Супермозг чалавека
Такім чынам, чалавецтва ўступіла ў новую нейратэхналагічную эпоху. Сёння на забеспячэнне камп'ютарных схемаў і механізмаў сыходзіць парадку 30-40% усёй энергіі, што выпрацоўваецца на зямным шары. Прагназуецца, што да 2030 года гэтая лічба павялічыцца да 50%.
Далей – больш. З этапу масавага і шырокага прымянення робатаў, якія будуць выконваць замест чалавека ўсю цяжкую працу, а таксама высокадакладныя, ювелірныя і карпатлівыя аперацыі, расход энергіі на забеспячэнне камп'ютарных тэхналогій дасягне 70-80%. І перад вучонымі ўжо стаіць пытанне: чаму мозг, які працуе як магутны суперкамп'ютар, не выкарыстоўваючы і паловы свайго патэнцыялу, у суткі спажывае ўсяго 9 ват энергіі?
Пры гэтым для працы мегагіганцкага камп'ютара патрэбная цэлая электрастанцыя, і не адна. Дзе механізмы эканомнага рэгулявання з боку нервовай сістэмы чалавека? Ці можна іх ўзнавіць і прымяніць у знешнім жыцці?
Вывучэнне мозгу чалавека зноў прыцягвае да сябе ўвагу ўсяго вучонага свету. На гэта выдзяляюцца велізарныя сродкі і рэсурсы. Бо менавіта мозг ва ўсіх сэнсах з'яўляецца адным з ключавых базісаў медыцыны будучага.
Напрыклад, зараз ідзе распрацоўка інтэрфэйсаў, якія інтэгруюць чалавечы мозг з камп'ютарам. Мы ўшчыльную наблізіліся да эры нейраінтэрфэйсаў – камп'ютараў, наўпрост звязаных з чалавечым мозгам. Футуролагі называюць гэта «сінгулярнасцю» – поўным зрашчэннем чалавека з робатам.
Эксперыменты сведчаць, што пацыенты з бакавым аміятрафічным склерозам (ад гэтай паталогіі, у прыватнасці, пакутаваў астрафізік Стывен Хокінг) з дапамогай нейраінтэрфэйсу могуць зноўку кіраваць сваім целам, а таксама абслугоўваць сябе ў побыце з дапамогай кіравальных сілай думкі дронаў.
Масавае прымяненне нейрачыпаў і сувязь камп'ютара з мозгам, кажа Валерый Чарэшнеў, чакаецца ў бліжэйшыя 10-20 гадоў.
Праца над памылкамі... геному
На парадку дня рашэнне яшчэ адной праблемы, звязанай з аналізам дадзеных абследаванняў і дыягностыкай з дапамогай нейрасеткі. Будучае медыцыны – не толькі біячыпы. Гэта стварэнне сусветнай базы ДНК, якая дазволіць урачам аўтаматычна ўлічваць фактар генетычнай схільнасці пацыента. Г.зн., па сутнасці, тое, што з'яўляецца па-сапраўднаму персаналізаванай медыцынай. Затым кожны чалавек атрымае свайго віртуальнага двайніка.
Паралельна развіваецца генатэрапія – лячэнне захворванняў шляхам «папраўкі» генаў без змены агульнай структуры ДНК: лімфацыты хворага ў спецыяльным інкубатары «вучаць» распазнаваць злаякасныя клеткі, пасля чаго вяртаюць у арганізм. Там яны перабудоўваюць імунную сістэму, паступова ліквідуючы захворванне. Таму мадыфікацыя геному, імунная тэрапія – неад'емны і ў добрым сэнсе непазбежны складнік медыцыны будучага.
Вяршыня надзеяў медыцынскай навукі – карэкцыя геному для запаволення працэсаў старэння, кропкавае выключэнне генаў.
І гэта будзе медыцынская рэвалюцыя, якая па маштабах пераўзыходзіць пеніцылінавую, лічыць эксперт. Дзякуючы карэкцыі геному, можна будзе дабіцца таго, каб арганізм лепей сінтэзаваў вітаміны, выпрацоўваючы «правільныя» метабаліты, быў хутчэйшы, вышэйшы, мацнейшы... Кропкавае выключэнне генаў (генетычная хірургія) праз 10-15 гадоў зробіцца штодзённасцю.
Ад «пажарнай» медыцыны да прэвентыўнай
Яшчэ адзін ключавы фактар медыцыны будучага, які ўжо сёння мае абсалютна дакладнае разуменне як сярод вучоных, так і сярод звычайных, далёкіх ад навукі людзей: прагназаванне, папярэджанне хваробаў замест барацьбы з сімптомамі, якія развіліся.
Таму трэнд 21 стагоддзя – пераход ад «пажарнай» медыцыны да прэвентыўнай, каб не толькі змагацца з захворваннямі, але і папярэджваць іх з'яўленне. У чалавецтва ёсць усе шанцы атрымаць адчувальнае падаўжэнне маладосці і павелічэнне працягласці жыцця ўжо ў гэтым стагоддзі. Што тычыцца абсалютнай неўміручасці – у аглядным будучым гэта пакуль так і застанецца прадметам фантазій і мараў.
Ставіць трэба рэальныя мэты
Вядома, ад думак пра віртуальнага двайніка і пастаўленых на паток аперацыях па выдаленні дэфектных генаў, якія могуць чакаць нас усяго гадоў праз 10-20, захоплівае дух і злёгку кружыцца галава. «Застацца ў моманце», як кажуць псіхолагі, дапамагае ўсведамленне, што доўгатэрміновыя прагнозы ў медыцыне – справа не самая ўдзячная.
Узяць хаця б прыклад з анкалогіяй. Вучоныя з Інстытута раку ЗША ў 1989 годзе ўпэўнена заявілі, што да 2000 года анкалагічныя захворванні будуць вылечвацца цалкам. Што мы маем на сёння? Так, ёсць значныя зрухі ў лячэнні раку. Але, па-першае, вельмі многае завязанае на ранняй дыягностыцы захворвання. Па-другое, размова не пра лячэнне, а пра рэмісію, выжывальнасць пацыента.
Толькі ў 2018 годзе, праз амаль 30 гадоў пасля смелага прагнозу амерыканскіх вучоных, з'явілася новая тэрапія раку, якая выкарыстоўвае імунную сістэму самога пацыента. Дзякуючы ёй было вылечана 4 чалавекі з ракам малочнай залозы і 3 з меланомай. За сваё адкрыццё вучоныя-імунолагі амерыканец Джэймс Элісан і японец Тасуку Хандзё атрымалі Нобелеўскую прэмію. Гэта сталася ўскосным пацверджаннем таму, што няма ўніверсальнага метаду лячэння злаякасных пухлінаў, імунотэрапія строга індывідуальная. А ці будзе? Час пакажа.