На поўдні Гродзенскай вобласці размясціўся Слонімскі раён, утвораны ў 1940 годзе. Адміністрацыйны цэнтр знаходзіцца ў Слоніме, горадзе з багатай гісторыяй і ўнікальнымі славутасцямі.
У нашы дні гэты рэгіён з’яўляецца добрым прыкладам таго, як невялікі горад можа быць адным з цэнтраў турыстычнай актыўнасці. Унікальная архітэктура, неверагодный прыгажосці прырода, шмат знакавых месцаў — усе гэтыя фактары спрыяюць развіццю і далейшаму прыцягванню гасцей, а магчыма і нават жыхароў.
З мэтай прадэманстраваць турыстычны патэнцыял Слонімшчыны Нацыянальнае агенства па турызму арганізавала адмысловы семінар для прадстаўнікоў турыстычных арганізацый і сродкаў масавай інфармацый, падчас якога ўдзельнікі змаглі адкрыць для сябе горад с самага цікавага боку.
Слонім называюць горадам трох канфесій — хрысціянскай, мусульманскай і іудзейскай, што абумовіла вялікую разнастайнасць храмаў і архітэктурных помнікаў на яго тэрыторыі. У гістарычным цэнтры Слоніма, на левым беразе ракі Шчары стаяў драўляны замак Льва Сапегі, а потым палац Міхаіла Агінскага. Ад былой велічы захаваўся толькі заезджы дом, пабудаваны ў другой палове 18 стагоддзя.
Што яшчэ цікавага і гістарычна важнага можна сёння паглядзець у прыгожым Слоніме, чытайце далей.
да зместуАльберцін
Калі вы прыедзеце ў Слонім, прапануем вам пачаць сваё падарожжа з Альберціна — былога пасёлка, мястэчка, маёнтка, а цяпер наваколляў Слоніма. ХІХ стагоддзя. Да гэтага там была толькі сядзіба. Пуслоўскіх, ў першай палове XIX стагоддзя ў маёнтку Альберцінаў былі закладзены палац, флігель, стайня, парк, а таксама адкрыта некалькі прадпрыемстваў.
Усе войны апошніх двух стагоддзяў не абышлі Альберцін бокам. 19 ліпеня 1812 года праз гэтую тэрыторыю адыходзіла другое рускае войска пад камандаваннем Пятра Баграціёна. Пасля яе адступлення ў палацы Пуслоўскіх размясціўся штаб 12-га аўстрыйскага корпуса генерала Шварцэнберга. Войцэх Пуслоўскі і яго сям'я падтрымалі французскае войска Напалеона Банапарта, які абяцаў аднавіць Вялікае княства Літоўскае.
Праз 18 гадоў Войцэх Пуслоўскі разам са сваімі сынамі і ўнукамі актыўна падтрымае шляхецкае паўстанне на тэрыторыі цяперашніх Беларусі і Літвы ў працяг паўстання ў Польшчы за адраджэнне Рэчы Паспалітай у межах 1772 года. Пуслоўскія таксама падтрымалі паўстанне ў 1830–1831 гадах пад кіраўніцтвам Міхала Валовіча. Сын Войцэха Пуслоўскага — Цітус Пуслоўскі — створыць паўстанцкі атрад колькасцю каля 1000 чалавек. У атрад Цітуса ўваходзіла нямала працоўных і тэхнікаў суконнай фабрыкі яго бацькі. У атрадзе Міхала Валовіча былі ў асноўным сяляне. Сродкі паўстанцам падалі Войцэх Пуслоўскі і бацька Міхала Валовіча — Казімір Валовіч.
Назва сядзібы Пуслоўскіх «Альберцін» звязана з трагічнай гісторыяй. Яна названа ў гонар аднаго з сыноў Пуслоўскага — Альберта, які знік пры нявысветленых абставінах. Па адной версіі ён патануў у возеры падчас прагулкі, па іншай — бясследна знік разам з сямейнымі каштоўнасцямі, хаваючыся падчас паўстання. Існуе нават фантастычная версія аб тым, што Альберт Пуслоўскі патрапіў у часовую пятлю, бо пры пошуках не было выяўлена нават намёку на яго след. Паколькі забіты горам бацька заўсёды ставіўся да сына з асаблівым пачуццём, Войцех вырашыў назваць сядзібу яго імем.
Сядзібны комплекс уключаў тры асноўныя аб'екты:
- зімовы палац;
- святочны палац;
- летні палац.
Акрамя галоўных дамоў, на тэрыторыі размяшчаліся жыллё для слуг, стайня, вяндлярня, млын, маслабойня і іншыя гаспадарчыя пабудовы. Побач з сядзібай быў разбіты парк.
