Пасталеўшы, я больш глыбока пачала цікавіцца гісторыяй, якую многія падаюць так неадназначна... І свята ўжо змяніла сваё адценне, сваю танальнасць для мяне. Яшчэ не мінорнае, але ўжо і не мажорнае...
А ён ніколі не бачыў сваю дачушку Ніначку, маю маму, якая нарадзілася пасля яго адыходу на фронт. І яна ніколі не бачыла свайго тату...
Здаецца, столькі дзесяцігоддзяў прайшло з таго часу, як наш дарагі чалавек пайшоў у нябыт. Але з кожным годам я прыгадваю яго ўсё часцей і часцей. Мабыць, з узростам голас крыві, сувязь з продкамі сапраўды ўзмацняюцца. Асабліва ў гэтыя майскія дні.
У аўторак была Радаўніца. Пад праліўным дажджом мы наведалі пахаванне бабулі і яе старэйшага сына Васіля. Паставілі ля іх помнікаў жывыя цюльпаны. Сапраўды, не захацелася сёлета штучных кветак. Можа, таму, што так шмат пра гэта апошнім часам пішуць. А можа, проста надакучыла бачыць іх вакол ужо колькі тыдняў запар. У Мінску іх прадаюць, здаецца, усюды! І штодня па дарозе на працу і дахаты ты бачыш гэтыя кветкі. Нежывыя...
Мы ішлі да могілак, а ў мяне перад вачыма ўвесь час стаяць іншыя. Вось ужо 8 з паловай гадоў. Вайсковыя могілкі ў літоўскай Седзе, дзе ў адной з брацкіх магіл знайшоў супакаенне і мой дзед Іван – 29.10.1944 года.
Як доўга і беспаспяхова 10 гадоў таму я шукала яго магілу з дапамогай сеціва і неабыякавых людзей усіх нацыянальнасцяў! Бо пахаванка, як і ліст дзеда са шпіталя, была страчаная... І праз амаль год напружаных пошукаў я практычна змірылася з думкай, што дзед Іван дзесьці, безыменны, ніколі не дачакаецца родзічаў. Але цуды сапраўды здараюцца. І ўвосень 2010-га я прыехала ў Седу...
Якое шчасце, што магілы захаваліся! Што там замянілі надмагільныя пліты. Што могілкі не руйнуюць, а даглядаюць, прыбіраюць, высаджваюць кветкі.
Я не магу нават апісаць словамі, што адчула, калі ўкленчыла ля месца апошняга супакаення дарагога чалавека. Паспела толькі сказаць: «Прывітанне, дзед! Ну вось мы і сустрэліся...» І зайшлася ў плачы...
Літоўцы Альгірдас і Рымантас Калакаўскасы, якія дапамагалі мне ў гэтай вандроўцы памяці, далікатна адышліся і не заміналі гараваць. І я вельмі ім удзячна за ўсё! Гэтак жа, як і мужу іх сястры Аляксандру Навічэнку, які, уласна кажучы, і быў тым даследчыкам, хто першым адгукнуўся ў сеціве на адным з форумаў і дапамагаў мне ў пошуках увесь час. Як завочна, так і з выездам на месцы, з роспытам старажылаў...
Як і жыхару Вільнюса Уладзілену Мардвінаву, з якім проста цудам перасякліся на тым форуме. І ён сказаў, дзе знаходзіцца магіла майго дзеда Івана. Бо некалькі гадоў таму... сваімі рукамі набіваў яго прозвішча на надмагіллі!!! Ну, хіба гэта не цуд?! Удзячна я і іншым удзельнікам форуму пошукавых рухаў, якія таксама дапамагалі мне па меры сіл... Якую справу робяць усе гэтыя людзі, вяртаючы імёны з небыцця і даючы магчымасць блізкім даведацца пра месцы пахаванняў іх родзічаў! Паклон ім нізкі!!!
У тую вандроўку я брала крыху зямлі з магілы бабулі. Пасыпала яе на магіле дзеда Івана. А адтуль узяла крыху зямлі для магіл яго жонкі і старэйшага сына... Няхай хаця б у нябыце яны паяднаюцца...
Вядома, у многіх, вельмі многіх сваё ўспрыманне Дня Перамогі. Але якім бы чынам мы да яго ні ставіліся, яднаюць нас усіх памяць, удзячнасць, успаміны. Таму – са святам! З Днём Перамогі!