Site icon Слушна

Дэталёвы партрэт «ціхага забойцы». Вірус гепатыту В

Гепатыт В

Вірус гепатыту В – вельмі небяспечная інфекцыя з групы вірусных гепатытаў. Захворванне можа працякаць у вострай (10% выпадкаў) і хранічнай (10% выпадкаў) форме (пры хранізацыі цалкам пазбавіць арганізм ад агрэсіўнага віруса немагчыма).

У 80% людзей, якія заразіліся, працякае ў субклінічнай безжаўтушнай форме і заканчваецца выздараўленнем. Рэдка (прыкладна ў 1% выпадкаў) пры вострай жаўтушнай форме гепатыту В можа развіцца востры масіўны некроз печані з благім прагнозам.  Рэальную пагрозу для жыцця чалавека ўяўляюць аддаленыя наступствы хранічнай інфекцыі – цыроз і рак печані.

Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя да 500 мільёнаў чалавек ва ўсім свеце з'яўляюцца носьбітамі віруса гепатыту В. Ад цяжкіх ускладненняў хваробы штогод гінуць каля 780 тысяч чалавек.

Што з сябе ўяўляе небяспечная інфекцыя і чаму прынцыпова важна прышчапляцца ад віруса гепатыту В, журналіст партала Здаровыя людзі даведалася ў прафесара кафедры інфекцыйных хвароб Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, доктара медыцынскіх навук Сяргея Жаваранка.

да зместу

Прычыны захворвання і шляхі перадачы віруса гепатыту В

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Вірус гепатыту В адносяць да парэнтэральных вірусных гепатытаў, гэта значыць перадаецца ад чалавека да чалавека праз інфіцыраваную кроў і іншыя вадкасці арганізма. Эндэмічнымі па гепатыце В з'яўляюцца краіны Паўднёвай Афрыкі і Усходняй Азіі, дзе ад хранічнай формай захворвання пакутуюць, па розных ацэнках, ад 5 да 20% насельніцтва. Таксама шырока распаўсюджаны вірус у Кітаі, Інданезіі, на астравах Ціхага акіяну, Алясцы. У еўрапейскім рэгіёне, у тым ліку Беларусі, дзякуючы поўнамаштабнай вакцынацыі, узровень захворвання на хранічны гепатыт В цяпер складае менш за 1%.

На сёння навукоўцы вылучаюць 9 генатыпаў віруса гепатыту В. Усе яны маюць аднолькавы механізм перадачы.

Вірус перадаецца праз:

  • кроў;
  • сліну;
  • менструальныя выдзяленні;
  • вагінальныя выдзяленні;
  • семянную вадкасць.

Шляхі перадачы віруса гепатыту У:

  • ін'екцыйны – пры паўторным выкарыстанні аднаразовых іголак і шпрыцаў рознымі людзьмі (у прыватнасці, наркаманамі);
  • палавы – найбольш распаўсюджаны сярод людзей, якія вядуць бязладнае палавое жыццё, а таксама сярод мужчын, якія практыкуюць сэкс з мужчынамі;
  • вертыкальны – вірус перадаецца ў родах ад маці дзіцяці;
  • кантактна-бытавы – пры выкарыстанні рознымі людзьмі, адзін з якіх з'яўляецца носьбітам віруса, прыбораў індывідуальнага карыстання (ляза, манікюрных нажніц, станкоў для пірсінгу або машынак для нанясення татуіровак і г.д., на якіх могуць застацца мікрачасціцы інфіцыраванай крыві).

