Чым больш інтэнсіўна развіваецца цывілізацыя, тым ярчэй выяўлены ўплыў прагрэсу на якасць жыцця і здароўе чалавека. Гэта натуральна і заканамерна. Але, як ні парадаксальна, не заўсёды са знакам «плюс». Шэраг паталогій, якія сталі літаральна бічом сучаснага грамадства, медыцына наўпрост звязвае з развіццём навукова-тэхнічнага прагрэсу. Плоскаступнёвасць – адна з іх.
Крытычны ўзрост
Па дадзеных статыстыкі, практычна кожны 2-гі жыхар (больш за 40%) развітых краін мае паталогію ступні. Такія наступствы вынікаў нашага добраўпарадкаванага і высокатэхналагічнага жыцця: абмежаванне рухальнай актыўнасці, праблемы з лішняй вагой, нашэнне нязручнага абутку ў імкненні слепа прытрымлівацца модных тэндэнцый ...
Прыроджаная плоскаступнёвасць дыягнастуецца не больш, чым у 5% выпадкаў ад агульнай колькасці. Астатняе – набытае. А значыць, развіцця паталогіі можна было пазбегнуць. Прычым, часта яшчэ ў раннім дзяцінстве. Тады ўпершыню адбываецца дэфармацыя стоп, якая з узростам (без належнай карэкцыі) толькі пагаршаецца.
Крытычныя перыяды для правільнага фарміравання ступні суадносяцца з перыядамі інтэнсіўнага росту дзіцяці: 1 год, 3 і 5 гадоў. Касцяны апарат яшчэ не стаў моцным, звязкі празмерна расцяжныя, цягліцы недастаткова натрэніраваныя... Але ў гэты час дзеці пачынаюць вучыцца хадзіць, прымяраюць свой першы абутак. Усё разам стварае перадумовы для ўзнікнення і развіцця статычных дэфармацый ступняў.
У агульнай структуры набытай плоскаступнёвасці часцей дыягнастуецца папярочная: прыкладна ў 65% выпадкаў. На другім месцы – падоўжная, якая, як правіла, суправаджаецца плоскавальгуснай дэфармацыяй ступні.
Частыя прычыны набытай плоскаступнёвасці:
- дэфіцыт вітаміну D;
- гіпермабільнасць суставаў;
- траўмы стоп;
- няправільны абутак;
- лішняя вага ў раннім дзіцячым узросце;
- маларухомы лад жыцця, недахоп рухальнай актыўнасці.
Існуе памылковае меркаванне, што плоскаступнёвасць у дзяцей да 6 гадоў носіць фізіялагічны характар і не патрабуе карэкцыі.
Генадзь Ур'еў
Загадчык кансультатыўна-паліклінічага аддзялення РНПЦ траўматалогіі і артапедыі, к.м.н., траўматолаг-артапед вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі
Да ўзросту 5-6 гадоў лягчэй папярэдзіць ці выправіць развіццё дэфармацыі ступняў, паколькі касцёва-мышачны апарат дзіцяці яшчэ гнуткі і пластычны. Але пускаць справу на самацёк, спадзеючыся, што ўсё само адбудуецца, катэгарычна нельга. Дыягназ плоскаступнёвасць можа паставіць толькі кваліфікаваны ўрач-артапед. Таму рэгулярныя кансультацыі (у 6 месяцаў, у 1 год і далей раз на год) маюць прынцыповае значэнне.
Гэта тым больш важна, што да 3-гадовага ўзросту візуальна распазнаць плоскаступнёвасць немагчыма: касцяная частка ступні малыша схаваная тлушчавай праслойкай, якая выконвае «рысорную» функцыю: зніжае ўдарную нагрузку пры хадзе на яшчэ нядужы арганізм.
