Дзень некурэння – добрая нагода кінуць паліць. І вось чаму…

Ольга Стружинская

5 гадоў ago

Кожны год у трэці чацвер лістапада праводзіцца Дзень некурэння. Гэтая дата зацверджаная па ініцыятыве Міжнароднага саюза па барацьбе з ракам. Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, курэнне з'яўляецца прычынай прыкладна 40% смяротных выпадкаў сярод насельніцтва. Ужыванне тытуню спецыялісты расцэньваюць як асноўны фактар заўчаснай смерці, якой можна пазбегнуць.

«Слушна» ў Дзень некурэння вырашыў яшчэ раз нагадаць пра шкоду, якую наносяць арганізму цыгарэты. Экспертам выступіў загадчык анкалагічнага (таракальнага) аддзялення РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава, анколаг-хірург, к.м.н. Павел Караткевіч.

90% выпадкаў развіцця раку лёгкага

Штогод у нашай краіне на рак лёгкага захворваюць каля 4 тысяч мужчын і прыкладна 600 жанчын. Прычым прыблізна 90% выпадкаў развіцця гэтага захворвання непасрэдна звязаныя з курэннем. Рак лёгкага лідзіруе сярод прычын смерці ад анкалагічных захворванняў. На жаль, вынікі лячэння гэтай паталогіі нельга назваць здавальняючымі. Хвароба, як правіла, праходзіць бессімптомна, выяўляецца на позніх стадыях, працякае даволі агрэсіўна і рана дае метастазы, распавёў Павел Караткевіч.

Павел Караткевіч

Загадчык анкалагічнага (таракальнага) аддзялення РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М.Аляксандрава, анколаг-хірург, к.м.н.

У нашым аддзяленні рэдка сустрэнеш пацыента, які б не курыў. Рызыка развіцця захворвання залежыць ад узросту, у якім чалавек пачаў курыць, колькасці цыгарэт у дзень і стажу курэння. Разам з тым, у чалавека, які паліць, верагоднасць развіцця раку лёгкага ў 22 разы вышэйшая, чым у таго, хто не паліць. У нас паляць больш за 50% мужчын. У апошнія гады адзначаецца рост колькасці выпадкаў захворвання на рак лёгкага ў жаночага насельніцтва, што ў першую чаргу звязана з даволі высокай распаўсюджанасцю курэння сярод жанчын.

Эксперт нагадаў, што ў цыгарэце ўтрымліваецца каля 50 канцэрагенаў – тых рэчываў, якія правакуюць развіццё раку. Тытунёвы дым наўпрост уздзейнічае на поласць рота, дыхальныя шляхі і лёгкія, выклікаючы пухліны дадзеных лакалізацый. Паколькі хімічныя рэчывы з дыму пранікаюць у кроў, курэнне з'яўляецца прычынай развіцця 18 формаў злаякасных новаўтварэнняў іншых органаў, у тым ліку мачавога пузыра, ныркі, тоўстай кішкі, малочнай залозы, шыйкі маткі, стрававода, страўніка і падстраўнікавай залозы.

Павел Караткевіч

Курцы губляюць больш за 10 гадоў патэнцыяльнага жыцця. У тых, хто не расстаецца з цыгарэтай, значна вышэйшая рызыка рэцыдыву ў выпадку анкалагічнага захворвання, а таксама зніжаны эфект ад лячэння, якое даволі агрэсіўнае.

Не ратуюць ад шкоднага ўздзеяння тытунёвага дыму «лёгкія» цыгарэты і фільтр, падкрэсліў эксперт. Паводле яго слоў, меркаванне пра тое, што цыгарэты з паніжаным утрыманнем нікатыну і смолаў меней шкодзяць, не больш чым міф. Дарэчы, рызыка развіцця раку лёгкага пры курэнні кальяну, цыгар, люлек або ўжыванні курыльных сумесяў супастаўная з курэннем звычайных цыгарэт.

Павел Караткевіч

Так званыя цыгарэты «лайт» не менш небяспечныя, чым усе астатнія. Людзі, якія кураць «палегчаную» версію цыгарэт, нярэдка зацягваюцца часцей і выпальваюць большую іх колькасць, чым тыя, хто аддае перавагу «моцнай» тытунёвай прадукцыі. Частае курэнне любых цыгарэт прыводзіць да таго, што ў арганізм трапляе больш канцэрагенаў.