Раней таксама меў месца гематрансфузійны шлях перадачы віруса, што было звязана з аказаннем медыцынскай дапамогі і, у прыватнасці, пераліваннем крыві. Але гэта было тады, калі ўвесь медыцынскі інструментарый, у тым ліку шпрыцы і іголкі, не быў аднаразовым, трубкі для пералівання крыві – гумовымі... Ды і плазму крыві на наяўнасць віруса гепатыту В да 1973 года не было магчымасці праверыць – не было дыягнастычных сістэм. Тэхнічна сёння гэты шлях перадачы выключаны.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Уся гісторыя спецыфічнай дыягностыкі гепатыту В і стварэння вакцын працякала ў мяне на вачах. У 1973 годзе мой настаўнік Канстанцін Сямёнавіч Азаронак, цяпер ужо нябожчык, упершыню прывёз з Масквы дыягнастычную сістэму, дзе ў нізка адчувальным тэсце (імунадыфузіі) можна было вызначаць так званы «Аўстралійскі антыген» – гэта абалонка віруса, якая з'яўляецца асноўным маркерам віруса гепатыту В і пазначаецца як HBsAg. Ён адразу ўкараніў гэты метад у Віцебскай інфекцыйнай бальніцы і Станцыі пералівання крыві. У наступным былі паступова распрацаваны і ўведзены метады сустрэчнага электрафарэзу, РПГА, радыёімунны метад і, нарэшце, імунаферментны аналіз. Дарэчы, першыя ў СССР аўтаматычныя прыборы для імунаферментнага аналізу былі распрацаваны ў Віцебску і выпускаюцца да гэтага часу на Віцебскім тэлезаводзе. Гэта дазволіла вырашыць праблему дыягностыкі не толькі гепатыту В, але і ВІЧ-інфекцыі і многіх іншых інфекцыйных і неінфекцыйных захворванняў у той перыяд на ўсёй тэрыторыі СССР.

Вірус гепатыту В надзвычай заразны.

Дастаткова траплення на пашкоджаны ўчастак скуры або слізістай нікчэмна малой дозы інфіцыраванай крыві ці іншай вадкасці (усяго 0,0001 мл).

Вірус устойлівы ў навакольным асяроддзі і захоўвае сваю актыўнасць па-за арганізмам чалавека мінімум 1 тыдзень. Пры гэтым ні апрацоўка спіртам, ні гарачая вада на яго не ўплываюць.

да зместу

Працяканне і сімптомы гепатыту В

Гепатыт В, як і іншыя інфекцыйныя паражэнні печані, у большасці выпадкаў можа не мець спецыфічных праяў (пажаўцення вочных склер і скуры) або зусім працякае бессімптомна. Інкубацыйны перыяд віруса ў арганізме вагаецца ад 1 месяца да паўгода.

Аднак у некаторых выпадках вострае працяканне хваробы суправаджаецца сімптомамі інтаксікацыі арганізма рознай ступені выяўленасці і дзеліцца на два перыяды.

Падчас праджаўтушнага перыяду, які працягваецца да 15 дзён, чалавек, заражаны вірусам гепатыту В, можа адчуваць:

  • агульную слабасць, млявасць, апатыю;
  • раздражняльнасць;
  • уздым тэмпературы цела;
  • парушэнне сну;
  • страту апетыту;
  • болі ў правым падрабрынні.

Да канца гэтага перыяду хвароба праяўляе сябе пацямненнем мачы і абескаляроўваннем калу.

Затым наступае жаўтушны перыяд, яго працягласць – ад 10 да 40 дзён. На працягу гэтага часу ў хворага спачатку жоўкнуць склеры вачэй, затым скура.

У адрозненне ад заражэння вірусам гепатыту А, калі з'яўленне жаўтухі суправаджаецца знікненнем сімптомаў інтаксікацыі, пры гепатыце В яны, наадварот, могуць узмацняцца.

Акрамя гэтага, чалавек можа пакутаваць ад брадыкардыі і боляў у суставах.

У 30-50% выпадкаў у людзей, інфіцыраваных вірусам гепатыту В, адзначаецца павелічэнне печані.

Часам гепатыт В носіць вокамгненную (фульмінантную) форму, што спалучана з высокай рызыкай для жыцця чалавека з-за шырокага некрозу печані і развіцця вострай пячоначнай недастатковасці.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Існуе прамая залежнасць паміж узростам чалавека і тым, ці прыме хвароба хранічную форму. Так, у 90% выпадкаў дзеці першага года жыцця, інфіцыраваныя вірусам гепатыту В, будуць мець хранічнае працяканне хваробы, у той час як у ўмоўна здаровых дарослых такая форма развіваецца менш, чым у 5% выпадкаў. І гэты факт – дастаткова важкі аргумент для бацькоў не адмаўляцца ад выканання прышчэпак супраць гепатыту В нованароджаным дзецям.
да зместу

Дыягностыка гепатыту В

Пэўна пацвердзіць або абвергнуць дыягназ віруснага гепатыту В можна толькі на падставе лабараторных аналізаў і інструментальных дадзеных, сярод якіх абавязковымі з'яўляюцца:

  • біяхімічны аналіз крыві;
  • агульны аналіз мачы;
  • УГД печані і селязёнкі;
  • вызначэнне маркераў віруса гепатыту В метадам імунаферментнага аналізу (самы дакладны спосаб устанаўлення дыягназу).

