Паралельная рэальнасць. Шызафрэнія. Сімптомы і прычыны

Ольга Стружинская

1 год ago

Каля 1% людзей ва ўсім свеце пакутуюць ад шызафрэніі. Захворванне пазбаўляе магчымасці лагічна і ясна думаць, паўнавартасна камунікаваць з іншымі людзьмі.

Чалавека, хворага на шызафрэнію, мучаць галюцынацыі, ён не можа адрозніць рэальнасць ад уяўнага свету, адэкватна праяўляць свае эмоцыі, яму не падуладныя тонкасці чалавечых зносін. Разам з тым, пры своечасовым лячэнні хваробу можна трымаць пад кантролем, што дае шанец пацыенту з шызафрэніяй на паўнавартаснае жыццё.

Праявы шызафрэніі вельмі разнастайныя. Пры дыягностыцы захворвання няма агульнага шаблону, кожны выпадак індывідуальны. Так як жа распазнаць праявы шызафрэніі? У чым прычына яе з'яўлення? Карэспандэнт Слушна разбіралася з загадчыцай 27-псіхіятрычнага аддзялення РНПЦ псіхічнага здароўя, доктарам медыцынскіх навук Марынай Скугарэўскай.

Сімптомы шызафрэніі

Шызафрэнія – гэта група захворванняў, якая часцей за ўсё мае цяжкае працяканне і прыводзіць да інваліднасці. Пачынаецца хвароба ў маладым узросце і выяўляецца рознымі сімптомамі. Зараз няма ні воднага тэсту, выкарыстоўваючы які можна было б з верагоднасцю 100% дыягнаставаць шызафрэнію. Як правіла, урачы ставяць дыягназ, абапіраючыся на клінічныя сімптомы, характэрныя для гэтага расстройствы. Пры шызафрэніі парушаюцца асноўныя псіхічныя функцыі – маўленне, мысленне, эмоцыі, воля і ўспрыманне.

Усе сімптомы дзеляцца на пазітыўныя і негатыўныя. У апошні час сталі вылучаць яшчэ і праявы дэзарганізацыі псіхічнай дзейнасці.

Пазітыўнымі сімптомамі лічацца праявы хваробы, якіх у здаровага чалавека няма – трызненне і галюцынацыі. Гэта найбольш яркія сімптомы шызафрэніі. Часта менавіта яны звяртаюць на сябе ўвагу, з імі хвароба асацыюецца ў грамадстве.

Трызненне – гэта ілжывыя высновы, якія не паддаюцца карэкцыі. Чалавек можа лічыць, што ўсё, што адбываецца вакол, мае да яго асаблівае дачыненне. Напрыклад, спецыяльна для яго перадаюцца пасланні па радыё, тэлебачанні, ці ён бачыць тайны сэнс у паўсядзённых падзеях. Пацыент можа лічыць, што валодае тэлепатыяй ці ўяўляць сябе кімсьці іншым, верыць у тое, што абраны для важнай місіі. Яскравы прыклад гэтаму – чалавек упэўнены ў тым, што ён агент спецслужбаў і абраны для выканання задання першараднай важнасці.

Галюцынацыі (калі чалавек бачыць, чуе ці адчувае тое, чаго няма на самай справе) могуць быць:

слыхавыя – чалавек чуе розныя гукі, галасы;
зрокавыя – пацыент бачыць нешта, чаго няма на самай справе;
тактыльныя – чалавек адчувае дотык, якога няма, і інш.

Марына Скугарэўская

Загадчыца 27-псіхіятрычнага аддзялення РНПЦ псіхічнага здароўя, доктар медыцынскіх навук

Пазітыўныя сімптомы могуць быць пры шматлікіх расстройствах, напрыклад, пры інтаксікацыі псіхаактыўнымі рэчывамі, тады як негатыўныя больш цесна звязаны з захворваннем.

