Мы яго губляем. Як прадухіліць блізарукасць і касавокасць у дзяцей

Валянціна Мохар

3 гады ago

Як прадухіліць блізарукасць і касавокасць у дзяцей

Пабочны эфект развіцця цывілізацыі і камп'ютарных тэхналогій – няўхільна расце колькасць праблем са зрокам. Асабліва ўразлівыя перад высокатэхналагічнымі гаджэтамі дзіцячыя вочы. Па дадзеных маніторынгу захворванняў дзіцячага насельніцтва, афтальмалогія займае адно з лідзіруючых месцаў.

Зараз у свеце пражывае паўтара мільёна сляпых дзяцей (такая статыстыка СААЗ), і па меншай меры ў 40% выпадкаў страту зроку можна было прадухіліць, бо звязаная яна з так званымі знешнімі прычынамі. Гэта агульнасусветная праблема, не абмінула яна і Беларусь.

Пра тое, чаму нашы дзеці губляюць вастрыню зроку і ці можна пакласці гэтаму заканчэнне, журналісту Слушна распавяла Вікторыя Красільнікава, прафесар кафедры афтальмалогіі БелМАПА, доктар медыцынскіх навук, галоўны пазаштатны дзіцячы афтальмолаг Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь.

Парушэнні зроку у дзяцей

Маленькія дзеткі – маленькія бедкі

Перш за ўсё трэба сказаць, што беларускія афтальмолагі грунтоўна падклалі саломкі, каб прадухіліць і, па магчымасці, выправіць праблемы са зрокам у дзяцей, пачынаючы ўжо з першых дзён жыцця.

У краіне выдатна наладжаная дыспансерызацыя дзяцей. Абавязковы агляд афтальмолага паказаны:

ва ўзросце 6 месяцаў;
1 года;
у 3 гады перад афармленнем дзіцяці ў дзіцячы садок;
у 6 гадоў перад паступленнем у школу.

Далей ідуць штогадовыя прафагляды з праверкай вастрыні зроку. Пры такім падыходзе вельмі малаверагодная наяўнасць неабследаваных дзяцей, якія «псуюць» статыстыку.

Па словах Вікторыі Красільнікавай, за апошнія гады павялічылася колькасць дзяцей з прыроджанай афтальмалагічнай паталогіяй. Але яна выяўляецца ў самыя раннія тэрміны. Таму ў пераважнай большасці выпадкаў захаваць зрок дзецям атрымліваецца і пры рэтынапатыі неданошаных, і нават пры спантанных мутацыях органаў зроку.

Вікторыя Красільнікава

Прафесар кафедры афтальмалогіі БелМАПА, д.м.н., галоўны пазаштатны дзіцячы афтальмолаг Міністэрства аховы здароўя

Ёсць выдатны вопыт радзільных дамоў Мінскай вобласці, які падхапілі і іншыя рэгіёны. Яны праводзяць афтальмалагічны скрынінг усіх без выключэння нованароджаных прама ў радзільным доме да выпіскі. Прынцыповым з'яўляецца такі паказчык, як наяўнасць ружовага рэфлексу. Калі яго няма, дзіця адразу трапляе ў групу рызыкі па развіцці прыроджанай катаракты, рэтынабластоме або рэтынапатыі неданошаных (калі гаворка пра малыша, які нарадзіўся раней за тэрмін). І далей увага да яго з боку афтальмолагаў павышаная. Таму ў нас пазнейшыя выпадкі выяўлення такой паталогіі досыць рэдкія.

А вось далей пачынаюцца дзівосныя метамарфозы. Эксперт прывяла статыстыку зваротаў дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту да афтальмолагаў. 30% з агульнай колькасці зваротаў – дашкольнікі, тыя самыя, хто праходзіць планавы агляд у 1 год і перад афармленнем у дзіцячы сад і школу. 70% – школьнікі ва ўзросце ад 7 да 18 гадоў. І амаль пагалоўна (92% выпадкаў) яны ўжо маюць праблемы са зрокам.

