Site icon Слушна

Вітамін К: як яго прымаць? Рэцэпты першых страў

Вітамін К (К1, К2) карысць

Якая карысць ад вітаміну К і ці шмат прадуктаў яго ўтрымліваюць? Да чаго прыводзіць яго дэфіцыт у арганізме?

На гэтыя ды іншыя пытанні адказала дыетолаг, супрацоўнік БДМУ Надзея Рабава.

Карысць вітаміну К

Вітамін К. Сутачная патрэба для арганізма.

Яго яшчэ называюць вітамінам каагуляцыі. Гэты самы «К» неабходны для ўтварэння ў печані пратрамбіну.

Сістэма згусання крыві – адна з галоўных нашых ахоўных функцый. Калі арганізму нічога не пагражае, дык адпаведныя фактары ў парадку, а кроў застаецца вадкай. Але пры паталогіі імгненна запускаецца працэс, які накіраваны на фарміраванне тромба, гэта значыць, арганізм здольны ў любы момант «зарабіць» рану згусткам крыві, які сфармаваўся.

Акрамя таго, вітамін К патрэбны нам для іншых важных задач:

  • Спрыяе нармальнаму развіццю дзіцячага шкілета і прадухіляе астэапароз у людзей сталага ўзросту.
  • Удзельнічае ў анаэробным дыханні, якое ўзнікае ў нервовай тканцы пры кіслародным галаданні і ў мышцах пры інтэнсіўных фізічных нагрузках.
  • Стабілізуе ўзровень цукру ў крыві.
  • Павышае ўстойлівасць сценак сасудаў.
  • Перашкаджае ўзнікненню ўзроставых змяненняў.
  • Удзельнічае ў энергетычных працэсах.
  • Аказвае антыбактэрыяльнае і болесуцішальнае дзеянні.
  • Спрыяе расслабленню маткі, ухіляючы болевыя адчуванні падчас менструацыі.
  • Нармалізуе рухальную функцыю страўнікава-кішэчнага тракта і дзейнасць мышцаў.
  • Нядаўна было ўстаноўлена, што ён адыгрывае важную ролю ў засваенні кальцыю і забеспячэнні нармальнай работы нырак.

Пад агульным паняццем вітаміну К маюцца на ўвазе тлушчараспушчальныя злучэнні (К1, К2 і К3 і г.д.). Рэчыва гэтае можа ўтрымлівацца як у прадуктах расліннага паходжання, так і жывёльнага. Да прыкладу, вітамін К1 сінтэзуецца ў раслінах і ўтрымліваецца ў лісці. Але нягледзячы на ​​тое, што пры раслінным рацыёне ў наш арганізм трапляе досыць вітаміну К1, засвойваецца яго вельмі мала. Таму яго трэба спалучаць з тлушчамі. Вітамін К2 сінтэзуецца мікраарганізмамі (бактэрыямі) у кішэчніку чалавека, а таксама клеткамі печані жывёлаў.

Сутачная патрэба ў вітаміне К

Патрэба ў гэтым рэчыве задавальняецца часткова, дзякуючы мікрафлоры кішэчніка і за кошт паступлення з прадуктамі харчавання, але сутачная колькасць дакладна не ўстаноўленая. Усё вельмі індывідуальна і залежыць ад вагі чалавека: 1 мікраграм нутрыенту на 1 кілаграм масы цела.

Паводле санітарных нормаў і правілаў, патрэба ў вітаміне К для мужчын і жанчын 18-59 гадоў (у суткі) складае 120 мкг.

Дэфіцыт вітаміну К

Некаторыя вучоныя лічаць, што дзякуючы сінтэзу вітаміну мікрафлорай кішэчніка ў дарослых першаснага гіпавітамінозу К не бывае. Іншая справа – другасны гіпавітаміноз. Самыя распаўсюджаныя прычыны:

