Ацёк Квінке: прычыны, сімптомы, першая дапамога

Валянціна Мохар

6 гадоў ago

У Міжнароднай класіфікацыі хвароб гэтая алергічная рэакцыя арганізма пазначаная як ангіанеўратычны ацёк. Але ўрачы нярэдка выкарыстоўваюць такія назвы, як гіганцкая крапіўніца або ацёк Квінке. Апошні тэрмін прыжыўся і ў побыце сярод насельніцтва для апісання гэтага стану.

Што такое ацёк Квінке, якія прычыны яго ўзнікнення, як распазнаць і чым дапамагчы чалавеку да прыезду брыгады хуткай дапамогі, журналіст інфармацыйнага партала Здаровыя людзі даведалася ў загадчыка алергалагічнага аддзялення 4-й дзіцячай клінічнай бальніцы г. Мінска, галоўнага пазаштатнага дзіцячага алерголага Міністэрства аховы здароўя, к. м.н. Дзмітрыя Бузы.

Што такое ацёк Квінке?

Ацёк Квінке – гэта вострая рэакцыя арганізма на ўздзеянне алергену. Альтэрнатыўная назва «гіганцкая крапіўніца» паказвае на тое, што праявы яе вельмі падобныя да класічнай крапіўніцы.

Дзмітрый Буза

Загадчык алергалагічнага аддзялення 4-й дзіцячай клінічнай бальніцы г. Мінска, галоўны пазаштатны дзіцячы алерголаг Міністэрства аховы здароўя, к.м.н.

Прынцыповае адрозненне ўсё ж ёсць. Пры крапіўніцы рэакцыя на алерген праяўляецца пераважна ў верхніх слаях скуры, а пры ангіанеўратычным ацёку паталагічны працэс закранае не толькі скуру, але і падскурную клятчатку. Уласна, на тых участках цела, дзе шмат падскурнай клятчаткі, і развіваецца ацёк Квінке. Найбольш тыповая лакалізацыя: павекі, вусны, язык, мяккае паднябенне (сустракаецца, але даволі рэдка), а таксама кісці і ступні.

За кошт таго, што ў маленькіх дзяцей першых 5-7 гадоў жыцця падскурная клятчатка больш выяўлена, схільнасць да ацёку ў іх на парадак вышэйшая, чым у дзяцей старэйшага ўзросту і дарослых, якія таксама маюць рызыку развіцця гіганцкай крапіўніцы, асабліва пры наяўнасці пэўных фактараў.

У рэдкіх выпадках ацёк Квінке можа насіць ізаляваны характар. Але часцей за ўсё ён узнікае менавіта на фоне класічнай крапіўніцы. І таму ёсць разумнае тлумачэнне.

Прычыны развіцця ацёку Квінке

У ацёку Квінке і вострай алергічнай рэакцыі па тыпу крапіўніцы этыялогія адна і тая ж. Часцей за ўсё прычынай іх узнікнення з'яўляюцца:

харчовыя алергены (малако, яйкі, шакалад, морапрадукты, арэхі, мёд, курыца, цытрусавыя, а таксама харчовыя дадаткі, якія ёсць у прадуктах харчавання, – фарбавальнікі, кансерванты, узмацняльнікі смаку і г.д.);
укусы насякомых (найбольш алергізуючае дзеянне мае яд пчол і восаў); лекавыя сродкі;
пылок квітнеючых раслін;
поўсць жывёл;
бытавы пыл.

Дзмітрый Буза

У групу рызыкі ўзнікнення ацёку Квінке аўтаматычна трапляе любы чалавек, схільны да алергіі. Аднак далёка не ў кожнага такая рэакцыя ўзнікае, і прадбачыць яе немагчыма. Усё залежыць ад канкрэтнага чалавека і стану яго здароўя ў момант сустрэчы з алергенам. Калі чалавек хварэе, аслаблены, стомлены, знаходзіцца ў стрэсавай сітуацыі – гэта ўсё павялічвае верагоднасць праявы алергічнай рэакцыі ў выглядзе ангіанеўратычнага ацёку.

Сімптомы гіганцкай крапіўніцы

Развіваецца ацёк Квінке даволі хутка: рэакцыя наступае на працягу некалькіх хвілін (радзей гадзін) пасля ўздзеяння алергену.