І штогод выяўляецца амаль 6 тысяч новых выпадкаў анамаліі рэфракцыі. Для Беларусі, дзе ўсяго каля 1,5 мільёна дзяцей, гэта вялікая лічба. Сярод найбольш распаўсюджаных анамалій рэфракцыі асаблівае месца займаюць блізарукасць і касавокасць.

Блізарукасць. Прычыны і прафілактыка

Сярод асноўных прычын развіцця блізарукасці самымі распаўсюджанымі з'яўляюцца 2 фактары:

генетычная абумоўленасць. Калі ў сям'і хаця б адзін з бацькоў мае праблемы са зрокам, з вялікай доляй верагоднасці тыя ж праблемы будзе мець і дзіця. Але ёсць адзін станоўчы момант: перадаецца ў спадчыну не ступень блізарукасці, а ўсяго толькі схільнасць да яе. І тады асаблівае значэнне набывае наступны фактар:
неспрыяльныя ўмовы знешняга асяроддзя.

Вікторыя Красільнікава

Часцей за ўсё мы кажам пра такую блізарукасць, як школьная міяпія. Абумоўлена яна працяглай глядзельнай работай на блізкай адлегласці. Чым запоўнены звычайны школьны дзень дзіцяці? Урокі, рэпетытары, хатняе заданне і дадатковыя заняткі – гэта ўсё нагрузка для вачэй, часцяком без выканання рэжыму змены працы на блізкай адлегласці і на далёкай. Правільны рытм змены працы на розных адлегласцях павінен быць абавязкова. Гэта значыць, 30 хвілін працы, 30 адпачынку. І прафілактыкай блізарукасці трэба пачынаць займацца ў дашкольным узросце. У школе праводзіць яе ўжо позна.

Да знешніх прычын адносіцца і бескантрольнае выкарыстанне гаджэтаў.

Звярніце ўвагу: у Еўропе лік блізарукіх сярод студэнтаў складае прыкладна 15%, а ў Японіі – 85%. Гэта яскравы паказчык таго, наколькі паглынанне камп'ютарных тэхналогій прама прапарцыянальнае большай колькасці людзей з праблемамі зроку.

Як захаваць здароўе вачэй. Парады афтальмолага

Правілы, якія неабходна выконваць, каб зберагчы зрок, ведаюць усе, але не ўсе выконваюць, наракае эксперт. Але захаванне гэтых правілаў у адносінах да дзяцей мае прынцыповае значэнне:

кніга, якую чытаеце, павінна знаходзіцца на адлегласці выцягнутай рукі ад вачэй;
тэлевізар, планшэт, экран камп'ютара або смартфона – не бліжэй за 3 метры ад вачэй;
не дазваляйце дзіцяці чытаць лежачы і ў транспарце. Асабліва нельга дапускаць выкарыстання гаджэта падчас руху. Няхай лепей дзіця назірае за карцінай, якая змяняецца за акном, чым глядзіць на малюнак у смартфоне, які пастаянна скача пры руху транспарту, забяспечваючы каласальную нагрузку на вочы;
сачыце, каб пры працы за камп'ютарам ці чытанні кнігі працоўнае месца дзіцяці было адэкватна асветлена. І лепей аддаць перавагу натуральнаму асвятленню;
забяспечце дзіцяці рэгулярнае наведванне афтальмолага (не радзей за 1 раз на год пры адсутнасці праблем са зрокам) і, кіруючыся назначэннямі ўрача, выкарыстанне правільнай карэкцыі зроку, калі яна неабходная;
кантралюйце захаванне дзіцем выразнага рытму працы і адпачынку, а таксама карыстанне гаджэтамі.

Вікторыя Красільнікава

У мяне ў практыцы быў выпадак. У 3-гадовага дзіцяці з праблемамі са зрокам, якія толькі акрэсліваліся, бацькі забралі гаджэт. Зараз да сваіх 5 гадоў ён наведвае бібліятэку, выдатна чытае і мае выдатны ж зрок. Так што ў дзіцяці павінна быць альтэрнатыва – і гэта пытанне, якое павінны вырашаць бацькі. Як прыклад, аўдзіраванне – выдатная рэч. Мала таго, што развівае ўспрымальнасць на слых, дык яшчэ і вочы адпачываюць.