Эндаметрыёз па праве можна назваць «цёмным канём» у гінекалогіі. Гэта адно з самых частых жаночых захворванняў, але прычыны яго развіцця да гэтага часу не высветленыя. Ён часта маскіруецца пад іншыя паталогіі ці дысфункцыі жаночых рэпрадуктыўных органаў.
Па некаторых дадзеных, ад з'яўлення першых сімптомаў да пастаноўкі дакладнага дыягназу можа прайсці ад 7 да 19 гадоў! Нягледзячы на тое, што эндаметрыёз цяжка паддаецца лячэнню, а тэрапія часцяком носіць сімптаматычны характар, ранняя дыягностыка захворвання дазваляе істотна палепшыць якасць жыцця жанчыны і папярэдзіць развіццё такіх цяжкіх ускладненняў, як бясплоддзе або пухлінныя працэсы органаў малога таза.
Пра сучасныя метады лячэння эндаметрыёзу расказала ўрач-гінеколаг-эндакрынолаг, к.м.н. Алена Герасімавіч.
Лячэнне эндаметрыёзу дапускае тры асноўных падыходу:
- кансерватыўнае (медыкаментознае) лячэнне;
- хірургічнае лячэнне;
- камбінаванае лячэнне (спалучэнне метадаў медыкаментознай тэрапіі і хірургічнага лячэння).
Выбар метаду тэрапіі залежыць ад цяжару захворвання, праявы і ступені выяўленасці сімптомаў, прыярытэтаў самой пацыенткі (напрыклад, ці жадае жанчына ў будучыні мець дзяцей), станы яе саматычнага здароўя, г.зн. у кожным канкрэтным выпадку патрэбны індывідуальны падыход.
Кансерватыўнае лячэнне эндаметрыёзу
Першая лінія тэрапіі – медыкаментозная. Ёсць некалькі груп лекавых прэпаратаў, якія ўрачы прызначаюць для лячэння эндаметрыёзу.
Нестэроідныя супрацьзапаленчыя сродкі
Лекі гэтай групы выкарыстоўваюцца ў якасці сімптаматычнага лячэння, дапамагаюць купіраваць болевыя адчуванні падчас менструацыі, але само захворванне не лечаць. Акрамя таго, урачы раяць не злоўжываць болесуцішальнымі сродкамі, строга прытрымлівацца рэкамендаванай дазіроўкі, паколькі супрацьзапаленчыя содкі аказваюць таксічнае ўздзеянне на ныркі і могуць спрыяць развіццю мачакаменнай хваробы.
Тэрапія гарманальнымі кантрацэптывамі
- Яшчэ некалькі гадоў таму ўрачы актыўна лячылі эндаметрыёз з дапамогай камбінаваных аральных кантрацэптываў (КАК) і лічылі такое лячэнне эфектыўным, – кажа Алена Герасімовіч. – Сёння мы вымушаныя прызнаць: гэта не так. Нядаўна італьянскія навукоўцы правялі рандамізаванае даследаванне з удзелам 700 жанчын, якім прызначалі КАК пры эндаметрыёзе. Вынікі даследавання дакладна пацвердзілі, што гарманальныя прэпараты сапраўды здольныя памяншаць сімптомы захворвання. Але пры гэтым яны не лечаць эндаметрыёз. Больш за тое, пасля адмены аральных кантрацэптываў інфільтратыўная форма эндаметрыёзу ўзмацняецца на 37%.
Антыганадатрапіны
Гэтыя прэпараты блакуюць залішні сінтэз фалікуластымулюючага і лютэінізуючага гармонаў, пры гэтым захоўваюць базальны ўзровень іх сакрэцыі. Гэта прыводзіць да памяншэння тканіны эндаметрыя, за кошт чаго дасягаецца лячэбны эфект пры лячэнні эндаметрыёзу.
Але ва ўжыванні гэтых прэпаратаў ёсць істотны недахоп. Яны могуць выклікаць сімптомы псеўдаменапаўзы ў жанчыны: «прылівы», патлівасць, перапады настрою, сухасць похвы, зніжэнне лібіда, дэпрэсіўныя расстройствы, спыненне менструацыі і г.д. І адзін з самых грозных пабочных эфектаў прымянення антыганадатрапінаў – зніжэнне мінеральнай шчыльнасці касцяной тканіны, г.зн. з'яўляецца падвышаная рызыка развіцця астэапарозу.
Паводле слоў Алены Герасімовіч, у сярэднім праз 81 дзень пасля адмены прэпарата сімптомы псеўдаменапаўзы сыходзяць, менструальны цыкл аднаўляецца, і шанц мець доўгачаканую цяжарнасць пасля гэтых прэпаратаў у жанчыны павялічваецца.
Высокую эфектыўнасць у лячэнні эндаметрыёзу паказваюць і так званыя прагестагены – група прэпаратаў, якія могуць уплываць на рост эндаметрыяльнай тканіны і развіццё эндаметрыёзу. Яны могуць быць у форме таблетак, ін'екцый для парэнтэральных уводзін або ўнутрыматачнай спіралі.
Медыкаментознае лячэнне эндаметрыёзу даволі працяглае і можа заняць ад некалькіх месяцаў да некалькіх гадоў.
Хірургічнае лячэнне эндаметрыёзу
Выбар хірургічнага лячэння эндаметрыёзу апраўданы ў тым выпадку, калі кансерватыўнае лячэнне не дае чаканага эфекту, захворванне прагрэсуе, павялічваючы рызыку цяжкіх ускладненняў.
Хірургічна выдаляюць ачагі паражэння эндаметрыёзам, спайкі, рубцовую тканіну, захоўваючы жаночыя рэпрадуктыўныя органы (матку, яечнікі і г.д.). У пераважнай большасці выпадкаў падобныя аперацыі праводзяць лапараскапічна.
Нажаль, нават аперацыя не гарантуе поўнага вылячэння і збавення ад болю, не заўсёды прыводзіць да доўгачаканай цяжарнасці. Акрамя таго, у шэрагу выпадкаў захворванне можа рэцыдываваць.
Апошнім метадам лячэння эндаметрыёзу лічыцца гістэрэктамія (выдаленне маткі) і оварыэктамія (выдаленне яечнікаў). Але трэба разумець, што радыкальнае выдаленне жаночых рэпрадуктыўных органаў прыводзіць да наступлення заўчаснай менапаўзы, поўнасцю пазбаўляе магчымасці натуральнай цяжарнасці, значна зніжае якасць жыцця жанчыны, спрыяе развіццю цяжкіх ускладненняў (напрыклад, сардэчна-сасудзістых катастроф) і павышае рызыку заўчаснай смерці.