Распазнаць гіганцкую крапіўніцу даволі проста па відавочных сімптомах, якія моцна мяняюць знешні выгляд чалавека:

месцах найбольшага скаплення падскурнай клятчаткі з'яўляецца выяўлены ацёк: у чалавека літаральна раздзімае павекі, вусны, язык, кісці, ступні. Зусім не абавязкова з'яўленне ацёку адразу ўсюды. Напрыклад, ён можа закрануць толькі вусны або павекі;
скура на месцы ацёку чырванее і блішчыць;
чалавек можа скардзіцца на боль у месцы ацёку, пры гэтым характэрны для класічнай крапіўніцы сверб, як правіла, адсутнічае.

Найбольш грозная праява гіганцкай крапіўніцы звязана з ацёкам верхніх дыхальных шляхоў (у прыватнасці, гартані). У гэтым выпадку ацёк Квінке небяспечны развіццём ларынгаспазма і, як вынік, асфіксія. Да вышэйпералічаных сімптомаў дадаюцца:

гаўкаючы кашаль;
асіпласць голаса;
цяжкае дыханне (як правіла, на ўдыху);
пачырваненне, а затым пасіненне скурных пакроваў і/або, што горш, – бледнасць.

У выпадку ангіанеўратычнага ацёку ў вобласці верхніх дыхальных шляхоў марудзіць нельга! Патрабуецца як мага хутчэй выклікаць хуткую. Без адэкватнай медыцынскай дапамогі высокая верагоднасць наступлення асфіксіі і спынення дыхання.

Даўрачэбная дапамога пры ацёку Квінке

Дзмітрый Буза

Неадкладна выклікаць брыгаду хуткай дапамогі варта ў любым выпадку, нягледзячы на тое, што сам па сабе ацёк Квінке (калі не лічыць лакалізацыю ў верхніх дыхальных шляхах) пагрозы для жыцця не ўяўляе. Найбольш эфектыўнымі сродкамі, якія здымаюць ацёк, з'яўляюцца гарманальныя прэпараты, якія ўводзяцца ўнутрымышачна ці ўнутрывенна. Але да прыезду ўрачоў можна паспрабаваць аблегчыць стан чалавека.

Алгарытм аказання даўрачэбнай дапамогі

пазбавіць арганізм ад уздзеяння алергену. Калі рэакцыя наступіла пасля ўкусу насякомага – выняць джала; калі прычынай з'яўляюцца харчовыя прадукты ці лекі – спыніць іх прыём;
забяспечыць доступ свежага паветра;
на месца ацёку прыкласці холад;
стварыць камфортныя ўмовы: лепш, калі чалавек будзе сядзець або знаходзіцца ў становішчы напаўлежачы (але не ляжаць!);
даваць шмат піць, каб паскорыць вывядзенне антыгенаў з арганізма;
прыняць антыгістамінныя прэпараты і/або актываваны вугаль, калі ёсць пад рукой;
захоўваць спакой.

Дзмітрый Буза

Ёсць яшчэ адзін нюанс, пра які важна памятаць. Ацёк Квінке, у адрозненне ад класічнай крапіўніцы, сыходзіць даволі доўга. Нават на фоне прызначанага ўрачом лячэння праявы могуць захоўвацца на працягу двух-трох дзён.

Таму наш эксперт настойліва рэкамендуе на працягу гэтага перыяду выконваць строгую дыету. Каб не падкідваць «у топку дроў», варта пазбягаць ўжывання высокоалергенных прадуктаў, якія могуць правакаваць выкіды біялагічна актыўных рэчываў, пагаршаць стан і зацягваць працэс аднаўлення. Умоўна кажучы, нават калі алергічная рэакцыя наступіла з-за ўкусу насякомага, на перыяд акрыяння выключыце з меню прадукты-алергены, пералічаныя вышэй.

Спадчынны ангіанеўратычны ацёк

Тэма ангіанеўратычнага ацёку будзе няпоўнай, калі не згадаць яшчэ адзін механізм яго з'яўлення – спадчынны.

Дзмітрый Буза

Нягледзячы на тое, што гэтая паталогія мае падобную з ацёкам Квінке клінічную сімптаматыку, да алергіі яна ніякага дачынення не мае. Гэта генетычнае захворванне, абумоўленае парушэннем абмену рэчываў. Гэта цяжкая паталогія, якая значна пагаршае якасць жыцця чалавека. Яе лячэнне патрабуе спецыфічнай і працяглай тэрапіі.