Народны мастак Беларусі Леанід Шчамялёў — унікальны прыклад чалавека, які вакол сябе ствараў атмасферу ўтульнасці і гармоніі, абапіраючыся ў сваім жыцці на прынцыпы прыстойнасці і справядлівасці.
За 70 гадоў прафесійнай дзейнасці Леанід Дзмітрыевіч змог атрымаць павагу блізкіх, калег, аматараў мастацтва як легендарны жывапісец. Але ж мала хто ведае, што творца з’яўляўся яшчэ і прыхільнікам графікі. Напрыканцы мінулага года ў галерэі аўтара (вул. Рэвалюцыйная, 11) адкрылі выстаўку «З штрыхоў і ліній» графічных работ творцы, якія паказалі Леаніда Шчамялёва такім, якім мы яго яшчэ не ведалі.
Храналагічна калекцыя графічных работ ахоплівае вялікі часовы прамежак — ад 1960-х гадоў да апошніх гадоў жыцця творцы. Выстаўка раскрывае шматгранны талент народнага мастака, у творчасці якога графіка, як апынулася, усё жыццё займала значнае месца. Леанід Шчамялёў выдатна працаваў не толькі ў жывапісным кірунку, але і віртуозна валодаў тэхнікай малюнка. Яго шматлікія графічныя работы характарызуюцца такой жа жвавасцю і дакладнасцю ў перадачы характару адлюстравання людзей, пейзажаў, падзей, такой жа дасканаласцю выканання, як і жывапісныя палотны.
Гледзячы на малюнкі Леаніда Шчамялёва, часам цяжка паверыць, што ўсе яны створаны рукой аднаго майстра. Імпрэсіянізм і акадэмізм, роздумы і імгненная эмоцыя, вугаль і фламастар, аловак і шарыкавая ручка. Людзі, кветкі, жывёлы, дрэвы, дамы. Усё вельмі рознае і ўсё аднолькава жывое, напоўненае, блізкае.
На выстаўцы прадстаўлена болей 50 графічных работ з калекцыі сям'і Леаніда Шчамялёва: аўтапартрэт майстра і блізкіх яму людзей, партрэты вядомых беларускіх мастакоў, мілыя сэрцу беларускія краявіды і любімыя мастаком нацюрморты з кветкамі.
Графіка ў Леаніда Дзмітрыевіча нягледзячы на больш скупую ў параўнанні з жывапісам мову, адрозніваецца вялікімі магчымасцямі малюнка і перадачай эмоцый. Так, пейзажы майстра ў графічным малюнку «не гуляюць» фарбамі, а здзіўляюць тонкасцю пачуццяў. Большасць работ народнага мастака прадстаўлена шырокай публіцы ўпершыню.
Леанід Шчамялёў — чалавек, які прайшоў праз змену эпох. Ён нарадзіўся на беларускай зямлі, вучыўся тут. У вайну са зброяй у руках вызваляў родную зямлю ад акупантаў, быў цяжка паранены, выжыў. Як мастак плённа працаваў у пасляваенны час. У яго шмат узнагарод, ушанаванняў, паслядоўнікаў... У мастацтва ён трапіў прама з войска.
Спачатку больш разлічваў на статус ветэрана, паступаючы на самы першы набор Мінскага мастацкага вучылішча ў 1947 годзе. Бо ў адрозненне ад многіх у яго не было асаблівай падрыхтоўкі і досведу ў мастацтве. Тым не менш, таленавітага хлопца залічылі. Праўда, у 1949-ым за непаспяховасць па шэрагу нятворчых прадметаў хацелі пакінуць на другі год. Але Леанід Дзмітрыевіч палічыў гэта несправядлівым: ён прайшоў праз усю вайну і пра нешта ды мог забыцца са школьнай праграмы. Пра гэта пачатковец-мастак і напісаў намесніку старшыні Саўміна СССР Кліменту Варашылаву. Невядома, ці чытаў ліст сам Варашылаў, але ў пытанні было даручана разабрацца. Інцыдэнт неўзабаве быў вырашаны.
Дарэчы, трэба адзначыць, што яшчэ падлеткам Леанід Шчамялёў сустракаўся з Юдэлем Пэнам. На двары быў 1936 год. Творца ўбачыў карціны настаўніка Марка Шагала. Хлопцу сказалі: маэстра можа прыняць у майстэрні нават без запрашэння. Ужо захоплены маляваннем Пэна, Леанід Дзмітрыевіч рызыкнуў. Пэн, якому было тады за 80 гадоў, сапраўды правёў хлопца па майстэрні, распытваў, якія работы з тых, што вісяць на сценах, падабаюцца больш за ўсё. Назаўтра падлетак прынёс мастаку альбом са сваімі малюнкамі. Майстар іх пахваліў і параіў шмат працаваць.
Для сям’і, блізкіх і калег Леанід Дзмітрыевіч сапраўдны мужчына, для краіны — легенда. І тое, што ў аўтара да апошніх дзён жыцця захоўваўся запал маляваць — прыкмета высокага прафесійнага майстэрства. Тая ж графіка, якую раней ніхто не бачыў, сведчыць пра спробу аўтара праяўляць сябе ў розных кірунках мастацтва.
Стварэнне гэтай выстаўкі дае ўнікальную магчымасць не пакінуць «за кадрам» вялікую і вельмі значную частку творчай спадчыны мастака. У экспазіцыю ўваходзіць больш за 50 графічных работ з фондаў Галерэі мастацтваў Леаніда Шчамялёва. Амаль усе яны безназоўныя, што не дзіўна, бо ў шматлікіх выпадках гэта працоўны матэрыял. Тым не менш, усе яны, без выключэння, робяць уражанне, выклікаюць эмацыйны водгук і глядач мімаволі прыдумляе назвы сам.
Шмат чаго ў жыцці і творчасці Леаніда Дзмітрыевіча было даволі неадназначнага і нават парадаксальнага. І гэта дазваляе казаць пра тое, што ён быў не проста мастак з дасканалымі маляўнічымі прыёмамі, а яшчэ і чалавек з незвычайнай энергетыкай, велізарнай любоўю да жыцця і вялікім сэрцам.
На мінулым тыдні ў межах выстаўкі адбылася сустрэча з сям’ёй Леаніда Дзмітрыевіча — дачкой Маргарытай Шчамялёвай і ўнукам Антонам Андруковічам, падчас якой удзельнікі падзяліліся з наведвальнікамі галерэі самымі рознымі гісторыямі з сямейнага жыццёвага архіва.
