Экспертамі выступілі:
- намеснік начальніка аддзела гігіены, эпідэміялогіі і прафілактыкі Міністэрства аховы здароўя Іна Карабан;
- галоўны пазаштатны інфекцыяніст Міністэрства аховы здароўя, загадчык кафедры інфекцыйных хваробаў БДМУ, д.м.н., прафесар Ігар Карпаў;
- урач-дыетолаг камбіната харчавання «Вітамін», галоўны пазаштатны дыетолаг Міністэрства аховы здароўя Кацярына Пратасава;
- начальнік упраўлення інфармацыі і грамадскіх сувязяў – прэс-сакратар Міністэрства ўнутраных спраў Беларусі Вольга Чамаданава.
Экспрэс-тэсты на антыцелы, сімптомы і ўскладненні COVID-19
Калі для беларусаў зробяцца даступнымі тэсты на антыцелы?
Іна Карабан: Да заканчэння красавіка тэсты на антыцелы паступяць у Беларусь. Пасля гэтага будзе праведзеная іх ацэнка і тэсціраванне ў арганізацыях аховы здароўя. Затым будзе прынятае рашэнне пра іх допуск для тэсціравання. Платна ці не, будзе вядома пазней.
Калі захворванне працякае без сімптомаў, антыцелаў не будзе?
Ігар Карпаў: Бессімптомнае цячэнне COVID-19 сустракаецца не так часта, як пры іншых вірусных інфекцыях. Значэнне мае імунны статус чалавека. Вельмі часта на цячэнне захворвання ўплывае доза, якая інфікуе, г.зн. колькасць віруса, які пранікае ў арганізм. Антыцелы выпрацоўваюцца практычна ва ўсіх здаровых людзей. Калі імунітэт аслаблены, інфекцыя можа працякаць больш агрэсіўна.
Чым звычайная пнеўманія адрозніваецца ад каранавіруснай? Ці ёсць адрозненні ў метадах лячэння?
Ігар Карпаў: Заўсёды ўзнікаюць пытанні адрознення віруснай і бактэрыяльнай пнеўманій. Бактэрыяльная пнеўманія выклікаецца мікраарганізмам, які правакуе лакальны запаленчы працэс. Працякае лакальны бактэрыяльны працэс па сваіх законах. Вельмі добра выяўляюць лакальныя праявы ў лёгкіх метады аўскультацыі (выслухванне гукаў) і рэнтгеналагічныя даследаванні.
Калі размова ідзе пра каранавірусную пнеўманію, як і пра вірусную ў цэлым, на фоне лакальнага запалення парушаецца сасудзістая пранікальнасць, працэс ідзе дыфузна. Прычым пры каранавіруснай інфекцыі назіраецца досыць спецыфічная карціна на КТ.
Пры бактэрыяльнай пнеўманіі прымяняюцца антыбіётыкі, пры грыпе выкарыстоўваюцца інгібітары нейрамінідазы. На жаль, цяпер няма этыятропнага лячэння (накіраванага на ліквідацыю прычыны) ад каранавіруса. Тым не менш, у свеце ўжо ёсць напрацоўкі і рэкамендацыі па лячэнні дадзенай паталогіі.
Якія ўскладненні на органы, акрамя пнеўманіі, можа даць COVID-19?
Ігар Карпаў: Развіццё больш цяжкіх формаў пнеўманіі. Дыхальная недастатковасць, якая развівалася ў сталых людзей і людзей з абцяжарваючымі фонавымі захворваннямі. Пазалёгачныя ўскладненні ўзнікаюць значна радзей. Адзначу таксама сардэчныя ўскладненні, калі чалавеку, акрамя інфузійнай тэрапіі, патрабуецца падтрымка артэрыяльнага ціску, адпаведныя лекавыя сродкі. Магчымае развіццё вострай нырачнай недастатковасці. Выклікае непакой спецыялістаў і сіндром паліярганнай недастатковасці, калі функцыянальныя парушэнні ёсць з боку розных органаў і сістэмаў. Неўралагічныя праявы вельмі рэдкія.
Якімі прэпаратамі лечаць гэтыя пнеўманіі?
Ігар Карпаў: Мы арыентуемся на рэкамендацыі СААЗ. Цяпер часцей пішуць пра хларахін і яго спалучэнні з азітраміцынам. Гэтая схема рэкамендуецца і ў нас пры пэўных станах. Калі лекі будуць з'яўляцца, дык укараненне іх у практыку пры наяўнасці доказаў эфектыўнасці будзе неадкладным.
Па якіх крытэрыях урач вырашае, што пацыент з COVID-19 будзе лячыцца амбулаторна?
Ігар Карпаў: Калі гэта сталы пацыент, ёсць сур'ёзныя фонавыя захворванні або клінічная карціна працякае з высокай інтаксікацыяй, мяркуецца пагаршэнне стану – такі чалавек не будзе лячыцца амбулаторна. Калі ў хворага назіраецца малая клінічная сімптаматыка, ён малады і імуналагічна моцны, няма прагрэсавання хваробы, ён застанецца на амбулаторным назіранні і лячэнні.
На якія сімптомы варта звяртаць увагу? Калі тэрмінова трэба звяртацца да ўрача?
Ігар Карпаў: Самыя частыя сімптомы – павышэнне тэмпературы (у 90% выпадкаў). Гэта важая прыкмета. Калі з'явіліся любыя катаральныя з'явы, трэба звярнуцца па медыцынскую дапамогу. Няхай спецыяліст ацэніць цяжар стану. Пасля гэтага будзе прынятае рашэнне пра неабходнасць шпіталізацыі або амбулаторнага лячэння.
