Як захаваць актыўнае даўгалецце? Што трэба зрабіць, каб людзі сталага ўзросту маглі максімальна выкарыстоўваць свой патэнцыял? Бо сацыяльная актыўнасць пасля выхаду на пенсію наўпрост залежыць ад стану здароўя. Як пры гэтым ахапіць увагай сталых людзей, якія па стане здароўя не могуць выходзіць з дому? Даць ім магчымасць адчуваць сябе запатрабаванымі?
Сваім пунктам гледжання з журналістам інфармацыйнага партала Здаровыя людзі падзялілася намеснік галоўнага ўрача Рэспубліканскага клінічнага шпіталя інвалідаў Вялікай Айчыннай вайны імя П.М.Машэрава, кіраўнік Рэспубліканскага геранталагічнага цэнтра (актыўнага даўгалецця), галоўны пазаштатны спецыяліст па геранталогіі Міністэрства аховы здароўя Людміла Жылевіч.
Рэалізацыя стратэгіі «Актыўнае даўгалецце-2030» дасць магчымасць стварыць умовы для самастойнай і паўнавартаснай жыццядзейнасці сталых грамадзян, павышэння працягласці жыцця, яго ўзроўню і якасці, актыўнага і здаровага даўгалецця.
Узаемадзеянне медыцынскай і сацыяльнай службаў
Паводле слоў Людмілы Жылевіч, пад наглядам арганізацый аховы здароўя знаходзяцца больш за 2 млн чалавек, якія праходзяць штогадовыя медыцынскія агляды (на дыспансерным уліку знаходзяцца 98% сталых).
Сістэма аховы здароўя пайшла па шляху стварэння моцнай першаснай медыцынскай дапамогі. Менавіта да ўрачоў першаснага звяна часцей звяртаюцца сталыя людзі. Разам з тым, рашэнне іх праблемаў не заўсёды абмяжоўваецца толькі медыцынскай дапамогай. Часцяком неабходная падтрымка і дапамога сацыяльных службаў. На думку эксперта, толькі міжведамаснае ўзаемадзеянне дазволіць стварыць неабходныя ўмовы для камфортнага даўгалецця.
Да сталых – асаблівы падыход
У сістэме аховы здароўя створана і развіваецца герыятрычная служба. Акрамя Рэспубліканскага геранталагічнага цэнтра (актыўнага даўгалецця), які дзейнічае на базе Рэспубліканскага шпіталя інвалідаў Вялікай Айчыннай вайны, у нашай краіне працуе 7 рэгіянальных герыятрычных цэнтраў, 105 герыятрычных кабінетаў, функцыянуе профільная кафедра ў БелМАПА. Навучанне герыятрычнаму падыходу спецыялістаў закладзенае ў прыярытэты Нацыянальнай стратэгіі.
Колькасць захворванняў у чалавека не заўсёды вызначаюць яго функцыянальныя магчымасці. Часцяком гэта яшчэ і камбінацыя станаў: псіхічнага здароўя, сацыяльнай уцягнутасці (адзінота, ізаляцыя) і г.д. Гэта значыць, такі агляд уключае ўсе аспекты жыцця чалавека, якія могуць прыводзіць да пагаршэння стану здароўя і стымуляваць паталагічнае старэнне.
Задача сістэмы аховы здароўя складаецца яшчэ і ў тым, каб праз комплексны медыцынскі агляд вызначыць, якія функцыянальныя магчымасці ёсць у дадзенага чалавека. Гэта неабходна для таго, каб, напрыклад, ён мог працягнуць сваю прафесійную актыўнасць альбо своечасова пераарыентаваць сябе на іншыя віды дзейнасці, падкрэсліла галоўны пазаштатны герантолаг.
