Site icon Слушна

Чаму беларусы рэдка ўсміхаюцца? Частка 1. Цэнтр задавальнення

«Застылая маска звыклай стомленасці». Так нярэдка характарызуюць выраз твару беларусаў госці з іншых краінаў.

Ці часта на вуліцах, у транспарце, краме і нават на працы мы сустракаем ветлівых людзей? А як бы вы самі адрэагавалі на таго, хто ідзе па дарозе і ўсміхаецца вам? Здаецца, многія б пакруцілі пальцам ля скроні.

Чаму беларусы не ўсміхаюцца

сумны хлопец

«Дурня па смеху пазнаеш», «З раніцы смяешся – пасля абеду будзеш плакаць», «Не моцна радуйся, бо за добрым непазбежна прыйдзе дрэннае, за белай паласой – чорная». Гэтыя і многія іншыя пастулаты мы ўбіраем літаральна з малаком маці.

Здагадкі пра тое, што беларусы ўспрымаюцца гасцямі краіны як людзі, якія рэдка ўсміхаюцца, былі пацверджаныя падчас журналісцкага праекту «Мінск вачыма замежнікаў».

Некалькі гадоў наведвальнікі і тыя, хто замацаваўся ў сталіцы надоўга, дзяліліся, якімі бачаць жыхароў нашай краіны. Панурыя і заклапочаныя твары як базавая характарыстыка былі вылучаныя многімі рэспандэнтамі.

Пра такую ж праблему кажуць і аўтары кнігі «Heta Belarus Dzietka!». Яны прысвяцілі тэме «посных» твараў беларусаў у сферы абслугоўвання асобны раздзел. Увогуле, за прыкладамі далёка хадзіць не трэба. Уявіце лепей, як выглядаў ваш твар, калі вы сёння дабіраліся на працу.

Вераніка Радыгіна – адна з тых, хто мае намер пераламаць тэндэнцыю і ўвесці моду на ветлівыя беларускія твары. Не толькі ў гасцях і па «абавязковай праграме», але і ў паўсядзённым жыцці.

 
Вераніка Радыгіна
Нам. дырэктара па навукова-метадычнай рабоце Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі БДПУ імя Максіма Танка, кандыдат біялагічных навук, дацэнт
Два гады запар мы праводзілі ў нашым універсітэце даследаванне ў рамках дысцыпліны «Здароўезберагальныя тэхналогіі ў адукацыі». Вывучалі фактары, якія ўплываюць на здароўе дзяцей. У апытанні бралі ўдзел студэнты першага курса нашай ВНУ (у першы год – 25, у другі – 87 чалавек). Мы прасілі іх ацаніць прычыны, якія, на іх думку, спрыялі пагаршэнню іх здароўя, калі яны вучылiся ў школе. Як у першы, так і ў другі год маладыя людзі адзначалі, што самы вялікі негатыўны ўплыў на іх аказала стрэсавая педагагічная тактыка. На першае месца яны паставілі пастаяннае напружанне з-за таго, што і ў школе, і дома кожнае іх дзеянне пастаянна падвяргалася ацэнцы. На другое месца – выраз твару выкладчыка. Студэнты адзначалі, што ён часта вельмі сур'ёзны, нават пануры, раздражняльны. Настаўнікі, на думку ўчарашніх школьнікаў, вельмі рэдка знаходзіліся ў радасным і пазітыўным настроі. Коратка і ёміста сваю просьбу адзін з хлопцаў апісаў у анкеце так: «Дарагія настаўнікі, змяніце «шыльду». Цікава, што на тое ж самае пытанне педагогі адказвалі зусім інакш. У пагаршэнні здароўя школьнікаў яны вінавацілі перагружанасць праграмы, немагчымасць індывідуалізаваць навучальны працэс. Стрэс як асноўная прычына пагаршэння здароўя дзяцей не ўвайшоў, на іх думку, нават у першую пяцёрку варыянтаў. У апошнія гады мы пачалі надаваць павышаную ўвагу гэтаму аспекту на курсах павышэння кваліфікацыі. Настойліва падкрэсліваем: важна не толькі тое, наколькі цікавую і актуальную інфармацыю вы транслюеце, але і як вы гэта робіце.

4 базавыя эмоцыі

Для таго, каб хадзіць панылымі і злоснымі, нам зусім не трэба прыкладаць намаганняў. Абумоўлена гэта тым, што з 4 базавых эмоцый чалавека (радасць, смутак, гнеў, страх) толькі адна станоўчая.

Гэта цікава. Цэнтр задавальнення быў адкрыты адным з заснавальнікаў сучаснай нейрабіялогіі, амерыканскім навукоўцам Джэймсам Олдсам і яго калегам Пітарам Мілнерам у 1954 годзе. Даследчыкі правялі эксперымент на пацуках. Цягам яго быў знойдзены ўчастак мозгу, стымуляцыя якога выклікала прыемныя адчуванні ў жывёл. У выніку пацукі, якія маглі самі рэгуляваць уздзеянне на гэты ўчастак, націснуўшы лапамі на рычажок, стымулявалі цэнтр да 700 разоў, даводзячы сябе да крайняга знясілення.