У вострым перыядзе цяжкіх жаўтушных форм прымяняюцца супрацьвірусныя прэпараты, што на сучасным этапе дазволіла звесці да мінімуму неспрыяльныя вынікі. Пасля вострых жаўтушных формаў хранічны гепатыт, як правіла, не развіваецца.

Паколькі хранічны гепатыт В цалкам невылечны (вірус назаўсёды застаецца ў арганізме), тэрапія супрацьвіруснымі прэпаратамі выкарыстоўваецца пры высокіх вірусных нагрузках і высокай біяхімічнай актыўнасці захворвання.

Прынцыпова важна для пацыентаў з хранічным гепатытам В цалкам адмовіцца ад алкаголю і выконваць дыету.

Таксама ім паказана дыспансернае назіранне ва ўрача-інфекцыяніста з лабараторным і УГД-абследаваннем не радзей за 1 раз на год.

да зместу

Лячэнне гепатыту В

Пры вострым або абвастрэнні хранічнага гепатыту В хвораму неабходна выконваць:

  • пасцельны рэжым;
  • збалансаваную дыету;
  • цалкам адмовіцца ад ужывання алкаголю. Прычым гэтая рэкамендацыя актуальная і пасля зняцця вострых сімптомаў, каб не паўплываць яшчэ больш негатыўна  на печань.
 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Спецыфічнае супрацьвіруснае лячэнне праводзіцца пры высокай віруснай нагрузцы і/або вялікай рызыцы развіцця ўскладненняў гепатыту В. Тэрапія прадугледжвае прыём супрацьвірусных прэпаратаў на працягу доўгага часу (ад паўгода да некалькіх гадоў). Актыўнасць віруса паступова згасае, але пры адмене лекаў зноў можа ўзрасці. Таму такое лячэнне праводзіцца пад кантролем вопытных інфекцыяністаў-гепатолагаў, як правіла, на базе інфекцыйных бальніц і міжраённых кансультатыўных кабінетаў.
да зместу

Прафілактыка гепатыту В

Максімальна эфектыўнай і бяспечнай мерай прафілактыкі супраць заражэння вірусам гепатыту В на сёння з'яўляецца вакцынацыя.

Згодна з Нацыянальным календаром прышчэпак, у Рэспубліцы Беларусь ад віруснага гепатыту В прышчапляюцца нованароджаныя дзеці ў першыя 12 гадзін жыцця, а таксама ва ўзросце 1 і 5 месяцаў.

Эфектыўнасць гэтага метаду ў прадухіленні інфекцыйнага паражэння печані складае 95%.

 
Сяргей Жаваранак
Прафесар кафедры інфекцыйных хвароб БДМУ, д.м.н.
Што тычыцца вакцыны, першая ў СССР плазменная вакцына супраць гепатыту В стваралася з беларускіх узораў HBsAg-пазітыўнай плазмы з г. Віцебска і г. Магілёва ў Інстытуце вірусалогіі ім. Д.І. Іваноўскага АМН СССР у г. Маскве.
да зместу

Акрамя таго, падлеткам і дарослым з груп рызыкі рэкамендавана рэвакцынацыя кожныя 5 гадоў. Да такіх груп адносяцца:

  • медыцынскія работнікі, якія маюць непасрэдны кантакт з крывёй і яе прадуктамі ў рабоце;
  • людзі, якія пражываюць сумесна з носьбітамі віруса гепатыту В;
  • спажыўцы ін'екцыйных наркотыкаў;
  • практыкуючыя аднаполы сэкс, а таксама людзі, якія маюць шматлікіх сэксуальных партнёраў.

Тым не менш, не варта грэбаваць і іншымі мерамі прафілактыкі заражэння вірусам гепатыту В, як то:

  • адмова ад ужывання ін'екцыйных наркотыкаў;
  • выкарыстанне бар'ернай кантрацэпцыі пры сэксуальных кантактах;
  • захаванне індывідуальных мер бяспекі: не карыстайцеся чужымі брытвамі, манікюрнымі нажніцамі, зубнымі шчоткамі і не давайце карыстацца сваімі; пірсінг і нанясенне тату даверце кваліфікаваным спецыялістам з медыцынскай адукацыяй у сертыфікаваных салонах і г.д.
Exit mobile version