Многія аспекты герыятрычных сіндромаў людзей старэйшага ўзросту знаходзяць адлюстраванне ў міжсектаральным падыходзе. Напрыклад, у сталых часта развіваецца сіндром падзення. Каля 30% сталых, асабліва старэйшых за 75 гадоў, адчуваюць яго на працягу года. Гэта тыя пацыенты, якія затым трапляюць у стацыянары з пераломамі шыйкі сцягна. Каля 7% з іх маюць цяжкія траўмы, якія спрыяюць інваліднасці і патрабуюць догляду пацыента. У выніку яны робяцца залежнымі ад старонняй дапамогі (сваякоў, сацыяльных работнікаў, валанцёраў).
Своечасова заўважыць і дапамагчы
Адзінота ў сталым узросце прыводзіць да паталагічнага старэння, прагрэсавання наяўных хранічных станаў. Напрыклад, цяперашняя сітуацыя з каранавірусам з-за вымушанай сацыяльнай ізаляцыі сталых людзей прывяла да таго, што ў некаторых з іх пачалі нарастаць кагнітыўныя парушэнні, прагрэсаваць дэменцыя.
Менавіта таму ўцягнутасць сталых людзей у грамадскае жыццё, пачуццё, што ў іх маюць патрэбу, клапоцяцца, не толькі дадасць гадоў жыцця, але і прытармозіць прагрэсаванне многіх хваробаў, упэўненая эксперт. Людміла Жылевіч адзначыла і такую праблему, як нізкая інфармаванасць грамадства аб праблемах, якія тычацца псіхічных захворванняў у сталым узросце.
У стратэгіі вызначаныя агульнадзяржаўныя падыходы, якія забяспечваюць комплекснае рэагаванне сістэмы аховы здароўя, сацыяльнай абароны, некамерцыйных арганізацый, навуковых колаў і СМІ на ранняе выяўленне пацыентаў з дэменцыяй, і арганізацыя аказання дапамогі ім і іх сямейнікам, якія ажыццяўляюць догляд такіх людзей.
Стратэгія прадугледжвае таксама далейшае развіццё здароўезберагальных тэхналогій (акцэнт на прафілактыку неінфекцыйных захворванняў). Задзейнічаныя будуць не толькі герыятры, але і ўрачы агульнай практыкі, іншыя спецыялісты. Гэта дазволіць паменшыць цяжар саматычных захворванняў, якія развіваюцца з узростам. Асаблівая ўвага будзе нададзеная і рэабілітацыі. У прыватнасці, плануецца ўкараняць новыя формы з улікам герыятрычнага профілю сталых пацыентаў, распавяла эксперт.
Вельмі важны раздзел у стратэгіі прысвечаны доўгачасоваму догляду пацыентаў, якія маюць патрэбу ў дапамозе. Развіццё сістэмы медыка-сацыяльнай і паліятыўнай медыцынскай дапамогі, навучанне спецыялістаў, якія ажыццяўляюць догляд, правільнаму аказанню неабходнай дапамогі. Доўгачасовы догляд – гэта ў першую чаргу інтэграваны падыход, у аснове яго ляжыць персаніфікацыя медыцынскіх і сацыяльных паслугаў асобам з парушэннямі жыццядзейнасці і кейс-менеджмент.
Новы імпульс атрымае і развіццё IT-тэхналогій у кантролі стану сталага чалавека, забеспячэння яго бяспекі і зніжэння сацыяльнай ізаляцыі.
Старэць правільна
Клопат пра здароўе на працягу ўсяго жыцця – гэта аснова даўгалецця. Вельмі важна мець актыўную жыццёвую пазіцыю, думаць пазітыўна і ставіць перад сабой мэты, перакананая Людміла Жылевіч.
Трэба навучыцца прымаць сваё старэнне і нават навучыцца жыць са сваімі ўзроставымі зменамі ў арганізме. Бо ў старэчым узросце практычна ва ўсіх ёсць тыя ці іншыя праблемы са здароўем. Важна трымаць кантроль над сваім станам, своечасова звяртацца па медыцынскую дапамогу і не займацца самалячэннем.