Цэліякія – аўтаімуннае сістэмнае захворванне, якое характарызуецца пашкоджаннем слізістай абалонкі тонкай кішкі пры ўжыванні прадуктаў, якія змяшчаюць бялок глютэн. З-за сцёртасці сімптомаў хваробу часцяком складана дыягнаставаць. Могуць прайсці гады, перш чым чалавек даведаецца пра сапраўдную прычыну свайго хранічнага нядужання. У той жа час пры пастаянным ужыванні прадуктаў, якія ўтрымліваюць глютэн (у першую чаргу з пшаніцы і вытворных), арганізму наносіцца сур'ёзная, а часам і непапраўная шкода, што прыводзіць да дысфункцыі СКТ, эндакрыннай, палавой, касцёва-мышачнай ды іншых сістэмаў арганізма.
Адзіны эфектыўны спосаб пазбавіць сябе ад пакутаў цэліякіі – цалкам перайсці на прадукты і стравы без глютэну. А гэта значыць – больш ніякага духмянага пшанічнага хлеба, мясных паўфабрыкатаў, кандытарскіх ласункаў, крэкераў і сухарыкаў, аўсянай кашы, цукерак ды іншых радасцяў жыцця.
Але пачакайце! Жыццё без глютэну цалкам можа быць радасным, а меню – смачным і разнастайным. Толькі для гэтага давядзецца стаяць ля пліты. Самастойна прыгатаваныя стравы з прадуктаў, якія прайшлі строгі «антыглютэнавы» кантроль, – гарант іх бяспекі для вашага здароўя. Прапануем некалькі рэцэптаў страў без глютэну, якія здзівяць сваёй арыгінальнасцю, нескладанасцю прыгатавання і багатым смакам.
Курыца ў кунжутным паніраванні
Курыца ў хрумсткай кунжутнай скарыначцы ідэальна спалучаецца з гарнірам з чырвонай капусты, прыпраўленай імбірам, перцам чылі і свежым лімонным сокам.
Інгрэдыенты ў гэтай страве не толькі ідэальна падыходзяць для харчавання пры цэліякіі, паколькі не ўтрымліваюць глютэну, але таксама надаюць прадукту карысныя ўласцівасці. Напрыклад, насенне кунжуту багатае на жалеза, якое з'яўляецца правадніком кіслароду, а чырвонакачанная капуста – крыніца вітаміну К, які дапамагае кальцыю лепей засвойвацца, робячы косці больш моцнымі.
Спатрэбяцца:
- Курынае філе – 4 шт.
- Качан чырвонай капусты – ½ шт.
- Морква – 2 шт.
- Яечныя бялкі – 2 шт.
- Насенне кунжуту – 1/2 шклянкі
- Лімон – 1 шт.
- Корань імбіру – 50 г.
- Мёд – 1 ч.л.
- Невялікі чырвоны перац чылі – ½ шт.
- Раслінны алей
- Соль, чорны молаты перац па смаку
- Зеляніна на выбар.
Спосаб прыгатавання:
Капусту дробна нашаткаваць, моркву нацерці на буйной тарцы.
Яечныя бялкі ўзбіць з соллю да аднастайнага стану. Апусціць курынае філе ў яечны бялок, даць лішкам сцячы, затым абкачаць у насенні кунжуту.
На добра разагрэтай патэльні абсмажце курынае мяса ў раслінным алеі да залаціста-карычневай скарыначкі (прыкладна 5 хвілін з кожнага боку). Перакладзіце падрыхтаванае філе на бляху, паліце сокам, які ўтварыўся, і адпраўце ў папярэдне разагрэтую да 220⁰С духоўку на 8-10 хвілін.
Тым часам у вялікай місцы змяшайце сок лімона, нацёрты на дробнай тарцы імбір, мёд, соль і чорны перац, нарэзаны тонкімі лустачкамі перац чылі. Дадайце капусту і моркву ў запраўку, старанна змяшайце, упрыгожце зелянінай (кінзой, пятрушкай, зялёнай цыбуляй). Вітамінавы гарнір гатовы. Падаваць з курыным філе.
Калі хочаце абед наяднейшы, у якасці гарніру да курынага філе можна падаваць грэчку альбо рыс.