 
Вераніка Радыгіна
Нам. дырэктара па навукова-метадычнай рабоце Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі БДПУ імя Максіма Танка, кандыдат біялагічных навук, дацэнт
Лагічна выказаць здагадку, што калі цэнтр задавальнення і радасці адзін, а адмоўна зараджаных цэнтраў больш, чалавеку больш камфортна быць у стане альбо нейтральных, альбо адмоўных эмоцый. Сумаваць і самоціцца мы можам, не прыкладаючы для гэтага ніякіх намаганняў. Гэта лёгкі шлях. Насуперак народнай прымаўцы, зрабіцца ветлівым і ўсмешлівым можа толькі той, хто працуе над сабой. Усміхаюцца, на мой погляд, людзі з добрай адукацыяй, пазітыўным мысленнем і высокім узроўнем інтэлектуальнага развіцця. Нядаўна я ехала ў маршрутцы і прачытала аб'яву – «крык душы» кіроўцы: «Пах твайго цела – не толькі твая справа». А я падумала пра тое, што выраз нашага твару і тое, як мы выглядаем, асабліва ў прафесіях, дзе ёсць кантакт з людзьмі, не толькі нашая асабістая справа. Бо кожны з нас быў, напрыклад, на прыёме ў доктара. І ведае, што часам адзін толькі спагадлівы позірк, усмешка, цёплае слова могуць супакоіць і палепшыць настрой. Тое ж тычыцца афіцыянта ў кавярні альбо прадаўцы ў краме.

У кнізе «Мець стасункі з дзіцем. Як?» вядомы расійскі дзіцячы псіхолаг Юлія Гіпенрэйтар праводзіць цікавую аналогію. Калі мы бачым на сцэне прыгожы балет, дык проста атрымліваем асалоду ад гэтага мастацтва і рэдка думаем пра тое, што, хутчэй за ўсё, за плячыма ў танцораў велізарная праца. Яны вучыліся ў балетных школах з малых гадоў, штодня гадзінамі стаялі ля станка. Сапраўды, гэтак жа і ў камунікацыі. Калі з чалавекам лёгка мець стасункі, калі пасля размовы з ім ты натхнёны, адухоўлены, у цябе нараджаюцца новыя ідэі, часцей за ўсё за плячыма ў яго праца ў выглядзе адукацыі, звычкі, выпрацаванага навыку, мыслення.

Як нараджаецца радасць?

Проста так, раптоўна, зрабіцца вясёлым чалавекам і дарыць навакольным усмешкі цэлымі днямі ў вас наўрад ці атрымаецца. Альбо чакайце нервовага знясілення і жорсткага «адкату» назад у роспач.

Для таго, каб зрабіцца сапраўды радасным і ўсмешлівым чалавекам, трэба... трэніравацца.

Яшчэ Дарвін у сваёй кнізе «Выраз эмоцый у жывёл і чалавека» заўважыў: чым больш і часцей ты праяўляеш тую ці іншую эмоцыю, тым больш узмацняеш яе.

Такім чынам, калі мы часта знаходзімся ў смутку, дык з часам гэтая эмоцыя выяўляецца ўсё ярчэй. Добрая навіна ў тым, што ўзмацніць можна і радасць.

Ёсць такі просты эксперымент. Групу людзей падводзяць да акна і просяць распавесці, што яны там бачаць. Хтосьці заўважае не вельмі старанна вымытае шкло ці вышчарблены падваконнік, камусьці бачыцца шэрае панылае неба, а хтосьці разгледзіць, які прыгожы ўзор утвараюць дажджавыя кроплі.

Сям'я ў шырокім сэнсе гэтага слова (клан), сябры і вера. Гэта тыя апоры, што дазваляюць людзям адчуваць сябе шчаслівымі.

Да такой высновы прыйшоў расійскі псіхолаг Герман Нікіфараў, аўтар першага ў Расіі падручніка «Псіхалогія здароўя». Любая вера, нават проста ў тое, што ўсё скончыцца добра, зніжае ўзровень стрэсу і дапамагае чалавеку.

 
Вераніка Радыгіна
Нам. дырэктара па навукова-метадычнай рабоце Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі БДПУ імя Максіма Танка, кандыдат біялагічных навук, дацэнт
Кожны з нас успрымае свет праз прызму сваёй індывідуальнасці, светапогляду. Фокус у тым, каб пазбавіцца ад тунэльнага бачання і зафіксаваць увагу на станоўчых эмоцыях. Калі ў нас штосьці не атрымліваецца, мы канцэнтруемся толькі на гэтым участку, забываючыся, што ва ўсіх іншых галінах агулам усё не так і кепска. Задача не ў тым, каб штучна ўсміхацца толькі таму, што трэба. Гэта дасць зваротны эфект – застылай усмешлівай маскі. За ёй можа хавацца што заўгодна. Так, нядаўна ў інтэрнэце быў флэшмоб, дзе паказвалі фатаграфіі людзей, якія яны запосцілі за некалькі гадзін перад самагубствам. Жыццярадасныя і пазітыўныя на першы погляд здымкі. Тут гаворка ідзе пра іншую крайнасць: цалкам хаваць ад тых, хто побач, эмоцыі. Задача не ў тым, каб ад застылай сумнай маскі перайсці да ўсмешлівай «пластмасавай» канструкцыі на нашых тварах. Трэба прывучаць сябе заўважаць добрае, па-сапраўднаму цешыцца, трэніраваць гэты навык.

Усмешлівыя людзі – часцей за ўсё гэта тыя, хто працуе над сабой і мае выдатны розум. Час мяняць стэрэатыпы! Можа, прыкмета дурня – панурая маска? Дарэчы, стомленасць і роспач на тварах часта звязаныя не толькі з менталітэтам і біялогіяй, але і з недахопам сонца.

Пра тое, як быць спакойным і радасным нават у пахмурныя дні, чытайце ў другой частцы нашага матэрыялу >>>

https://bel.24health.by/pochemu-belorusy-ne-ulybayutsya-chast-2-kompensiruem-nexvatku-solnca/

Exit mobile version