Дэталёвы партрэт «ціхага забойцы». Вірус гепатыту А

Гепатыт А – самае распаўсюджанае і адносна бяскрыўднае захворванне з групы вірусных гепатытаў. У пераважнай большасці выпадкаў арганізм чалавека ў стане самастойна справіцца з ім без актыўнага лячэння. Але яшчэ прасцей пазбегнуць інфіцыравання: дастаткова выканання элементарных правіл гігіены і бяспечных харчовых і сацыяльных паводзін.

Нягледзячы на неагрэсіўны характар, вірус гепатыту А досыць заразны, а пры пэўных абставінах можа стаць прычынай гібелі чалавека.

Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, доктар медыцынскіх навук Сяргей Жаваранак дапамог журналісту Слушна разабрацца ў тонкасцях каварнага захворвання.

Гепатыт А ўчора і сёння

Менш, чым паўстагоддзі таму, падхапіць вірус гепатыту А было вельмі лёгка. Да паўналецця (да 30 гадоў дакладна) кожны беларус меў у спісе перанесеных захворванняў хваробу Боткіна (жаўтуху), хоць мог і не здагадвацца пра гэта.

Як ні дзіўна, да сярэдзіны-канца 1990-х гадоў самы высокі ўзровень захворвання гепатытам А сярод заходніх краін адзначаўся ў ЗША, дзе рэгулярна фіксаваліся эпідэмічныя ўспышкі інфекцыі. Так, у 1995 годзе рэальная колькасць інфіцыраваных жаўтухай, па некаторых дадзеных, дасягала 150 тысяч чалавек. Праграма абавязковай вакцынацыі дзяцей ва ўзросце 1-2 гадоў супраць віруса гепатыту А, уведзеная ў ЗША ў 1999 годзе, дазволіла знізіць гэты паказчык больш, чым у 10 разоў.

Сёння найбольш праблемнымі ў плане інфіцыравання вірусам гепатыту А застаюцца краіны, якія развіваюцца з нездавальняючай санітарна-гігіенічнай становішчам, пераважна паўднёвага і ўсходняга рэгіёнаў. Але за апошнія некалькі гадоў ўспышкі гепатыту А былі адзначаны таксама ў 15 краінах Еўрасаюза.

Прычыны гепатыту А і крыніцы інфіцыравання

Пераносчыкам інфекцыі з'яўляецца чалавек, які заразіўся вірусам гепатыту А. Пры гэтым усё роўна, у якой форме працякае захворванне: жаўтушнай або безжаўтушнай. Хворы заразны для тых, хто побач, з моманту інфіцыравання, на працягу інкубацыйнага перыяду і да таго часу, пакуль хвароба не пойдзе на спад (як правіла, на працягу 3-4 тыдняў).

Вірус мае фекальна-аральны механізм перадачы, г.зн. трапляе ў арганізм чалавека праз рот. Гэта адбываецца пры:

• ужыванні ў ежу нямытай гародніны і садавіны;
• піцці сырой вады без дастатковай ступені ачысткі;
• незахаванні мер асабістай гігіены. Нездарма гепатыт А ў народзе атрымаў шырокую вядомасць як «хвароба брудных рук»;
• аральных сэксуальных кантактах з інфіцыраваным партнёрам.

Падхапіць вірус гепатыту А можна нават праз поціск рукі або прадметы ўжытку, калі мыццё рук пасля туалета і перад ежай не з'яўляецца абавязковай звычкай людзей, якія кантактуюць, і пры гэтым адзін з якіх хварэе на жаўтуху. Пры ўспышках гепатыту А хварэюць ім цэлымі сем'ямі.

Сімптомы і працяканне захворвання

Інкубацыйны перыяд пасля траплення віруса ў арганізм можа доўжыцца ад 7 дзён да 2-х месяцаў. Пры жаўтушнай форме хваробы ён дзеліцца на два этапы:

1. Праджаўтушны перыяд. У гэты час чалавека могуць турбаваць:

• пацямненне мачы – яна набывае насычанае цёмнае адценне, параўнальнае з колерам гарбаты або цёмнага піва;
• расстройствы збоку страўнікава-кішачнага тракта: боль у жываце, млоснасць, ваніты, непрыманне ежы, дыярэя (дыспептычны сіндром);
• сімптомы, падобныя да праяў прастуды і грыпу: павышэнне тэмпературы цела, кашаль, насмарк;
• раптоўная слабасць, апатыя.

