Ва ўсім свеце колькасць пацыентаў з рознай паталогіяй шчытападобнай залозы знаходзіцца сярод эндакрыннай паталогіі на другім месцы пасля цукровага дыябету. У нашай краіне па распаўсюджанасці гэтыя хваробы займаюць прыкладна аднолькавыя пазіцыі. Усяго ў 2017 годзе ў Беларусі захворванні шчытападобнай залозы былі зарэгістраваныя ў 324 тыс. чалавек.
25 мая адзначаюць Сусветны дзень шчытападобнай залозы. Дата з'явілася ў календары медыцынскіх падзей у 2009 годзе. Напярэдадні ў Нацыянальным прэс-цэнтры прайшла сустрэча журналістаў са спецыялістамі эндакрыналагічнай службы Беларусі, на якой казалі пра распаўсюджанасць паталогіі шчытападобнай залозы ў нашай краіне, а таксама пра тое, як захаваць яе здароўе і што можа справакаваць парушэнні ў функцыянаванні органа. Спікерамі на прэс-канферэнцыі сталі:
- намеснік галоўнага ўрача па арганізацыйна-метадычнай рабоце Рэспубліканскага цэнтра медыцынскай рэабілітацыі і бальнеалячэння Вольга Салко;
- загадчыца кансультатыўна-дыягнастычнагааддзяленнятырэоідных паталогіі Рэспубліканскага цэнтра пухлін шчытападобнай залозы на базе Мінскага гарадскога клінічнага анкалагічнага дыспансера Таццяна Лявонава;
- д.м.н., прафесар, загадчыца кафедры эндакрыналогіі Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі Ларыса Данілава.
Як адзначыла Вольга Салко, за апошнія 20 гадоў колькасць упершыню выяўленых выпадкаў паталогіі шчытападобнай залозы, у прыватнасці, простага нетаксічнага валяка (павялічаная ў памеры шчытападобная залоза), скарацілася ў 4 разы. А некалькі дзясяткаў гадоў таму гэта было практычна самае распаўсюджанае захворванне. Зніжэння гэтай паталогіі атрымалася дасягнуць, у тым ліку, у выніку правядзення мерапрыемстваў па ёдапрафілактыцы і шырокага распаўсюджвання ёдаванай солі.
Як распавяла намеснік галоўнага ўрача, абследаванне з нагоды наяўнасці паталогіі шчытападобнай залозы ў нашай краіне даступна.
Многія даследаванні, такія як УГД і аналізы на гармоны шчытападобнай залозы, можна прайсці ўжо на першасным узроўні аказання медыцынскай дапамогі – ва ўстановах аховы здароўя па месцы жыхарства.
Калі неабходная кансультацыя або больш глыбокае абследаванне (пункцыйная біяпсія), хірургічнае ўмяшанне, пацыента накіроўваюць у міжраённыя, гарадскія або рэспубліканскія дыспансеры і цэнтры.
Павелічэнне захворвання гэтага органа звязваюць і з так званымі эндакрыннымі дызраптарамі. Напрыклад, яны ёсць у пластыку і могуць выклікаць развіццё некаторых захворванняў, у тым ліку цукровага дыябету і парушэнняў рэпрадуктыўнай функцыі, маюць пэўныя канцэрагенныя ўласцівасці. Нашу краіну ўключылі ў праект Сусветнай арганізацыі аховы здароўя (СААЗ), мэта якога – вызначыць уплыў на здароўе эндакрынных дызраптараў, у тым ліку і на эндакрынную функцыю чалавека. Ёсць меркаванне, што гэтыя рэчывы ўплываюць на развіццё злаякасных пухлін шчытападобнай залозы ў дзяцей.
У сваю чаргу Таццяна Лявонава распавяла, што пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС адзіным усплёскам захворвання, які быў прызнаны медыцынскай супольнасцю, у тым ліку і СААЗ, быў рост раку шчытападобнай залозы. Асабліва ў тых рэгіёнах, якія пацярпелі ад забруджвання радыёнуклідамі.
Загадчыца кафедры эндакрыналогіі БелМАПА падкрэсліла, што сёння на змену стандартным метадам лячэння шчытападобнай залозы прыходзяць новыя тэхналогіі. Напрыклад, рэалізуецца праект па выкарыстанні сучаснай тэхналогіі малаінвазіўнай тырэоіднай хірургіі. Ён ажыццяўляецца на базе 10-ай гарадской клінічнай бальніцы Мінска і Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі.
Уплыў тых ці іншых фактараў на здароўе шчытападобнай залозы важны. Але не менш значна і тое, як сам чалавек ставіцца да свайго здароўя. На думку Ларысы Данілавай, людзі баяцца такога захворвання, як рак, але разам з тым мала хто задумваецца пра ўплыў на арганізм чалавека актыўнага і пасіўнага курэння.
Прафесар падзялілася таксама парадамі, як захаваць здароўе шчытападобнай залозы. Нейкіх невыканальных і складаных задач няма. Шчытападобная залоза «любіць» здаровае харчаванне. У той жа час дрэнна адбіваецца на працы гэтага органа дэфіцыт бялку, курэнне, прыём антыбіётыкаў, асабліва працяглы. З узростам не варта захапляцца марской капустай. З гадамі могуць назапашвацца розныя мутацыі і так званая функцыянальная аўтаномія, калі лішак ёду наадварот неспрыяльны для функцыі шчытападобнай залозы.
Як часта трэба абследаваць шчытападобную залозу?
На думку экспертаў, калі дзіця адстае ў росце або дзяўчыны парушэнне менструальнага цыклу, а ў жанчыны – праблемы з фертыльнасцю, ці нехта ў сям'і быў прааперыраваны з-за раку шчытападобнай залозы, мае сэнс прайсці абследаванне.