Сям'я Пуслоўскіх валодала некалькімі прадпрыемствамі і была даволі забяспечанай, таму маёнтак адпавядаў высокаму статусу гаспадароў. У сядзібе праводзіліся балі і шляхетныя прыёмы, ладзіліся тэатральныя паказы. Унутры захоўваліся багатая бібліятэка, калекцыя італьянскага жывапісу, фамільныя каштоўнасці.
Зараз сядзіба знаходзіцца на рканструкцыі. Толька пасля рамонтных работ будзе вядома, які аб'ект Слоніма там будзе размешчаны. У былых стайнях каля Палаца зараз знаходзіцца вялікі аграсядзібны комплекс, дзе жадаючыя могуць адпачыць і атрымаць асалоду ад самаго факта багатай гісторыі гэтых мясцін.
да зместуСлонімскі драматычны тэатр
1 студзеня 1990 года ў Слоніме пачаў працаваць дзяржаўны драматычны тэатр, рэжысёрам і рэжысёрам у адной асобе быў заслужаны дзеяч культуры Беларусі Мікалай Варвашэвіч.
Будынак тэатра з'явіўся на месцы былога народнага дома, пабудаванага з цэглы ў 1900 годзе ў стылі ўтылітарнай архітэктуры. Ад былога народнага дома захавалася некалькі старых сцен. А новы будынак у спалучэнні са старым стварыў прыгожы будынак тэатра ў цэнтры горада.
Старыя сцены тэатра памятаюць, і калі б яны ўмелі гаварыць, то расказвалі б пра спектаклі вялікіх артыстаў XX стагоддзя, таму што бачылі іх на сваёй сцэне. Гэта Фёдар Шаляпін, Галіна Вішнеўская, Ян Капура, Міхась Забэйда-Суміцкі, Наталля Арсеньева і дзясяткі іншых. У 2015 годзе на будынку тэатра з'явіўся памятны знак, прысвечаны Міхалу Казіміру Агінскаму (аўтар Леанід Богдан) – дзяржаўнаму і вайскоўцу дзеячу Рэчы Паспалітай, пісьменніку, кампазітару, жыццё і дзейнасць якога ў другой палове XVIII стагоддзя былі звязаны са Слонімам.
Сёння тэатр актыўна працуе. У рэпертуары самыя розныя пастаноўкі: ад камедыйных да патрыятычных. Глядзець спектаклі прыязджаюць госці з розных рэгіёнаў нашай краіны.
да зместуАнсамбль Андрэеўскага касцёла: касцёл, жылы корпус, вароты з агароджай
Ледзь удалечыні ад асноўных славутасцяў Слоніма размешчаны фарны касцёл Святога Андрэя, які мы раім абавязкова ўключыць у спіс месцаў для наведвання падчас паездкі ў раённы цэнтр.
Фарны касцёл Святога Апостала Андрэя ў Слоніме — помнік архітэктуры стылю позняга барока. Да таго як касцёл Святога Андрэя быў узведзены ў камені, на яго месцы стаяў драўляны касцёл, пабудаваны па ўказе Казіміра Ягелончыка ў 1490 годзе. Аднак у ходзе руска-польскай вайны 1654—1667 гадоў драўляная святыня згарэла. Будаўніцтва вялікага мураванага храма пачалі ў 1770 годзе. Праз 5 гадоў будаўніцтва скончылася, і храм асвяцілі.
Падчас наведвання славутасці звернеце ўвагу на вежы храма: яны стаяць пад вуглом да фасада і такім размяшчэннем акцэнтуюць увагу на яго пластычнасці і вытанчанасці. Інтэр'ер унутры каталіцкага храма аформлены ў стылі ракако. Сцены касцёла ўпрыгожаны роспісам і ляпнінай.
да зместуКомплекс былога кляштара бэрнардынак: касцёл Святой Марыі, жылы корпус
Касцёл Беззаганнага Зачацця Дзевы Марыі ў Слоніме – частка архітэктурнага комплексу кляштара бернардынак, гісторыя якога пачынаецца ў 1645 годзе, калі на ахвяраванне Канстанціна Юдзіцкага пачынаецца яго будаўніцтва. У 1648 годзе бернардынкі перабраліся ў новы драўляны манастыр, пабудаваны спецыяльна для іх.
Крыху пазней, у 1664 годзе, пачынаецца ўзвядзенне касцёла бернардынак, якое завершыцца да 1670 года. У 1696 годзе касцёл асвяціў арцыбіскуп Віленскі Канстанцін Бжастоўскі.
