Імкнецеся больш зарабіць і з-за гэтага часта не высыпаецеся? Дарэмна! Значна больш эфектыўна — выдаткаваць час на паўнавартасны сон, чым на дадатковыя гадзіны працы. Дзякуючы якаснаму начному адпачынку прадукцыйнасць павысіцца, і нават самыя складаныя задачы зможаце вырашаць хутчэй.
Як яшчэ недасып ўплывае на мозг, і ці можна заставацца прадуктыўным, калі часу на васьмігадзінны сон няма, высветлілі .
Недасып зніжае эфектыўнасць працы
Амерыканскія навукоўцы падлічылі, што пагаршэнне прадукцыйнасці з-за недасыпу супрацоўнікаў абыходзіцца бізнесу ЗША ў сярэднім у 100 мільярдаў долараў на год.
Калі ваша праца звязаная з разумовай дзейнасцю, вы плаціце прадукцыйнасцю за адсутнасць сну.
Джордж Бяленкі (дырэктар цэнтра даследаванняў сну і
прадукцыйнасці ва ўніверсітэце штата Вашынгтан)
Што адбываецца з мозгам з-за недасыпу
Вы, напэўна, заўважалі, што стомленасць мае ўласцівасць назапашвацца. З недасыпам тое самае! За недахоп начнога адпачынку мы плацім сваю нейрабіялагічную цану, і з часам яна толькі расце: пагаршаецца работа асобных участкаў галаўнога мозга, што мае негатыўныя наступствы.
1. Мозг чалавека, які не выспаўся, не можа хутка перафакусіравацца. Рана ці позна пры выкананні якой-небудзь задачы ўвага рассейваецца. Калі вы выспаліся, то ваш мозг можа з лёгкасцю засяродзіцца на новым заданні, што значна больш складана, а часам і немагчыма зрабіць пасля бяссоннай ночы.
Мозг чалавека, які недаспаў, працуе нармальна, але час ад часу з ім адбываецца нешта падобнае на збой забеспячэння у электрычнага прыбора.
Кліфард Сэйпер (прафесар неўралогіі і
нейранавукі Гарвардскай медыцынскай школы)
2. Недасып не дае мозгу часу для аналізу інфармацыі, што прыводзіць да пагаршэння памяці. Наш мозг днём не гатовы нешта актыўна запамінаць. Ён архівіруе назапашаныя ўражанні з кароткачасовай памяці ў доўгачасовую, пазбаўляецца ад інфармацыйнага смецця менавіта ноччу. Дзякуючы гэтаму ў чалавека фарміруюцца ўспаміны, аднаўляецца працаздольнасць і нармалізуецца нервова-псіхічнае стан.
Цікавы факт: Даказана, што калі пасля вывучэння якой-небудзь інфармацыі даць чалавеку нейкі час паспаць, то ён значна лепш запомніць прачытанае. А вось адсутнасць паўнавартаснага сну пазбаўляе нас магчымасці з лёгкасцю звяртацца да дэкларатыўнай памяці, гэта значыць да той базы ведаў, што мы назапасілі. Пазбаўленыя сну людзі могуць узнавіць на 40% менш прачытанага напярэдадні, чым тыя, хто выспаўся.
Сон — гэта не проста адпачынак, а актыўны стан арганізма, якому ўласцівая адмысловая форма дзейнасці мозга.
Іван Паўлаў (першы рускі нобелеўскі лаўрэат і
сусветна вядомы фізіёлаг)
3. Недахоп сну зніжае кагнітыўныя (псіхічныя) магчымасці чалавека: мысленне, прасторавую арыентацыю, разуменне, вылічэнне, навучанне, маўленне і здольнасць разважаць. Пагаршае сітуацыю той факт, што чалавек, які не выспаўся, не заўсёды можа цвяроза ацаніць паслабленне гэтых функцый, з-за чаго могуць істотна пацярпець і прафесійная дзейнасць, і асабістае жыццё. Асабліва калі чалавек не высыпаецца працяглы час.
Нярэдка гэта прыводзіць да няшчасных выпадкаў на вытворчасці: супрацоўнік, які не выспаўся, робіць усё павольна і няякасна. Таксама па статыстыцы кожнае пятае ДТЗ адбываецца па віне кіроўцы, які заснуў за рулём.
Цікавы факт: Жанчынам трэба ў сярэднім на 20 хвілін больш сну, чым мужчынам. Гэта звязана з тым, што нейронавыя сувязі ў кары галаўнога мозга ў дзяўчат ўладкаваныя інакш, і для "перазагрузкі" ім патрабуецца больш часу.