Траска з хрумсткай зялёнай фасоляй
Гэтая страва не змяшчае глютэну, спалучае ў сабе ўсе перавагі ад ужывання ў ежу рыбы. Спаржавая фасоля і соус песта з базіліку нададуць яму свежасці і нотку класічнай італьянскай кухні. Вы дакладна ацэніце гэтую страву па вартасці.
Спатрэбяцца:
- Філе траскі (можна замяніць на скумбрыю, мінтай, хек альбо любую іншую белую рыбу) – 1 кг
- Спаржавая фасоля – 400 г (цалкам падыдзе і замарожаная)
- Пармезан альбо іншы цвёрды сыр – 150 г
- Раслінны алей
- Соль, чорны молаты перац па смаку.
Для соусу песта:
- Свежы базілік – 100 г
- Кедравыя арэшкі – 30 г
- Пармезан альбо іншы цвёрды сыр – 50 г
- Часнок – 2 зубчыкі
- Алей – 80 г.
Спосаб прыгатавання:
Спаржавую фасолю старанна прамыйце пад праточнай вадой (замарожаную папярэдне разморозьце). Змяшайце з лыжкай расліннага алею, прысыпце цёртым сырам, запраўце соллю і молатым чорным перцам. Змяшайце. Запякайце фасолю ў духоўцы пры 220⁰С, пакуль яна не набудзе светла-залацісты колер (прыкладна 10-12 хвілін).
Пакуль фасоля запякаецца, разагрэйце на патэльні лыжку расліннага алею і абсмажце ў ім запраўленую соллю і молатым чорным перцам рыбу (прыкладна па 3 хвіліны з кожнага боку).
Каб прыгатаваць соус песта, вымыйце лісце базіліку пад халоднай вадой, прасушыце. Разатрыце часнок і арэхі ў ступцы, дадайце дробку солі і лісце базіліку. Працягвайце расціраць соус да атрымання крэмападобнай масы. Затым дадайце папярэдне нацёрты на дробнай тарцы сыр і алей. Змяшайце. Не выкарыстоўвайце для прыгатавання песта блэндар, інакш рызыкуеце замест класічнага зялёнага соусу атрымаць непрывабную масу бурага колеру.
Выкладзіце на талерку запечаную спаржавую фасолю, рыбнае філе, на рыбу – соус песта. Падавайце!
Міжземнаморскі смажаны рыс
Тое, што стравы, прыгатаваныя без глютэну, не пазбаўленыя каларыту, даказвае і гэты рэцэпт. Яго смакавыя адценні і водары перанясуць вас з уласнай кватэры наўпрост у Грэцыю.
Пікантная дэталь: для гэтага рэцэпту ідэальна падыдуць рэшткі рысу, прыгатаванага напярэдадні ў якасці гарніру. Толькі што прыгатаваны рыс не падыходзіць, бо пры смажанні робіцца вільготным. А вось злёгку «падсохлы» за ноч у халадзільніку – менавіта тое, што трэба.
Спатрэбяцца:
- Посны ялавічны фарш – 0,5 кг
- Звараны рыс (лепей за ўсё халодныя рэшткі) – 400 г
- Лімон – 1 шт.
- Часнок – 2 зубчыкі
- Памідоры чэры – 6 шт.
- Свежы агурок – 100 г
- Зялёная цыбуля – 10 г
- Молаты кмен – 1 ч.л.
- Молатая каляндра – ½ ч.л.
- Свежая мята – 10 г
- Молаты чорны перац, соль па смаку
- Раслінны алей
- Сыр фета для падачы.
Спосаб прыгатавання:
У вялікай патэльні разагрэйце лыжку расліннага алею і на моцным агні раўнамерна абсмажце ялавічны фарш. Затым дадайце дробна пасечаны часнок, соль, молаты чорны перац, змяшайце. Дадайце цэдру лімона, зноў змяшайце. Перакладзіце мясную нарыхтоўку ў глыбокую талерку, апырскайце сокам паловы лімона.
