У тых, хто не бачыць асаблівай шкоды ад чаркі-другой пад настрой ды ў добрай кампаніі, больш няма галоўнага аргументу, што апраўдвае іх лаяльнае стаўленне да спіртнога. Днямі папулярны брытанскі таблоід Daily Mail апублікаваў ашаламляльныя вынікі буйнамаштабнага даследавання, якое расставіла ўсе кропкі над i ў спрэчным пытанні пра ўяўную карысць малых доз алкаголю для здароўя. У выніку міф са шматгадовай гісторыяй аказаўся канчаткова разбураным.
Даследаванне праводзілі вучоныя з Оксфардскага ўніверсітэта з удзелам 500 тысяч чалавек. Яно паказала: штодзённыя 1-2 дозы алкаголю павялічваюць рызыку інсульту на працягу наступных 10 гадоў на 10-15%. А 4 дозы алкаголю, якія ўжываюцца штодня, павышаюць рызыку смяротна небяспечнага захворвання на 35%, піша выданне.
1 стандартная доза алкаголю, паводле ацэнак СААЗ, роўная 10 грамам чыстага спірту. Напрыклад, у бутэльцы віна крэпасцю 12,5% утрымліваецца каля 7 стандартных доз алкаголю.
Нагадаем, што Сусветная арганізацыя аховы здароўя адышла ад выкарыстання тэрміна «бяспечных доз алкаголю» і з гэтага часу ацэньвае ўжыванне спіртнога ў колькасці, роўнай нізкай, сярэдняй і высокай рызыцы шкоды для здароўя. Умоўна малую рызыку для здароўя ўяўляюць 14 стандартных доз алкаголю ў тыдзень для мужчын і 10 стандартных доз для жанчын. Пры ўмове, што два дні на тыдзень (не запар) чалавек наогул устрымліваецца ад спіртнога.
На працягу доўгіх гадоў многія эксперты сцвярджалі, што ва ўмераных колькасцях алкаголь не толькі не наносіць шкоды здароўю, але нават аказвае пэўны станоўчы эфект. Асабліва спакусліва гучалі высновы аб здольнасці малых доз спіртнога рабіць прафілактыку сардэчных прыступаў і інсультаў.
Вучоныя з Оксфарда называюць вынікі даследаванняў, якія праводзіліся раней, няслушнымі па той простай прычыне, што яны не мелі на ўвазе чысціні эксперыментаў. Гэта значыць, групы доследных уключалі і тых, хто ўжываў алкаголь шмат і часта, і тых, хто не піў наогул з-за іншых праблем са здароўем. Адпаведна, вынікі даследаванняў зводзіліся да таго, што тыя, хто п'е трохі і зрэдку, мелі больш нізкую рызыку шкоды для здароўя, нават у параўнанні з тымі, хто з-за хваробаў не піў наогул.
Каб пазбегнуць падобнай памылкі, вучоныя з Оксфарда вырашылі праблему з дапамогай генетычнага даследавання жыхароў Кітая.
Справа ў тым, што траціна насельніцтва Кітая мае генетычныя асаблівасці, якія не дазваляюць ужываць алкаголь наогул. Іх арганізм не здольны пазбаўляцца ад таксічных пабочных прадуктаў этанолу, выклікаючы млоснасць і павышэнне ціску нават ад мінімальных доз спіртнога.
Генетычнае абследаванне прайшлі жыхары з дзесяці розных абласцей Кітая. Тыя, хто не піў алкаголь з-за генетычнай мутацыі, былі прызнаныя надзейным маркерам нулявога ўжывання і ўключаны ў кантрольную групу.
Іншыя дзве траціны ўдзельнікаў, якія не пакутавалі ад таго ж самага генетычнага капрызу, мелі магчымасць свабодна піць. Мужчыны ў сярэднім выпівалі чатыры дозы алкаголю ў дзень. Назіранне за імі дазволіла засведчыць значна больш высокую рызыку артэрыяльнай гіпертэнзіі і інсультаў у параўнанні з кантрольнай групай. Кітайскія жанчыны, нават маючы магчымасць, ужывалі алкаголь вельмі мала.
Прафесар Рычард Пето, адзін з дырэктараў аддзела клінічных выпрабаванняў Оксфардскага ўніверсітэта, перакананы, што атрыманыя вынікі датычацца і еўрапейскіх мужчын ды жанчын. «Калі жанчыны п'юць, як мужчыны, яны паміраюць, як мужчыны», – сказаў ён.
Апублікаваўшы вынікі даследавання, вучоныя заявілі, што не ставілі перад сабой мэту прымусіць людзей цалкам адмовіцца ад ужывання алкаголю. «Але нас усіх цэлую вечнасць пераконвалі ў праўдзівасці таго, што на самай справе было міфам», – падкрэсліў Рычард Пето. У прыватнасці, калі сцвярджалася, што ўмеранае ўжыванне алкаголю патэнцыяльна карысна, асабліва пры сардэчна-сасудзістых захворваннях.
Цікава, што сярод тых, хто спачатку крытыкаваў Оксфардскае даследаванне і быў скептычна настроены ў адносінах да яго, некаторыя ўжо гатовыя змяніць сваё меркаванне. Так, Дэвід Шпігельхальтэр, прафесар грамадскага разумення рызыкі ў Кембрыджскім універсітэце, заявіў: «Я заўсёды быў перакананы, што ўмеранае ўжыванне алкаголю абараняе ад сардэчна-сасудзiстых захворванняў, але зараз у мяне ёсць сумненні».