Негатыўнымі сімптомамі называюць страту якіх-небудзь функцый, якія ў норме ў чалавека ёсць, а пры хваробе знікаюць. Напрыклад, знікае эмацыйнасць, энергетычны «зарад», жаданне мець стасункі, здольнасць даглядаць сябе, сваю знешнасць. Знікаюць інтарэсы, часам чалавек не будзе спрабаваць самастойна знайсці нават ежу. Чалавек можа закрывацца ў пакоі, пазбягаць кантакту. Негатыўныя сімптомы не настолькі прыкметныя для неспецыялістаў, але яны бліжэй да сутнасці шызафрэніі.

Дэзарганізацыя – група сімптомаў, пры якіх мысленне чалавека настолькі дэзарганізаванае, што ён не можа лагічна думаць, паслядоўна і выразна казаць, а думкі – як «каша ў галаве.

Сутнасць шызафрэніі – гэта псіхоз, страта кантакту з рэальнасцю. Разам з тым, не варта яе блытаць з такімі псіхічнымі расстройствамі, як «расшчапленне асобы» або «множная асоба». Шызафрэнія – гэта парушэнне кантакту з рэчаіснасцю. Чалавек, які пакутуе ад гэтага захворвання, не ўспрымае навакольны свет такім, які ён ёсць. Пацыент жыве ва ўласным свеце: чуе і бачыць тое, што не чуюць і не бачаць іншыя.

Марына Скугарэўская

Загадчыца 27-псіхіятрычнага аддзялення РНПЦ псіхічнага здароўя, доктар медыцынскіх навук, прафесар

Але для яго гэта рэальнасць. Чалавек з шызафрэніяй часта не адчувае, што хворы. Пераконваць або спрабаваць прыводзіць нейкія доказы бессэнсоўна.

Цяпер сярод спецыялістаў вядзецца шмат дэбатаў пра тое, што ж такое шызафрэнія. Некаторыя прытрымліваюцца думкі, што тэрмін «шызафрэнія» не ў поўнай меры адлюстроўвае сутнасць захворвання.

Напрыклад, у Японіі назву гэтага захворвання замянілі на «расстройства інтэграцыі». У навуковых колах выказвалася таксама прапанова назваць шызафрэнію «сіндром дафамінавай дэзрэгуляцыі», бо нейрамедыятар (рэчыва, якое ўдзельнічае ў перадачы нервовых імпульсаў) дафаміна адыгрывае значную ролю ва ўзнікненні захворвання.

Прычыны развіцця хваробы

Шызафрэнія перадаецца ў спадчыну. Але адной толькі генетыкі недастаткова, каб развілася хвароба. Вядомыя выпадкі, калі абодва бацькі пакутуюць ад шызафрэніі, а іх дзіця абсалютна здаровае.

Марына Скугарэўская

Загадчыца 27-псіхіятрычнага аддзялення РНПЦ псіхічнага здароўя, доктар медыцынскіх навук

Генетыка дае толькі схільнасць да развіцця захворвання. Калі не будзе іншых знешніх фактараў, якія могуць «запусціць» хваробу, яна можа і не развіцца.

Што ж можа стаць тым механізмам, які «запусціць» хваробу? Вялікае значэнне мае перынатальны перыяд. Калі ў маці былі праблемы падчас цяжарнасці (напрыклад, інфекцыйнае захворванне або рэзус-канфлікт, а ў дзіцяці пры нараджэнні была малая вага, асфіксія), то пасля, часцей за ўсё ў падлеткавым узросце, у дзіцяці ўзрастае рызыка развіцця шызафрэніі.

Акрамя гэтага, справакаваць захворванне могуць:

цяжкі востры стрэс;
чэрапна-мазгавыя траўмы;
ужыванне наркатычных сродкаў. Напрыклад, марыхуана на 500% павышае верагоднасць развіцця шызафрэніі, асабліва, калі ёсць генетычная схільнасць.

Марына Скугарэўская

Загадчыца 27-псіхіятрычнага аддзялення РНПЦ псіхічнага здароўя, доктар медыцынскіх навук

Шызафрэнія – не самае частае псіхічнае расстройства, але, напэўна, самае загадкавае, то, з чым асацыюецца псіхіятрыя ў грамадстве.