Сімптомы плоскаступнёвасці
Сігналам для бацькоў пра тое, што нельга адкладаць візіт да ўрача-артапеда, могуць служыць наступныя сімптомы:
- дзіця скардзіцца на хуткую стамляльнасць ног, нават калі яно стаіць на месцы;
- да вечара ногі дзіцяці ацякаюць, свае адчуванні ў нагах яно характарызуе, як «ныццё», хоць рухальная актыўнасць на працягу дня не была празмернай;
- скаргі на боль у нагах, прычым не толькі ў стопах, але і вышэй. Адначасова дзіця можа скардзіцца на галаўны боль і/або боль у спіне;
- абцасы на новым абутку тут жа стапталіся з унутранага боку.
Лячэнне і прафілактыка плоскаступнёвасці
Пазбавіцца цалкам ад дэфармацыі ступні, калі яна дыягнаставана, на жаль, ужо не атрымаецца. Але чым раней выяўлены адхіленні і распачата карэкцыя, тым больш шанцаў спыніць развіццё паталогіі, а яе праявы звесці да мінімуму, каб яны не ўплывалі на якасць жыцця чалавека.
Лячэнне плоскаступнёвасці прадугледжвае комплексны падыход: лячэбны масаж, лячэбная гімнастыка, фізіяпрацэдуры. Пры неабходнасці прызначаецца медыкаментозная тэрапія.
Пры карэкцыі (і ў першую чаргу прафілактыцы!) плоскаступнёвасці асаблівае значэнне маюць самамасаж і правільны абутак.
Для самамасажу існуюць спецыяльныя прыстасаванні артапедычнага прызначэння: дыванкі, валікі, мячы і інш. Дабратворны ўплыў аказвае хада басанож. Паверхня павінна быць мяккай, фактурнай, рэльефнай: трава, галька, пясок (цвёрдая роўная падлога ў кватэры не падыходзіць) ... Самамасаж стоп паляпшае кровазварот, умацоўвае мышцы і звязкі ног, спрыяе правільнаму фарміраванню ступні.
Што тычыцца правільнага абутку для прафілактыкі плоскаступнёвасці або яго карэкцыі, крытэрыі вызначаны дакладна. Правільны абутак павінен:
- шчыльна фіксаваць ступню і галёнкаступнёвы сустаў. Лепш шнуроўка або засцежкі на «ліпучках». Абутак, які цісне або, наадварот, вольна «боўтаецца» на назе, не падыходзіць;
- быць выраблены (у тым ліку вусцілкі) пераважна з натуральных матэрыялаў;
- мець жорсткі, высокі заднік, каб прадухіліць бакавое скрыўленне ў галёнкаступнёвым суставе;
- мець устойлівую, рыфлёную (ні ў якім разе не гладкую!) падэшву абавязкова з невялікім абцасам (1 - 1,5 см). Гэта прадухіляе перарасцяжэнне звязак пры хадзе, дазваляе правільна размяркоўваць нагрузку на ступні;
- мець запас па памеры, не той, што замінае дзіцяці хадзіць. Пры прымерцы лепш арыентавацца на вусцілку: яна павінна быць на 0,5 - 1 см больш.
Генадзь Ур'еў
Загадчык кансультатыўна-паліклінічага аддзялення РНПЦ траўматалогіі і артапедыі, к.м.н., траўматолаг-артапед вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі
Асаблівая роля ў лячэнні і прафілактыцы плоскаступнёвасці адводзіцца артапедычным вусцілкам. Яны дапамагаюць «разгрузіць» ступню і карэктуюць дэфармацыю на пачатковых этапах. Набываць вусцілкі трэба ў вытворцаў, якія спецыялізуюцца на вырабе артапедычных рэчаў і абутку. У гэтым выпадку можна быць упэўненым, што вырабы адпавядаюць неабходным стандартам. Не варта карыстацца артапедычнымі вусцілкамі «на ўсялякі выпадак». Калі насіць іх увесь час без аб'ектыўнай неабходнасці, то плоскаступнёвасць можа развіцца нават у здаровага з артапедычнага пункту гледжання дзіцяці.
