Галіна Валер'еўна, але ж дыягназ ВІЧ-інфекцыі дагэтуль нясе на сабе адбітак асуджаннасці. У першую чаргу таму, што няма ўрачоў, якія назаўжды выгналі б вірус з арганізма. І ад СНІДу па-ранейшаму паміраюць…
Галіна Лапіцкая:
– Гэта праблема позняй дыягностыкі. Доўгія гады ВІЧ-інфекцыя можа ніяк сябе не праяўляць і ў гэтым яе вераломнасць. Уласных клінічных праяў у ВІЧ няма. Усе праявы – ад імунадэфіцыту ў той ці іншай ступені выяўленасці. Як правіла, чалавек пачынае задумвацца, што з яго здароўем нешта не так, калі дапамагчы яму ўжо нельга, занадта позна.
Таму я лічу, што ў 21 стагоддзі з адукацыяй і даступнай інфармацыяй, ведаючы шляхі перадачы інфекцыі і ўласныя фактары рызыкі, чалавек павінен, паважаючы, перш за ўсё, самога сябе, прайсці ВІЧ-тэсціраванне і ў выпадку неабходнасці звярнуцца па дапамогу.
Лячэнне трэба пачынаць максімальна рана не толькі для таго, каб захаваць жыццё пацыенту, але і для таго, каб ён не стаў крыніцай інфекцыі для іншых. ВІЧ-пазітыўныя людзі, якія своечасова пачалі тэрапію, маюць працягласць жыцця, супастаўную з працягласцю жыцця неінфіціраванага чалавека. І не проста працягласць жыцця, а ўзровень здароўя! Умоўна кажучы, іх «заразнасць» падае на 95%.
Калі ацэньваць усе прафілактычныя меры па прадухіленні распаўсюджвання ВІЧ/СНІДу, самы верны метад – своечасова пачатае лячэнне пацыента з станоўчым статусам.
Афіцыйна: У Беларусі ВІЧ-пазітыўным пацыентам лекавыя сродкі для антырэтравіруснай тэрапіі прадастаўляюцца цалкам бясплатна. Зараз тэрапію праходзяць 9990 чалавек, з іх 206 дзяцей да 14 гадоў.
Але чаму тады да гэтага часу такі моцны страх і стыгма ў дачыненні да людзей з станоўчым статусам? Адкрыцца перад сябрамі альбо калегамі амаль значыць дадаць да ВІЧ яшчэ і статус ізгоя.
Галіна Лапіцкая:
– Я з гэтымі пацыентамі з 2007 года, можна сказаць, жыву. У гэтым кабінеце было шмат слёз, агрэсіі, лютасьці, адчаю, самых розных эмоцый, пакуль ішло прыняцце дыягназу. І ведаеце, часта чалавек гатовы нават памерці, толькі каб ніхто не даведаўся, што ў яго ВІЧ. Таму што яго страх заснаваны на ўласным вопыце: да таго, як дазнацца пра дыягназ, ён і сам ставіўся да людзей з ВІЧ з адчужэннем і прадузятасцю.
ВІЧ ўжо 30 гадоў «гуляе» па планеце. Шляхі яго перадачы добра вядомыя, вірус вывучаны ўздоўж і ўпоперак; усе ведаюць, што ён не перадаецца паветрана-кропельным шляхам, праз пацалункі, поціск рукі, абдымкі, укусы казурак, яго нельга падхапіць у побыце: пры карыстанні агульнай посудам, пасцельнай бялізнай, сродкамі гігіены і г.д. Чаго баяцца людзей з ВІЧ? Атрымліваецца, што баяцца «на ўсялякі выпадак»…
А цяпер уявіце: чалавек са станоўчым статусам усё жыццё знаходзіцца пад прыгнётам непаразумення, адчужэння і страху. У любы момант ён можа стаміцца ад гэтага, кінуць лячэнне і пайсці ва ўсе цяжкія. Яму патрэбна шчырая, сумленная падтрымка. Гэта ў нашых агульных інтарэсах.
Альбо возьмем дзяцей з дзіцячых дамоў, сярод іх таксама ёсць нашы падапечныя. Маё глыбокае перакананне, што дзіця з асаблівым статусам у першую чаргу трэба аддаваць у сямейныя формы выхавання, каб яно атрымала падтрымку, любоў і прыклад бяспечных паводзінаў. Інакш хто з яго вырасце: раззлаваны, зламаны чалавек, загнаны ў кут толькі таму, што ў яго ВІЧ-інфекцыя. Як вы думаеце ён будзе сябе паводзіць, стаўшы дарослым, калі ў галаве ў яго толькі адна думка: я ізгой і нікому не патрэбны? Рытарычнае пытанне. Добра, што ёсць змены. За апошнія некалькі гадоў больш за 10 дзетак з ВІЧ знайшлі свае сем'і.
Мне даволі часта даводзіцца чуць папрокі: чаму ВІЧ-інфіцыраваным лячэнне бясплатнае? Чаму, умоўна кажучы, нечая маці, ветэран працы з 40-гадовым стажам, павінна сама купляць сабе таблеткі ад ціску, а вось гэтаму «нядобраму чалавеку» усё бясплатна! Чаму з імі так носяцца?!
Мы даўно прызвычаіліся плаціць за камфорт і бяспеку, няхай гэта будзе гарачая вада з крана ці ўласны спакой. У сітуацыі з ВІЧ-пазітыўнымі мы «плацім» за тое, што чалавек, атрымліваючы лячэнне, не толькі захавае здароўе і якасць жыцця для сябе, але ў выніку гэтага значна знізіць рызыку перадачы віруса іншым людзям. А гэта трэба ўсім! Больш за 70% лекаў для лячэння ВІЧ-інфекцыі вырабляюцца ў Беларусі. І яны не дарагія. Так што гаворка не ідзе пра нейкія велізарныя сумы. Я што хачу данесці: калі на працягу жыцця здарыцца так, што вы таксама трапіце ў катэгорыю людзей са станоўчым статусам, з вамі таксама будуць насіцца, можаце не сумнявацца. І гэтыя бясплатныя «выгады» вам таксама будуць. Трэба?