Калі ўзнікае прагрэсавальны кашаль, адчуванне абцяжаранасці пры дыханні, пагаршэнне самаадчування, раптам павышаецца тэмпература, развіваецца задышка, чакаць не варта, трэба звяртацца па меддапамогу.
Правілы самаізаляцыі і меры прафілактыкі інфіцыравання ў кватэры
Як правільна самаізалявацца ў кватэры, калі я жыву не адзін?
Іна Карабан: Рэжыму самаізаляцыі трэба прытрымлівацца на працягу як мінімум 14 дзён. Нельга наведваць месцы масавага збору людзей, гандлёвыя цэнтры, крамы, кавярні. Тавары першай неабходнасці і прадукты варта заказваць дахаты. Выключыць разлік наяўнымі грашыма, карыстацца банкаўскай картай.
Неабходна захоўваць меры асабістай гігіены, выкарыстоўваць антысептык, рэгулярна праветрываць памяшканне, часцей праводзіць вільготную ўборку (выкарыстоўваць можна любы сродак для мыцця). Праціраць трэба ўсе паверхні, уключаючы тэлефон, ручкі дзвярэй, камп'ютарныя мышы, клавішы, пульты і г.д. Калі скарысталіся аднаразовай папяровай сурвэткай, яе неабходна адразу ўтылізаваць. Калі дазваляюць умовы, кожнаму члену сям'і можна выдзяліць асобны пакой, посуд, ручнікі і г.д.
Калі ў сям'і ёсць хворы на каранавірусную інфекцыю, акрамя ўжо агучаных мераў пры дотыку да любой паверхні (напрыклад, ручкі дзвярэй) ён павінен скарыстацца сурвэткай або надзець пальчаткі, насіць маску. Выходзіць на вуліцу яму нельга.
Як умацаваць імунітэт і скласці свой рацыён падчас самаізаляцыі
Як умацаваць імунітэт з дапамогай харчавання?
Кацярына Пратасава: На імунітэт уплывае шмат фактараў, і харчаванне – адзін з іх. Імунітэт мае бялковую прыроду. Таму бялковы складнік рацыёну вельмі важны. У харчаванні павінны прысутнічаць птушка, рыба, бабовыя, арэхі. У рацыён неабходна таксама ўключыць дастатковую колькасць гародніны і садавіны як крыніцы клятчаткі. Не варта забывацца на пітны рэжым. Памятайце, што да 60% вадкасці мы ўжываем з супамі, гароднінай і садавінай. Астатняе варта папаўняць карысным пітвом – вадой (калі няма супрацьпаказанняў, прыкладна 4-5 шклянак у дзень).
Нашы лёгкія – гэта тлушчазалежны орган. Карысна будзе дадаць у рацыён не больш за 20 г сметанковага масла ў дзень, яйкі, раслінныя і жывёльныя тлушчы (тлустую рыбу). Для тых, хто не любіць рыбу, яе можна замяніць ільняным алеем. Я не рэкамендую ўжываць абястлушчаныя прадукты. Напрыклад, тлустасць тварагу павінна складаць ад 2 да 5%, смятаны – 12-18%.
Ці трэба ўзмоцнена прымаць вітаміны і БАДы?
Кацярына Пратасава: Вітамін С у вялікіх дозах можа нашкодзіць (часам можна пачуць рэкамендацыі, што пры захворванні варта прымаць вялікія дозы гэтага вітаміну). Што тычыцца вітаміну Д, тэрапеўтычная доза складае ад 400 МЕ для дзяцей да 800 МЕ для цяжарных і сталых. Улічваючы, што наша насельніцтва ў большасці выпадкаў пакутуе ад яго дэфіцыту, што ўстанаўліваецца лабараторна, прафілактычнай дозы цалкам дастаткова. Тэрапеўтычная доза прызначаецца ўрачом. У любым выпадку, вітаміны трэба прымаць па паказаннях.
Кантроль захавання рэжыму самаізаляцыі
Тэлефануюць, прадстаўляюцца, што з міліцыі, а раптам ашуканцы?
Вольга Чамаданава: Супрацоўнік міліцыі можа патэлефанаваць і спытацца, ці дома чалавек, які знаходзіцца ў самаізаляцыі. Ён павінен прадставіцца, назваць сваю пасаду, у якім раённым аддзеле або ўпраўленні ўнутраных спраў служыць, прозвішча, імя і імя па бацьку. Калі чалавек сумняваецца, можна патэлефанаваць туды і ўдакладніць, ці працуе там такі супрацоўнік.
Асобы, якія знаходзяцца ў самаізаляцыі, правяраюцца штодня.
Іна Карабан: Акрамя супрацоўнікаў міліцыі, захаванне рэжыму самаізаляцыі правяраюць спецыялісты арганізацый, якія ажыццяўляюць санітарна-эпідэміялагічны кантроль.
Якія меры пакарання прымяняюцца да парушальнікаў рэжыму самаізаляцыі?
Вольга Чамаданава: Асноўная мэта – не скласці пэўную колькасць пратаколаў. У першую чаргу мы разлічваем на самасвядомасць кожнага чалавека, на разуменне той праблемы, якая ёсць, на няўхільнае выкананне патрабаванняў нашых медыкаў. Калі чалавек адсутнічае па месцы самаізаляцыі і мы даведаемся, што ён паехаў, напрыклад, у іншы горад, гэта ні ў якім разе не будзе пакінутае без увагі. Больш за 200 адміністрацыйных пратаколаў ужо складзеныя ў дачыненні да тых, хто не выконваў умовы самаізаляцыі.
Паход у бліжэйшую краму ці аптэку для чалавека, які знаходзіцца ў самаізаляцыі, – гэта выключныя выпадкі (пры гэтым абавязковая ўмова – нашэнне маскі і пальчатак), калі няма магчымасці выкарыстаць паслугу дастаўкі дахаты.