У 1751 годзе пачалася мадэрнізацыя састарэлага храма. Алтары і ўнутранае ўбранне для бернардынскага касцёла ў 1751-1764 гг. выканаў скульптар-дэкаратар Іаган Гедэль па эскізах віленскага архітэктара Іагана Глаўбіца. У 1764 годзе да старога будынка прыбудавалі мураваны манастыр.
Касцёл, у тым выглядзе, у якім ён захаваўся да нашых дзён, адноўлены ў 1793 годзе пасля пажару пад кіраўніцтвам архітэктара І. Авадовіча. Храм спалучае ў сабе рысы барока, ракако, класіцызму.
Ва ўсе часы свайго існавання касцёл ніколі не быў зачынены.
да зместуСпаса-Прэабражэнскі Сабор
Праабражэнская царква з'явілася ў Слоніме яшчэ ў XVI стагоддзі, але ў 1848 годзе поўнасцю згарэла падчас моцнага пажару. У тыя часы беларускія землі ўжо ўваходзілі ў склад Расійскай імперыі, і было вырашана адрадзіць праваслаўны храм у суседнім каталіцкім.
Да таго як будынак быў перададзены Спаса-Праабражэнскай царкве, тут размяшчаўся касцёл Божага Цела кляштара канонікаў латэранскіх. Манахаў гэтага ордэна запрасіў сюды маршалак літоўскі Ян Станіслаў Сапега ў 1650 годзе.
Пасля скасавання каталіцкага манастыра ў 1845 годзе і перадачы касцёла праваслаўнай канфесіі святыня захавала сваю ранейшую структуру, «упрыгожыўшыся» мінімумам псеўдарускага дэкору. Але для большай пераканаўчасці перад храмам узвялі трох'ярусную званіцу.
У 1963-м храм, ужо дастаткова моцна разбураны падчас вайны, узарвалі, і ён зноў знік з карты Слоніма. Нягледзячы на гэта, гісторыя сабора працягваецца. У 1994 годзе пачалося будаўніцтва новай царквы, якая па формах нагадвае ранейшую. Цяпер велічная праваслаўная святыня нараўне з храмамі іншых канфесій упрыгожвае цэнтр горада.
да зместуПомнік Льву Сапеге
Скульптура ўпрыгожвае гістарычны цэнтр горада. Вышыня бронзавай статуі разам з гранітным пастаментам вышэй за 4 метры. Аўтары помніка скульптары Іван Міско, Уладзімір Піпін і Сяргей Логвін.
Леў Сапега — значная гістарычная фігура для горада. Некалі выдавец Статута Вялікага княства Літоўскага быў старастам старажытнага горада, пры ім Слонім актыўна развіваўся. За час кіравання Льва Сапегі Слонім стаў цэнтрам гандлю і рамёстваў. Былі пабудаваны ратуша, гандлёвыя рады, цэхі рамеснікаў, склаўся гістарычны цэнтр горада з брукаванымі вуліцамі, плошчамі і мастамі. Па яго хадайніцтве ў 1591 годзе гораду было прысвоена Магдэбургскае права, падараваны герб, на якім намаляваны леў, які трымае залатую стралу.
да зместуГалоўная сінагога
У цэнтры горада над Шчарай захаваўся найстарэйшы помнік Слоніма — Галоўная сінагога, пабудаваная ў 1642 годзе. Квадратнае цаглянае збудаванне пад высокім дахам з'яўлялася галоўным архітэктурным аб'ектам старога гандлёвага пляца. Акрамя таго, сінагога стала адным з важных вузлоў у сістэме абарончых збудаванняў горада.
У Слоніме дзейнічалі адразу некалькі малельных дамоў, аднак духоўным цэнтрам жыцця іудзейскай абшчыны заўсёды заставалася Галоўная сінагога.
Пасля вайны будынак сінагогі быў прыстасаваны для розных гаспадарчых патрэб. Апошнім, што было ва ўнікальным помніку архітэктуры і гісторыі, быў склад мэблевай крамы. З сярэдзіны 90-х гадоў XX стагоддзя сінагога пуставала, паступова прыходзячы ў заняпад. Храм шмат разоў спрабавалі прадаць, аднак жадаючых набыць ва ўласнасць аб'ект, які мае гістарычны статус, было няшмат. У канцы 2020 года будынак купіла пісьменніца з Мінска, але праз некаторы час будынак вярнуўся ў дзяржаўную ўласнасць. Новым гаспадаром будынка былой слонімскай сінагогі стаў расіянін, які набыў яго за 42 рублі. Ва ўладальніка ёсць некалькі гадоў, каб увесці будынак у эксплуатацыю і захаваць яго ўнікальнасць.
Музей пад адкрытым небам. Якія месцы ў Полацку вы дакладна не забудзеце?