Site icon Слушна

Цкаванне і ігнор: як паводзіць сябе дзіцяці? Кнігі на лета

  • Святлана Стахоўская
    • Пытанні булінгу ў дзіцячым калектыве ў апошні час вельмі актуальныя. Эксперты публікуюць мноства пакрокавых парадаў пра тое, як сябе паводзіць у сітуацыях цкавання. Аднак гэтыя сухія опусы дзеці часцяком не чытаюць альбо адразу ж забываюць. Куды хутчэй інфармацыя даходзіць праз мастацкі вобраз.
    Булінг у школе. Чытаем кнігі.

    Што адбываецца ў галаве ў «ахвяры» і «мучыцеля»? Што пачытаць дзіцяці перад тым, як яно ўпершыню пойдзе ў школу? Што кране за душу падлетка, які думае пра тое, каб перайсці ў наступны клас? Як дзейнічаць бацькам у складаных сітуацыях, калі іх дзіця робіцца аб’ектам або завадатарам ганення? Сучаснай і вельмі карыснай падборкай кніг падзялілася Таццяна Славінская, аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы».

    Пра булінг – класічна і па-новаму

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Пра цкаванне, непрыманне кажуць у літаратуры па-рознаму. Часам вельмі відавочна, адкрыта, а часам уся сітуацыя зводзіцца толькі да пэўнага непаразумення. З яго ўсё і пачынаецца. У дзіцячай літаратуры пра такую з'яву пачалі гаварыць толькі з сярэдзіны XX стагоддзя, а больш падрабязна – з 70-х гадоў. Часцей за ўсё гэта кнігі, у якіх галоўнымі героямі выступаюць тыя, хто зведаў напады. У апошнія гады пачалі з'яўляцца творы ад асобы ініцыятараў праблемы. І гэта вельмі цікава і павучальна.

    Стоп цкаванне. Кнігі пра тых, хто пацярпеў

    «Пудзіла»

    Аўтар: Уладзімір Жалезнікаў.

    Сюжэт. Падзеі адбываюцца ў савецкай школе. Галоўная гераіня – дзяўчынка. Яе цкуюць вельмі жорстка, усім класам. Не прымаюць, здзекваюцца.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Сітуацыя развіваецца, як сказалі б псіхолагі, не самым радыкальным чынам, бо дзядуля ў пэўны момант забірае гэтую дзяўчынку, яны з'язджаюць з горада. Калі мы кажам пра больш прымальнае рашэнне, дык, вядома, закрыццём сітуацыі цкавання з'яўляецца прапрацоўка гэтай тэмы. Тым не менш, кніга «Пудзіла» была першай з тых, у якіх на рускай мове загаварылі, што цкаванне існуе. Гэта, на жаль, не рэдкая з'ява, і з гэтым трэба штосьці рабіць.
    «Нябачны хлопчык»

    Аўтар: Трудзі Людвіг.

    Сюжэт. Гэтая гісторыя пра хлопчыка, якога не заўважаюць яго аднагодкі. На першы погляд, здаецца, усё добра. Ён ходзіць у добрую школу, дзе выдатная настаўніца. Але толькі хлопчык нябачны. Яго ніхто не заўважае, з ім ніхто не мае стасункаў і ніхто не хоча займацца. Працягваецца гэта да таго часу, пакуль у школу не прыходзіць дзяўчынка, якая вырашае сесці з ім побач і падзяліць свой сняданак…

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Гэта класічная кніга ў англамоўнай літаратуры пра цкаванне. Я рэкамендую прачытаць яе ў абавязковым парадку. Па сутнасці, гэта акадэмічная кніжка, якая распавядае, як справіцца з цкаваннем, што зараджаецца, у вельмі простай, мяккай, спакойнай форме. Рэкамендую пачытаць з дзіцем гэтую кнігу перад тым, як яно пойдзе ў калектыў. Распавесці пра тое, што такое бывае, што яно можа стаць сведкам такой сітуацыі і што на яе трэба абавязкова ўключыцца.
    «Паслухайце, я тут»

    Аўтар: Брыгіта Эндрэс.

    Сюжэт. Маленькі хамелеон настолькі маленечкі, што ён нідзе і нікім не заўважаны. Настолькі, што гэта робіцца пагрозай для яго жыцця. Сітуацыя мяняецца, калі ён сустракае дзяўчынку, якая яго заўважае.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Гэтая кніга не кажа пра відавочнае цкаванне. Яна апісвае такую сітуацыю, калі ты адчуваеш сябе непатрэбным, нябачным, чужым. Кніга адносіцца да тэрапеўтычных – тых, якія дазваляюць выявіць праблему і сутнасць. Калі вы чытаеце пра хамелеона, вашае дзіця можа вельмі крута адгукацца і казаць: «Так, гэты маленькі хамелеон, я ж разумею, што ён адчувае». Або дзіця можа наогул ніяк не рэагаваць, і вы разумееце, што ён вельмі моцна пражывае пачуцці гэтага хамелеона. У такіх выпадках час умяшацца аднаму з бацькоў і разабрацца ў сітуацыі. Прычым, вядома, гэта лепей рабіць мякка і лепей за ўсё са спецыялістам.
    «Джэйн, ліса і я»

    Аўтар: Фані Брыт.