На чыстай патэльні зноў разагрэйце сталовую лыжку расліннага алею. Выкладзіце на патэльню рыс, запраўце яго молатым кменам, каляндрай, пасаліце і папярчыце. Рыс варта абсмажваць на моцным агні, перыядычна памешваючы, да таго часу, пакуль ён не зробіцца злёгку храбусткім (як правіла, досыць 5 хвілін). Затым дадайце ялавічную сумесь, змяшайце і зніміце патэльню з агню.
У місцы змяшайце разрэзаныя напалову памідоры чэры, нарэзаны кубікамі агурок, здробненыя пёры зялёнай цыбулі, крыху пасаліце і папярчыце. У якасці запраўкі выкарыстоўвайце сок з другой паловы лімона. Змяшайце. Перад падачай у салату дадайце трохі здробненага сыру фета, упрыгожце лісцікамі свежай мяты.
Смажаны хрумсткі рыс з сакавітым ялавічным фаршам і салату падавайце парцыённа.
Піца для гурманаў
Піца? Без глютэну? Не можа быць!
Яшчэ як можа! Прычым гэтую страву можна гатаваць хоць штодня, і штораз – па-новаму. Бо начынне яе залежыць выключна ад вашай фантазіі і змесціва халадзільніка. Галоўны сакрэт – у аснове. Бо прыгатаваная яна з... кабачкоў.
Спатрэбяцца:
- Маладыя кабачкі (цукіні) сярэдняга памеру – 3 шт.
- Яйка – 1 шт.
- Часнок – 2 зубчыкі
- Сушаная мацярдушка (арэгана)
- Сыр мацарэла – 100 г
- Пармезан альбо любы іншы цвёрды сыр – 50 г
- Таматы ва ўласным соку для соуса
- Кукурузны крухмал – 1 ст.л.
- Соль
- Молаты чорны перац
- Свежая зеляніна для ўпрыгожвання.
Спосаб прыгатавання:
На буйной тарцы натрыце кабачкі. З дапамогай марлі альбо чыстага кухоннага ручніка адцісніце лішкі вільгаці.
Перакладзіце нацёртую гародніну ў вялікую міску, дадайце яйка, здробнены часнок, трохі арэгана, мацарэлу (калі выкарыстоўваеце сыр у расоле – парвіце яго рукамі на невялікія кавалачкі ці натрыце на буйной тарцы), цёрты пармезан, кукурузны крухмал, соль і перац. Старанна змяшайце.
Перакладзіце «цеста» для піцы на бляху, засланую паперай для выпечкі, і раўнамерна разгарніце. Выпякайце аснову для піцы ў разагрэтай да 220⁰С духоўцы прыкладна 25 хвілін. Як толькі яна набудзе залацісты і сухі выгляд, даставайце.
Таматы ва ўласным соку разамніце відэльцам. Чакаць абсалютна аднастайнай кансістэнцыі соусу няма сэнсу. Нанясіце яго на аснову піцы, дадайце трохі мацарэлы і начынне па жаданні (морапрадукты, рэшткі курынага філе ў кунжутным паніраванні, шампіньёны, слабапасолены ласось ці проста некалькі відаў сыру і г.д.). Адпраўляйце піцу ў духоўку яшчэ на 10 хвілін да плаўлення сыру. Піца гатовая, засталося толькі ўпрыгожыць яе свежай зелянінай.
Цэліякія – зусім не азначае бедны і аднастайны рацыён. Вы можаце ўключыць фантазію, прыдумляць новыя стравы без глютэну і гатаваць іх самастойна. Каб не памыліцца ў выбары інгрэдыентаў, кіруйцеся пералікам забароненых і дазволеных да ўжывання прадуктаў. А больш падрабязна пра саму цэліякію і яе наступствы для здароўя можна прачытаць тут.
Стравы без глютэну цалкам дапушчальныя ў меню здаровага чалавека. Аднак, цалкам выключаць бялок з рацыёну без важкіх на тое падстаў катэгарычна нельга. Наступствы поўнай адсутнасці глютэну ў ежы ўмоўна здаровага чалавека па маштабах супастаўныя з наступствамі ад уздзеяння глютэну на арганізм пацыента з цэліякіяй. Хочаце ведаць больш – вам сюды.
Ешце ў радасць, жывіце ў задавальненне!