Небяспека тытунёвага дыму для навакольных

На жаль, далёка не ўсе разумеюць, што тытунёвы дым небяспечны не толькі для курца, але і для тых, хто знаходзіцца побач з ім. Паветра вакол курца напоўненае канцэрагеннымі рэчывамі агульнай колькасцю больш за 40, якія могуць правакаваць анкалагічныя захворванні. Асабліва пакутуюць дзеці. Яны ў большай ступені схільныя да розных інфекцый дыхальных шляхоў. Ёсць нават меркаванне, што ў дзяцей, чые бацькі паляць, павышаная верагоднасць узнікнення лімфомаў.

Па словах Паўла Караткевіча, пасіўнае курэнне ў 2,5-3 разы павялічвае рызыку раку лёгкага. Чалавек, які знаходзіцца ў адным памяшканні з тым, хто паліць, засвойвае 14% ад рэчываў, якія ўдыхае актыўны курэц. Амерыканскія і японскія эксперты падлічылі, што знаходжанне ў накураным памяшканні на працягу працоўнага дня для таго, хто не паліць, роўнае 5 выпаленым цыгарэтам у дзень.

Стаж курэння ўплывае на развіццё захворванняў у геаметрычнай прагрэсіі: чым большы стаж, тым вышэйшая верагоднасць. Статыстыка паказвае, што ў чалавека, які паліць, рызыка развіцця раку лёгкага ў 22 разы вышэйшая, чым у таго, хто не паліць. Як правіла, для развіцця раку лёгкага трэба паліць 20-30 гадоў. Разам з тым, ёсць людзі, якім дастаткова і 10, а рызыка будзе ідэнтычная з курцамі з 30-40-гадовым стажам, падкрэсліў Павел Караткевіч.

Калі кінуць паліць

Карысць для арганізма будзе велізарнай, пацвярджае эксперт. Задумайцеся: праз 20 гадоў рызыка захварэць на рак лёгкага ў былых курцоў робіцца практычна такой жа, як і ў таго, хто ніколі не курыў. 30% усіх анкалагічных захворванняў звязана менавіта з курэннем.

Павел Караткевіч

Спецыялісты падлічылі, што калі сёння ўсе кінуць паліць, дык праз 20-30 гадоў на 30% выпадкаў раку стане менш. Акрамя таго, курэнне выклікае не толькі анкалагічныя захворванні. Ужыванне тытуню з'яўляецца прычынай многіх іншых хвароб, якія таксама робяцца прычынай смерці людзей. Напрыклад, кожны другі выпадак інфаркту звязаны з курэннем.

Курэнне павялічвае рызыку развіцця інфаркту міякарда, інсульту, захворванняў бронхаў і лёгкіх, хваробаў страўнікава-кішэчнага тракту, выклікае зніжэнне дзетароднай функцыі ў жанчын, імпатэнцыю ў мужчын. Курцы ў сярэднім жывуць на 10 гадоў меней, а 50% тых, хто паліць, паміраюць ад хвароб, выкліканых тытунём.

Толькі факты

Верагоднасць узнікнення раку поласці рота і глоткі ў тых, хто паліць, вышэйшая ў 2-3 разы ў параўнанні з тымі, хто не паліць. Тыя ж, хто выпальвае больш за адзін пачак у дзень, схільныя да гэтага захворвання ў 10 разоў больш.
Як правіла, для развіцця раку лёгкага патрэбны перыяд часу – ад 10 да 30 гадоў курэння. Разам з тым, рызыка ўзнікнення захворвання ў 3-4 разы вышэйшая пры выкурванні больш за 25 цыгарэт у дзень.
Не апошнюю ролю адыгрывае ўзрост курца на пачатку курэння, што было даказана ў выніку даследавання амерыканскіх спецыялістаў. Самая вялікая рызыка развіцця раку лёгкага зафіксаваная ў мужчын, якія пачалі курыць да 15 гадоў.
У тых, хто паліць, у 5 разоў вышэйшая рызыка развіцця раку стрававода, страўніка – у паўтара разы ў параўнанні з тымі, хто не паліць.
Верагоднасць узнікнення раку падстраўнікавай залозы ў тых, хто паліць, вышэйшая ў 2-3 разы, а раку мачавога пузыра і ныркі – у 5-6 разоў.
Тытунь змяшчае нікацін – рэчыва, якое выклікае наркатычную залежнасць, непераадольнае жаданне да яго ўжывання. Пры курэнні нікацін усмоктваецца ў кроў. У малых дозах гэты яд узбуджае нервовую сістэму, у вялікіх – прыводзіць да яе паралічу (выклікае спыненне дыхання, спыненне сардэчнай дзейнасці).
У склад тытунёвага дыму, акрамя нікаціну, уваходзяць некалькі дзясяткаў таксічных і канцэрагенных рэчываў і іх злучэнняў. Некаторыя з іх змяшчаюцца ў тытунёвым лісце, іншыя ўтвараюцца ў выніку яго апрацоўкі і гарэння.