    Сюжэт. Галоўная гераіня – дзяўчынка, якая аказваецца ахвярай неразумення.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    У сітуацыі цкавання і булінгу для падлеткаў добра працуе комікс. Гэтая кніга выдатная не толькі тэкстам, але і ілюстрацыямі, якія добра счытваюцца падлеткамі. Звярніце ўвагу на каларыстыку. Пачынаецца кніга з тонаў жорсткіх, актуалізуе праблему. Вельмі шмат чырвонага на чорным, чорны, шэры: праблема зацягваецца, не вырашаецца, пагаршаецца. З'яўляецца ўсё больш чорнага колеру без прасвятлення. Потым у пэўны момант па меры развіцця сюжэту мы пачынаем бачыць спачатку вельмі маленькія штрышкі жоўтага, блакітнага, затым з'яўляецца аранжавы, ярка-салатавы і блакітны колеры. Сітуацыя разрульваецца, усё заканчваецца добра. І гэта фіксуецца не толькі на ўзроўні тэксту, але і візуальнага ўспрымання.
    «У пошуках сіняга»

    Аўтар: Лоіс Лоўры

    Сюжэт. Галоўная гераіня не можа хадзіць. У тым грамадстве, у якім яна знаходзіцца, гэта з’яўляецца падставай для таго, каб яе проста выключыць. У пэўны момант жыццё дзяўчынкі аказваецца пад пагрозай. Яе могуць знішчыць, забіўшы камянямі.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Дзяўчынка адна супраць раз'юшанага натоўпу, кожны гатовы кінуць у яе камень. Тое, як яна паводзіць сябе, паслядоўнасць яе думак і дзеянняў па сутнасці з'яўляецца інструкцыяй, як трэба гэта рабіць у такіх сітуацыях. Дадзеная інфармацыя пацверджаная мной у прафесійных псіхолагаў, якія працуюць з гэтымі праблемамі. Таму кніга можа быць выкарыстаная як інструкцыя ў мастацкай форме. Гэта добра ўспрымаецца падлеткамі.
    «Цуд»

    Аўтар: Ракель Паласіо.

    Сюжэт. У хлопчыка абязвечаны твар. Яго любяць бацькі, але не прымаюць навакольныя. У рэшце рэшт, ён добра спраўляецца з сітуацыяй і заводзіць сяброў.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Гэта класічная кніга. На мой погляд, яна самая мяккая, спакойная і добрая на гэтую тэму. Яе добра чытаць пасля «Нябачнага хлопчыка».

    Унутраны свет хулігана. Кнігі пра тых, хто зладзіў цкаванне

    «Глава Джуліяна»

    Аўтар: Ракель Паласіо.

    Сюжэт. Разбор сітуацыі з кнігі «Цуд» вачыма хлопчыка, які зладзіў цкаванне.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Гэтая кніга добра чытаецца і як працяг гісторыі, і як абсалютна незалежны твор. Тут агучаная пазіцыя, чаму завадатары цкавання так сябе паводзяць. Чаму людзі наогул такім чынам паступаюць і ці ёсць якісьці матыў такіх паводзінаў? Гэтую кнігу важна чытаць тым, хто стаў ахвярай цкавання. Разуменне, чаму чалавек так робіць, у пэўны момант можа супакоіць дзіця, што праблема не ў ім, не ён дрэнны. Насамрэч пытанне ў чалавеку, які з'яўляецца ініцыятарам цкавання. А з другога боку, разуменне гэтых прычынаў здольнае стаць адным са шляхоў разрульвання сітуацыі. Кніга з акадэмічных, на мой погляд, пра тое, чаму людзі цкуюць іншых.
    «Рэстарт»

    Аўтар: Гордан Корман.

    Сюжэт. Хлопчык зваліўся з даху і страціў памяць. Вярнуўшыся ў школу, ён даведаўся, што з’яўляўся галоўным завадатарам цкавання. Цяпер ён паводзіць сябе шчыра і прыязна, але аднакласнікі лічаць, што гэта падман.

     
    Таццяна Славінская
    Аўтар праектаў «Куфэрак дзіцячых кніг», mainbooks, «Пра мозг з веданнем справы»
    Гэтая кніга падабаецца хлапчукам ва ўзросце 9-10 гадоў і старэйшым па сваім сюжэце. Яна пра пераасэнсаванне. З іншага боку, гэта спроба зразумець, што ж адбываецца з крыўдзіцелем і ці можа той, хто цябе цкаваў, змяніць сваё стаўленне. Сюжэт дынамічны, чытаецца кніга лёгка.
    Кніга дапамагае ва ўсе часы. Дзякуючы мастацкім творам, мы можам глыбей зразумець матывы кожнага ўдзельніка канфлікту і ўзяць на ўзбраенне спосабы вырашэння самых складаных сітуацый. Часцяком такі падыход працуе куды больш эфектыўна за сухія схемы і алгарытмы. Асабліва, калі справа тычыцца дзяцей.

    Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!

    Exit mobile version