Працягласць гэтага перыяду складае 1 тыдзень, пасля чаго наступае другі этап развіцця хваробы.

2. Жаўтушны перыяд. Яму ўласцівыя наступныя праявы:

• скура чалавека пачынае набываць жоўтае адценне, жаўцеюць склеры вачэй, праявы ўзмацняюцца на працягу тыдня;
• разам са з'яўленнем жаўтухі знікаюць сімптомы інтаксікацыі, уласцівыя безжаўтушнаму перыяду хваробы.

Пры безжаўтушнай форме гепатыту А пажаўцення скуры і вочных склер не адбываецца, а ўсе астатнія сімптомы лёгка зблытаць з банальным харчовым атручваннем, прастудай або нават сезоннай меланхоліяй.

Але даволі часта гепатыт А наогул ніяк сябе не выдае і застаецца незаўважаным.

У выключна рэдкіх выпадках хвароба мае вокамгненнае цячэнне, якое правакуе пячоначную кому і ставіць пад пагрозу жыццё чалавека.

Тым не менш, у 97-98% выпадкаў хвароба не патрабуе спецыфічнага супрацьвіруснага лячэння.

Лячэнне гепатыту А

Перш за ўсё, пры любым нездароўі ці падазрэнні на нездароўе варта звярнуцца па кансультацыю да спецыяліста (тэрапеўта або інфекцыяніста). Ёсць комплекс аналізаў, па выніках якіх урач можа пацвердзіць або абвергнуць наяўнасць гепатыту А.

У большасці выпадкаў лячэнне неспецыфічнае. Хвораму неабходна забяспечыць:

• рэжым у ложку;
• багатае пітво. Колькасць вадкасці павінна быць не менш 1,5-2 л у суткі. Перавагу чыстай вадзе.

Пры цяжкім або ускладнёным гепатыце А можа спатрэбіцца шпіталізацыя і унутравеннае ўвядзенне інтаксікацыйных прэпаратаў.

Інфіцыраванне гепатытам А не прыводзіць да развіцця хранічнай формы хваробы. На працягу 3-х месяцаў пасля атакі вірусам печань цалкам аднаўляе свае функцыі.

Прафілактыка гепатыту А

Варта памятаць, што вірус гепатыту А вельмі «жывучы». Ён лёгка вытрымлівае:

• высушванне і можа працяглы час заставацца на розных паверхнях;
• нізкія тэмпературы да -20⁰С (у замарожаным выглядзе вірус гепатыту А захоўваецца гадамі);
• гарачую ваду да 58⁰С;
• уздзеянне кіслот, шчолачаў, эфіру і хлараформу, якія таксама не даюць абеззаражвальнага эфекту.

Аптымальныя прафілактычныя меры, што рэкамендуе наш эксперт і неабходныя для прадухілення інфіцыравання, зводзяцца да наступнага:

• выкананне мер асабістай гігіены. Рукі варта мыць не толькі пасля наведвання прыбіральні і перад ежай, але як мага часцей (пасля паездак у грамадскім транспарце, шпацыраў на вуліцы, наведвання месцаў з вялікай колькасцю людзей і г.д.);
• кантроль за якасцю пітной вады і прадуктаў харчавання. Гародніну і садавіну абавязкова варта мыць, а лепш, калі гэта магчыма, абліць кіпенем. Ваду піць альбо фільтраваную, альбо кіпячоную;
• карыстанне аднаразовымі шкляначкамі, калі п'еш ваду з крыніц масавага карыстання;
• не перадаваць прадметы асабістай гігіены іншым людзям і не карыстацца чужымі;
• практыка бяспечнага сэксу.