4. З-за пастаяннага недасыпання зніжаецца матывацыя. Існуе прамая сувязь паміж матывацыяй да поспеху і якасцю сну. Даследаванні расійскіх навукоўцаў даказалі, што адсутнасць паўнавартаснага начнога адпачынку ўплывае на нашу рашучасць у сітуацыях, звязаных з рызыкай, да таго ж з кожным днём усё менш хочацца рухацца наперад да сваіх мэт.
Уплывае недахоп сну і на фізічнае здароўе
Калі ўвесь час не высыпацца, могуць з'явіцца праблемы са здароўем і пагоршыцца захворванні, што ёсць цяпер:
1. Атлусценне. З-за недахопу сну адбываецца дысбаланс гармонаў, якія рэгулююць апетыт: лептыну і грэліну. З-за гэтага з'яўляецца схільнасць да пераядання і зніжаецца фізічная актыўнасць.
2. Праблемы з сэрцам. Павышэнне выпрацоўкі гармону стрэсу прыводзіць да павышэння ціску, што можа справакаваць захворванне сардэчна-сасудзістай сістэмы і ўзмацніць гіпертанію.
Цікавы факт: Асабліва турбавацца пра сваё здароўе з-за недасыпу варта мужчынам. Рызыка захворванняў сэрца і інсульту на фоне недахопу сну ў іх значна вышэй, чым у жанчын.
3. Дыябет. Адна бяссонная ноч зніжае здольнасць арганізма засвойваць глюкозу. Вядома, гэты факт адразу не прывядзе да захворвання, аднак, разам з папярэднімі пунктамі можа паўплываць на яго развіццё.
4. Слабасць імунітэту. Паводле апошніх даследаванняў, недахоп сну ў тры разы павышае рызыку развіцця інфекцыйных захворванняў. Падчас сну імунная сістэма сінтэзуе цытакіны — бялкі, што рэгулююць імунныя рэакцыі. Нездарма кажуць: сон лечыць, бо менавіта падчас начнога адпачынку арганізм нарошчвае "армію" гэтых вартаўнікоў здароўя.
5. Заўчаснае старэнне. Недасыпанне практычна адразу ж адбіваецца на знешнасці. Адной з першых пакутуе скура вакол вачэй: з'яўляюцца зморшчынкі, мяшкі пад вачамі і ацёчнасць павекаў. Пры пастаянным ператамленні, стрэсе і адсутнасці паўнавартаснага сну гэтыя змены могуць стаць незваротнымі.
6. Шкодныя звычкі (залежнасці). Недасыпанне — каталізатар шкодных схільнасцей: нявыспаны чалавек шукае знешнія стымулятары (нікацін, кафеін, наркотыкі, алкаголь, энергетычныя напоі і г.д.), якія ствараюць несапраўднае адчуванне бадзёрасці і адцягваюць ад існуючых патрэб арганізма. Працяглае замяшчэнне якаснага сну падобнымі рэчывамі можа прывесці да сур'ёзнай залежнасці і нашкодзіць здароўю.
Колькі ж трэба спаць, каб не назапашваць стомленасць і быць прадуктыўным?
Эксперты амерыканскага Нацыянальнага фонду сну прыйшлі да высновы, што амаль усім дарослым людзям (95%) захоўваць прадукцыйнасць і не назапашваць стомленасць дазваляе сон працягласцю ад 7 да 9 гадзін. Зрэшты, меркаванні экспертаў па гэтым пытанні адрозніваюцца.
Людзі, якія спяць ад 6,5 да 7,5 гадзін у суткі, жывуць даўжэй. Яны больш прадуктыўныя і шчаслівыя. А залішні сон нават можа быць шкодны для здароўя. І вы можаце адчуваць сябе горш, праспаўшы 8,5 гадзін, чым калі б паспалі 5.
Даніэль Крыпке (прафесар псіхіятрыі)
Радуе, што цела выдатна аднаўляецца пасля кароткатэрміновага недасыпання. Так што калі вам удалося паспаць усяго 2-4 гадзіны, паўнавартасны дзевяцігадзінны сон наступнай ноччу дапаможа цалкам аднавіць сілы і папоўніць страты арганізма.
Пра тое, што такое "рэжым супермэна" і калі класціся, каб адчуваць сябе бадзёрым незалежна ад працягласці начнога сну, «Слушна» раскажуць у наступным матэрыяле. Сачыце за анонсамі і будзьце здаровыя!