Пры зборы анамнэзу і скаргаў пацыента асаблівую ўвагу звяртаюць на функцыю хады. Напрыклад, калі пацыент раней мог прайсці самастойна 1 км, а праз 3 месяцы яму паступова стала цяжка пераадолець больш за 500 м, дык адзнака па EDSS вырасце. Прычым, нават калі чалавек больш ні на што не скардзіцца, гэты крытэрый можа паказваць на прагрэсаванне рассеянага склерозу.
Пры правядзенні МРТ-даследавання галаўнога і спіннога мозгу з кантраставаннем у пэўных рэжымах, што з'яўляецца стандартам пры дыягностыцы РС, пры другасна-прагрэсавальным цячэнні не характэрнае выяўленне актыўных ачагоў, якія назапашваюць кантраснае рэчыва. У дадзеным выпадку спецыялісты звяртаюць увагу на наяўнасць ачагоў у спінным мозгу, атрафічных зменаў. Атрафія галаўнога мозгу можа быць ацэненая якасна (пашырэнне жалудачкаў мозгу, субарахнаідальнай прасторы, памяншэнне аб'ёму рэчыва мозгу) альбо колькасна з дапамогай воксельнай МРТ-морфаметрыі.
Чым хутчэй развіваецца атрафія мозгу, тым больш інтэнсіўна нарастае інвалідызацыя пацыента.
Дарэчы, пацыенты разам з урачом могуць ацаніць сімптомы з дапамогай адмысловай праграмы-інструмента па абмеркаванні прагрэсавання РС MSProDiscuss (https://msprodiscuss.com/).
Яна ёсць у вольным доступе ў сетцы Інтэрнэт у рускамоўнай версіі. Неабходна толькі запоўніць анкету і адказаць на блок простых пытанняў. Пасля апрацоўкі адказаў праграма выдае вынік пра рызыку прагрэсавання рэцыдыўна-рэмітуючага ў другасна-прагрэсавальны РС, што можа палегчыць дыялог паміж урачом і пацыентам.
На жаль, пакуль няма якога-небудзь спецыфічнага лабараторнага тэсту, які з вялікай доляй верагоднасці мог бы вызначыць альбо спрагназаваць пераход РС у другасную прагрэсію.
Пагаршэнне неўралагічных сімптомаў. На што важна звяртаць увагу
Часта другасная прагрэсія РС выяўляецца нарастаннем рухальных парушэнняў у выглядзе слабасці не толькі ў нагах, але і ў руках, пагаршэння каардынатарных парушэнняў, змены паходкі і скарачэння пройдзенай адлегласці, павышанай стамляльнасці.
- З'явілася слабасць у адной назе, яна захоўваецца і паступова нарастае. Гэта будзе прыкметна пры хадзе: стала цяжка падымацца па лесвіцы, складана прайсці ад прыпынку да дому. Праз пэўны час можа далучыцца слабасць у другой назе.
- Змяняецца тонус мышцаў, цяжэй сагнуць і разагнуць ногі, цяжка перастаўляць іх пры хадзе. Яны робяцца непаслухмянымі, чапляюцца адна за адну. Нярэдка гэта робіцца прычынай падзенняў.
- Можа з'явіцца парушэнне функцыі тазавых органаў (частыя пазывы да мочаспускання альбо нетрыманне мачы, затрымка мачы і стула).
- З'яўляецца няўпэўненасць і хісткасць пры хадзе. Спачатку лёгкая, якую можна кантраляваць, напрыклад, шырэй расставіўшы ногі пры хадзе. Паступова трымаць раўнавагу робіцца цяжэй, чалавеку неабходная дапамога. Ён перасоўваецца альбо трымаючыся за каго-небудзь, альбо выкарыстоўваючы падручныя сродкі (напрыклад, кій).
- Цяжэй за ўсё кантраляваць дрыгаценне рук, ног, галавы. Робіцца цяжка выконваць звыклыя дзеянні, асабліва звязаныя з дробнай маторыкай: трымаць відэлец альбо лыжку, пісаць.
- На пэўных стадыях прагрэсуючага РС у пацыентаў развіваецца атаксія тулава, калі ён не можа самастойна ўтрымаць раўнавагу нават у становішчы седзячы.
Што рабіць пацыенту з РС, калі ён западозрыў у сябе сімптомы прагрэсіі
Звяртацца да неўролага па месцы жыхарства, які выдасць накірунак на абследаванне для ўдакладнення тыпу цячэння захворвання і карэкцыі лячэння ў адзін з замацаваных цэнтраў, якія займаюцца пытаннямі дыягностыкі і лячэння рассеянага склерозу.
Мінск і Мінская вобласць:
- Мінскі гарадскі кансультацыйна-дыягнастычны цэнтр (ён з'яўляецца галоўнай установай на амбулаторным узроўні);
- 5-я гарадская клінічная бальніца (2 аддзяленні неўралогіі і кафедра БелМАПА);
- Мінскі навукова-практычны цэнтр хірургіі, транспланталогіі і гематалогіі (былая 9-я ГКБ);
- РНПЦ неўралогіі і нейрахірургіі;
- Мінская абласная клінічная бальніца.
Брэст:
- Брэсцкая абласная бальніца.
Віцебск:
- Віцебскі абласны дыягнастычны цэнтр;
- Віцебская абласная клінічная бальніца;
- Віцебскі абласны клінічны спецыялізаваны цэнтр.
Гомель
- Гомельская абласная клінічная бальніца.
Гродна
- Гродзенская абласная клінічная бальніца.
Магілёў
- Магілёўская абласная бальніца.
МРТ з унутрывенным кантраставаннем абавязкова выконваецца ў пацыентаў з РС як на этапе дыягностыкі, так і пры ацэнцы эфектыўнасці лячэння, што праводзіцца.
Без лячэння з выкарыстаннем прэпаратаў, якія змяняюць цячэнне рассеянага склерозу (ПЗЦРС), праз пяць гадоў ад дэбюту захворвання рэцыдыўна рэмітуючае цячэнне пераходзіць у другасную прагрэсію ў 25% пацыентаў, праз 10 гадоў – у 50%, праз 15 гадоў – ужо ў 80%. На фоне прыёму ПЗЦРС перыяд пераходу ў другасную прагрэсію павялічваецца ўдвая.
Матэрыял прызначаны для распаўсюджвання ў рамках павышэння дасведчанасці пра захворванні. Выкарыстаныя выявы не з'яўляюцца выявамі рэальных пацыентаў. Артыкул створаны пры падтрымцы Novartis Pharma Services AG (Швейцарыя) Прадстаўніцтва ў Рэспубліцы Беларусь.
BY/NEUR/11.2020/pdf/ 102646