Вучоны прызнаўся, што вынікі даследавання зрабілі на яго велізарнае ўражанне. Бо яны дакладна паказваюць, што мужчыны, у якіх ёсць генетычна абумоўленая непераноснасць алкаголю, маюць значна меншую рызыку інсульту ў параўнанні з тымі, у каго няма такой «абароны».
Той факт, што кітайскія жанчыны, нават маючы магчымасць ужываць алкаголь, п'юць вельмі мала і, адпаведна, маюць нізкую рызыку інсультаў, толькі пераконвае ў тым, што ўся справа ў алкаголі, а не ў генах.
Агульная рызыка інсульту ўзрастае на 38% з кожнымі 40 грамамі чыстага алкаголю (4 стандартныя дозы) у дзень.
Што да іншых паталогій сардэчна-сасудзістай сістэмы, як, напрыклад, інфаркт міякарда, вынікі даследавання аказаліся не такімі выразнымі. Таму вучоныя з Оксфардскага ўніверсітэта плануюць працягнуць даследаванні, каб сабраць больш доказаў.
Ацэнка рызыкі шкодных наступстваў ад алкаголю на бліжэйшыя 10 гадоў
Самастойна ацаніць верагодную рызыку для здароўя на бліжэйшыя 10 гадоў можна па тэсту, які быў распрацаваны супрацоўнікамі Сусветнай арганізацыі аховы здароўя і прызнаны залатым стандартам у вызначэнні праблем ад злоўжывання алкаголем.
Тэст уключае 10 пытанняў з чатырма варыянтамі адказаў, якія маюць адпаведны бал адзнакі. Выберыце найбольш прыдатны да вашай сітуацыі адказ на кожнае пытанне. Па заканчэнні тэсту падсумуйце балы.
| Пытанні | 0 балаў | 1 бал | 2 балы | 3 балы | 4 балы |
| 1. Як часта вы ўжываеце напоі, якія змяшчаюць алкаголь? | Ніколі | 1 раз у месяц ці радзей | 2-4 разы ў месяц | 2-3 разы ў тыдзень | Больш за 4 разы ў тыдзень |
| 2. Як шмат доз алкаголю вы прымаеце звычайна ў тыя дні, калі выпіваеце? | Не больш за 2 дозы | 3-4 дозы | 5-6 доз | 7-9 доз | Больш за 10 доз |
| 3. Як часта на працягу апошніх 12 месяцаў вы выпівалі 6 або больш доз алкаголю за адзін раз (для жанчын) і 8 ці больш доз алкаголю (для мужчын)? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | 1 раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 4. Як часта за апошнія 12 месяцаў вы думалі пра тое, што не можаце адмовіцца ад ужывання алкаголю? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | Хаця б раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 5. Як часта на працягу апошніх 12 месяцаў вы не выконвалі тое, што звычайна чакалі ад вас, з-за таго, што вы пілі? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | Хаця б раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 6. Як часта на працягу апошняга года вам патрэбна была доза алкаголю раніцай, каб зняць пахмельны сіндром пасля цяжкага і працяглага застолля напярэдадні? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | Хаця б раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 7. Як часта на працягу апошняга года вы адчувалі пачуццё віны або раскаяння пасля выпіўкі? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | 1 раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 8. Як часта на працягу апошняга года вы былі не ў стане з-за выпіўкі ўспомніць, што адбывалася напярэдадні? | Ні разу | Радзей, чым 1 раз у месяц | 1 раз у месяц | 1 раз у тыдзень | Штодзённа ці амаль штодня |
| 9. Вы ці хто-небудзь іншы атрымліваў траўмы з прычыны таго, што вы ўжывалі алкаголь? | Не | Так, але гэта было больш за год таму | Так, на працягу апошніх 12 месяцаў | ||
| 10. Родзіч, сябар, урач ці нехта іншы выказваў заклапочанасць тым, што вы шмат п'яце, раіў вам паменшыць колькасць алкаголю? | Не | Так, але гэта было больш за год таму | Так, на працягу апошніх 12 месяцаў |
Вынікі:
0-7 балаў
Вы сапраўды ўжываеце алкаголь у разумных межах, таму маеце нізкую рызыку наступстваў для здароўя.
Усе вынікі, вышэйшыя за 8 балаў, паказваюць на высокую рызыку негатыўных і небяспечных наступстваў для здароўя з-за ўжывання алкаголю.
8-15 балаў
Тое, як вы ўжываеце алкаголь, ужо ставіць пад пагрозу ваша здароўе і сацыяльныя сувязі (працу, кар'еру, адносіны). Падумайце над тым, каб піць менш і радзей.
16-19 балаў
Цалкам верагодна, што самастойна завязаць з алкаголем у вашай сітуацыі ўжо будзе складана, і цалкам верагодна, што спатрэбіцца дапамога не толькі блізкіх, псіхолагаў, але і ўрачоў.
20 і больш балаў
На жаль, можна казаць пра стойкую паталогію, калі прафесійная дапамога неабходная, каб вызначыць узровень вашай залежнасці і выбраць самы бяспечны і эфектыўны спосаб адмовы ад алкаголю.
Цяжкая залежнасць можа запатрабаваць медыкаментознага догляду ці дэтаксікаціі ў бальніцы ці спецыялізаванай клініцы. Гэта звязана з верагоднасцю з'яўлення сімптомаў абстынентнага сіндрому ў першыя 48 гадзін пасля спынення ўжывання алкаголю, якія патрабуюць спецыяльнага лячэння.