Перад тым, як трапіць на прылаўкі крам, увесь асартымент дзіцячых тавараў сутыкаецца з цэлым шэрагам выпрабаванняў і экспертыз. Цацкі не выключэнне.
Якія даследаванні і навошта праходзяць дзіцячыя цацкі, журналісту Слушна распавяла загадчыца лабараторыі гігіены дзяцей і падлеткаў НПЦ гігіены Наталля Грэкава.
Існуе пэўная схема ацэнкі якасці цацак, якая ўключае 6 груп даследаванняў.
- Даследаванні па арганалептычных паказчыках. Прасцей кажучы, урачы-гігіеністы даследуюць тавар у літаральным сэнсе на пах і смак. І робяць гэта выключна дзеля бяспекі будучага ўладальніка цацкі.
Большасць дзіцячых тавараў прадаюць ва ўпакоўках, адпаведна, у краме іх нельга ні панюхаць, ні паспрабаваць на зуб (а малыя да 3-х гадоў менавіта так і паступаюць).
Урачы-гігіеністы даследуюць цацкі ў натуральных умовах і ў мадэльным асяроддзі (г.зн. ствараюць такія ўмовы, якім цацка падвяргаецца пры актыўнай эксплуатацыі). Умоўна кажучы, сам па сабе гумовы мяч можа не мець паху, а вось пры трэнні або награванні пачаць пахнуць.
У цацках, прызначаных для дзяцей да 3-х гадоў, а таксама ў цацках для дзяцей любога ўзросту, да якіх у працэсе гульні дакранаюцца ротам (дудачкі, надзіманыя шары і інш.), даследуецца яшчэ і прысмак. Для гэтага падрыхтоўваюць выцяжку (цацку рэжуць і замочваюць у вадзе), якую на наяўнасць прысмаку ацэньваюць прафесійныя эксперты.
У норме якасная цацка не павінна мець яўнага паху і/або прысмаку, здольных выклікаць непрыемныя адчуванні.
2. Санітарна-хімічныя даследаванні. Яны ўключаюць аналіз вялізнага спектру хімічных паказчыкаў матэрыялаў, з якіх выраблена цацка.
Часцей за ўсё «экзамен» па санітарна-хімічным выпрабаванні «правальваюць» цацкі з ПВХ-пластызолю, паколькі ў іх нярэдка выяўляецца павышанае ўтрыманне фенолу і палімерныя пасты для лепкі, у якіх сустракаецца перавышэнне дапушчальнага ўзроўню ўтрымання фармальдэгіду.
3. Таксікалагічныя даследаванні накіраваны на тое, каб высветліць, ці можа цацка аказваць мясцовае раздражняльнае дзеянне на скуру, а таксама на слізістыя (калі гаворка ідзе пра цацкі для дзяцей да 3-х гадоў). Такому даследаванню ў абавязковым парадку падвяргаюцца тавары, якія абавязкова «пацягнуць у рот» і дзеці, і дарослыя - паветраныя шарыкі, калі на этыкетцы не пазначана, што яны прызначаны для надзіманне помпай.
4. Даследаванні параметраў фізічных фактараў (напружанасць электрастатычнага і электрамагнітнага палёў, узровень гуку, узровень лакальнай вібрацыі, інфрачырвонае выпраменьванне).
У першую чаргу вымяраецца напружанасць электрастатычнага поля (здольнасць ствараць статыку). Яно даследуецца практычна ва ўсіх цацках, акрамя папяровых і драўляных. Парушэнні па гэтых паказчыках вельмі рэдкія. Перад першым выкарыстаннем цацка абавязкова павінна быць працёртая (пра гэта пішуць на этыкетках) - калі гэтую меру выконваць, уся статыка прыбіраецца.
Таксама правяраецца ўзровень гуку. Ён нарміруецца ў залежнасці ад узросту дзіцяці (для дзяцей да 3-х гадоў, ад 3 да 6 гадоў, ад 6 гадоў і старэйшых). А ёсць цацкі, якія прызначаны толькі для гульні на адкрытым паветры і часта менавіта з-за высокага ўзроўню гуку.
Яшчэ адзін важны паказчык - узровень напружанасці электрамагнітнага поля. Электрамагнітнае выпраменьванне зараз акружае нас паўсюль: ад мабільных тэлефонаў, камп'ютараў, тэлевізараў да хатняга Wi-fi... А тут яшчэ і машынка з радыёкіравальным пультам. Так што любое перавышэнне, нават мінімальнае, спрыяе галаўным болям і фізічнаму нядужанню.
Раней парушэнні па гэтым параметры, прызнаецца Наталля Грэкава, былі частымі: чым далей едзе цацка, тым вышэй узровень электрамагнітнага выпраменьвання. Цяпер трэба аддаць належнае вытворцам: перавышэнне параметраў напружанасці электрамагнітнага поля хутчэй выключэнне. Папулярнымі становяцца цацкі з пультамі кіравання, якія працуюць на інфрачырвоным выпраменьванні, перавышэнні ўзроўняў якога ў практыцы эксперта не сустракаліся.
5. Мікрабіялагічным даследаванням падвяргаюцца ўсе тыя гульнявыя тавары, якія маюць працяглы кантакт з рукамі і скурай дзяцей: пасты для лепкі, пластылін, пальчыкавыя фарбы, кінетычны пясок... Гэта фактычна даследаванні на мікрабіялагічную чысціню цацкі, якія пацвярджаюць адсутнасць патагенных мікраарганізмаў, плесневых і дражджападобных грыбоў і г.д.
Асобнай увагі тут заслугоўваюць папулярныя сёння ў дзяцей так званыя «лізуны» і жуйкі для рук... Па вялікім рахунку, гэтыя субстанцыі і цацкамі назваць нельга. Зрэшты, яны прама так і не называюцца і часта выпадаюць з поля зроку экспертаў. Так што спадзявацца на санітарна-гігіенічныя даследаванні не варта. Перш за ўсё тут павінен уступаць у сілу галоўны «даследчы інструмент» – бацькоўскі кантроль.
Тое ж самае тычыцца набораў для вырабу касметыкі, татуажу, вырошчвання крышталяў, правядзення хатніх хімічных вопытаў... Гэта не значыць, што іх нельга купляць па азначэнні. Але для бацькоў гэта група тавараў павінна быць найбольш прыцэльнай, каб папрасіць прадаўца паказаць дакументы, якія пацвярджаюць бяспеку іх выкарыстання.
- Радыялагічныя даследаванні патрэбныя для таго, каб вызначыць удзельную эфектыўную актыўнасць натуральных радыёнуклідаў. З асаблівай дбайнасцю ім падвяргаюцца цацкі для дзяцей, вырабленыя з матэрыялаў прыроднага паходжання: кінетычны пясок, гіпс і гліна, якія ўваходзяць у склад вялікай колькасці набораў для творчасці. А таксама керамічныя вырабы (напрыклад, гульнявыя наборы дзіцячага посуду, кубкі для роспісу і інш.).
Найбольшы адсеў цацак адбываецца пры правядзенні арганалептычных, санітарна-хімічных, мікрабіялагічных даследаванняў і пры ацэнцы фізічных фактараў.
Толькі пры ўмове бездакорнага праходжання ўсіх выпрабаванняў цацка атрымлівае «дабро» на тое, каб з'явіцца на прылаўках крам.