэнні імуннай абароны пасля вакцынацыі або выздараўлення ад каранавіруса.
Папярэднія дадзеныя сведчаць аб падвышанай рызыцы паўторнага заражэння «амікранам» у параўнанні з іншымі варыянтамі SARS-CoV-2. Акрамя таго, у дзяцей ён дыягнастуецца часцей, чым іншыя варыянты COVID-19.
Найбольш частыя сімптомы «амікрона» – галаўны боль, катар і боль у горле, у дзяцей – сып. Такі сімптом, як страта нюху і густу, фіксуецца значна радзей, расказаў у эфіры тэлеканала «Беларусь-1» загадчык кафедры інфекцыйных хвароб і дзіцячых інфекцый БелМАПА Юрый Горбіч.
Юрый Горбіч:
— У пацыентаў часта сустракаецца боль у горле, закладзенасць носа. Такі сімптом, як адсутнасць пахаў і густу, рэгіструецца радзей, чым пры заражэнні першапачатковымі штамамі. Калі ў першыя да «дэльты» варыянты адсутнасць пахаў і густу сустракалася практычна ў кожнага першага – у 80 - 90% хворых, то цяпер – у 40 - 50%. Разам з тым адсутнасць гэтага сімптому не гаворыць аб тым, што ў вас няма COVID-19. Што да прыкмет «амікрона» у дзяцей, адрозніць яго ад любой іншай ВРВІ па сімптомах практычна нерэальна. Пры гэтым у хворых часцей апісваюць розныя варыянты сыпу.
Сярод апісаных скаргаў у заражаных амікрон-штамам COVID-19 сустракаюцца таксама:
- моцная стомленасць;
- падвышаная тэмпература;
- пачашчаны пульс;
- «смуга» ў мозгу;
- сухі, але нямоцны кашаль;
- ламота ў мышцах (міалгія);
- начная патлівасць;
- страта апетыту;
- магчымыя дыярэя і рвота;
Калі чалавек становіцца заразным
Чалавек з амікрон-штамам можа распаўсюджваць каранавірус літаральна праз суткі-двое пасля заражэння, яшчэ да з'яўлення сімптомаў, якія могуць наступіць пазней, на трэція-пятыя суткі. Гэта значыць, што рызыка перадачы інфекцыі высокая ўжо ў інкубацыйным перыядзе.
Юрый Горбіч:
— Ёсць залатое правіла, якое добра запамінаецца: два дні да клінікі і два дні пасля яе чалавек найбольш заразны. Калі мы пры пачатковым вуханьскім варыянце казалі, што ў першы тыдзень адзначаецца слабасць і бліжэй да 8 - 12 дня пачынаюць узнікаць сур'ёзныя праблемы, то пры «дэльце» і «амікроне» гэта 4 - 5, а часам трое сутак.
Некаторыя даследчыкі адзначаюць, што амікрон-штам па сваёй кантагіёзнасці (здольнасці лягчэй перадавацца ад чалавека да чалавека) перасягнуў адзёр, які раней лічыўся самым заразным захворваннем.
Хто знаходзіцца ў групе рызыкі цяжкай плыні
Пакуль няма дастатковай інфармацыі, што новы штам больш небяспечны, чым «дэльта». Разам з тым найбольшай рызыцы цяжкага цячэння інфекцыі пры заражэнні «амікронам», на думку экспертаў СААЗ, падвяргаюцца людзі, якія не прайшлі вакцынацыю супраць каранавіруснай інфекцыі, пажылыя і людзі са спадарожнымі захворваннямі.
«Амікрон» памаладзеў, часцей ім заражаюцца дзеці, у якіх у большасці выпадкаў захворванне працякае ў лёгкай форме. Аднак, паводле папярэдніх назіранняў, верагоднасць шпіталізацыі ў іх пры «амікроне» на 20% вышэй, чым пры «дэльце». Максімальнай рызыцы (па дадзеных СААЗ) схільныя дзеці ва ўзросце да 5 гадоў. Сярод ускладненняў могуць назірацца бранхіёлы і пнеўманія, дыярэя, рвота і абязводжванне.
Вакцынацыя супраць COVID-19
Эфектыўнасць наяўных вакцын супраць COVID-19 у дачыненні да «амікрона» некалькі зніжаецца. Аднак вынік можа паляпшацца пры ўвядзенні бустэрнай дозы вакцыны.
Юрый Горбіч:
— Калі чалавек вакцынаваны або атрымаў бустерную дозу тры месяцы таму, то эфектыўнасць вакцын дакладна вышэй за 50%, а па некаторых дадзеных – набліжаецца да 70 - 80%. Калі чалавек не вакцынаваны або атрымаў бустерную дозу або перахварэў чатыры месяцы таму, ёсць вельмі неаптымістычная дадзеныя, што эфектыўнасць 15 – 20%. Але ёсць і больш аптымістычныя дадзеныя, якія сведчаць, што эфектыўнасць каля 40 - 50%. Калі пры «дэльце» мы казалі, што бустэрная доза ў асноўным для груп рызыкі, то пры «амікроне» яна становіцца абавязковай, каб прыбраць гэты ўзровень захворвання. Некаторыя памылкова называюць рэвакцынацыяй, гэта бустэр – больш моцная доза.
Сітуацыя ў Беларусі
У Беларусі па-ранейшаму дамінуе «дэльта», але яго паступова выцясняе «амікрон». Некаторы час, паводле прагнозу, абодва варыянты каранавіруснай інфекцыі будуць цыркуляваць паралельна, але паціху "амікрон" выйдзе на лідзіруючыя пазіцыі. Уздым узроўня захворвання COVID-19 у нашай краіне прагназуецца на канец студзеня-пачатак лютага. Аналагічная сітуацыя назіраецца ў краінах Еўропы і ЗША.
Юрый Горбіч:
— Прагноз, які можна зрабіць (насамрэч ён вельмі ўмоўны, таму што сказаць са стоадсоткавай верагоднасцю не можа ніхто): пачынаючы з 20-х чысел студзеня і сканчаючы першымі 10 днямі лютага – дзесьці ў гэтым прамежку магчымы досыць высокі рост захваральнасці COVID-19 на фоне зніжэння захваральнасці на грып.
Спецыялісты яшчэ раз нагадваюць аб неабходнасці прымаць меры па зніжэнні рызыкі COVID-19, такія як вакцынацыя, нашэнне масак, гігіена рук, фізічнае дыстанцыяванне, праветрыванне памяшканняў, пазбяганне людных месцаў.