  • Захворванні печані (напрыклад, інфекцыйныя і таксічныя гепатыты, цыроз печані, жоўцекамянёвая хвароба, пухліны падстраўнікавай залозы, дыскінезія жоўцевыводзячых шляхоў). З-за спынення паступлення жоўці ў дванаццаціперсную кішку парушаецца засваенне тлушчараспушчальных рэчываў, у тым ліку і вітамінаў групы K.
  • Доўгае ўнутрывеннае харчаванне альбо прыём антыбіётыкаў – яны прыгнятаюць мікрафлору кішэчніка; пры страўнікава-кішэчных расстройствах, калі парушаецца ўсмоктванне тлушчаў; дысбактэрыёзе.
  • Уплыў антыкаагулянтаў. Зніжэнне канцэнтрацыі ў крыві пратрамбіну і тромбатрапіну могуць быць ліквідаваныя своечасовым увядзеннем прэпаратаў вітаміну K.
  • Лячэнне сардэчна-сасудзiстых захворванняў часцяком мае на ўвазе выкарыстанне лекаў, якія разбураюць вітамін каагуляцыі ў арганізме.
  • Да дэфіцыту вітаміну К можа прывесці хіміятэрапія пры лячэнні анкалагічных захворванняў і прыём супрацьсутаргавых сродкаў.
  • Дзеянне вітаміну К аслабляецца пры прыёме вялікіх дозаў вітаміну Е.

Рэальная небяспека недахопу вітаміну К і развіцця першаснага гіпавітамінозу ўзнікае ў нованароджаных у першыя 5 дзён жыцця. У гэты перыяд кішэчнік дзіцяці дрэнна працуе, у ім няма мікрафлоры, здольнай сінтэзаваць вітамін К, а ў крыві недастаткова пратрамбіну. Для прадухілення развіцця гемарагічнага сіндрому ў немаўлятаў цяжарныя жанчыны з дэфіцытам вітаміну К перад родамі праходзяць прафілактычнае лячэнне.

Гіпервітаміноз вітаміну К

Некаторыя вітаміны групы К пры перадазаванні могуць аказаць таксічнае ўздзеянне. Працяглы прыём здольны прывесці да развіцця анеміі, а празмернасць спрыяе павелічэнню колькасці трамбацытаў і вязкасці крыві. Таму для хворых на варыкоз, тромбафлебіт, некаторыя віды мігрэняў ды іншыя захворванні вельмі непажадана ўжыванне прадуктаў, багатых на вітамін К.

 
Надзея Рабава
дыетолаг, супрацоўнік БДМУ
Праяўляецца гіпавітаміноз К зніжэннем узроўню пратрамбіну (да 35%). Раны дрэнна гояцца, чалавек губляе шмат крыві. Узнікаюць падскурныя кровазліцці, крывацечнасць дзяснаў, насавыя і страўнікава-кішэчныя крывацёкі. У нованароджаных істотны дэфіцыт вітаміну К выяўляецца крывацёкамі з рота, носа, пупка, мачавых шляхоў, унутрыскурнымі і падскурнымі кровазліццямі. Страўнікава-кішэчныя крывацёкі выяўляюцца крывавымі ванітамі, вадкім, дзягцепадобным калам. Пры падазрэнні на дэфіцыт вітаміну К неабходна здаць аналізы і вызначыць утрыманне ў крыві пратрамбіну.

Для чатырох вітамінаў (К, В2, пантатэнавай кіслаты, В12) мяжа таксічнасці настолькі высокая, што не вызначаецца. Напрыклад, для вітамінаў А і D, якія валодаюць высокай біялагічнай актыўнасцю і адносна малой фізіялагічнай патрэбай у іх, хуткім усмоктваннем і адсутнасцю эфектыўных шляхоў вывядзення з арганізма, перадазіроўка надыходзіць пры перавышэнні нормы ў некалькі разоў.

У якіх прадуктах есць вітамін К

Харчовыя крыніцы вітаміну К1: зялёнае лісце салаты, брусэльская і квяцістая капуста, брокалі, белакачанная капуста, шпінат, аліўкавы алей, спаржа, сельдэрэй, зялёная цыбуля, крапіва, зялёны чай, ламінарыя, шыпшыннік, авёс, соя, жыта, пшаніца, морква, таматы, гарбуз. У вострых травах таксама яго шмат: базілік (як свежы, так і сушаны), чабор, пятрушка, кінза.

Вітамін К2 змяшчаецца ў жывёльных прадуктах (свіная печань, яйкі), а яшчэ, як зазначалася вышэй, прадукуецца бактэрыямі.

Утрыманне вітаміну К у харчовых прадуктах (мг/100 г ядомай часткі прадукту):

  • шпінат – 4,5
  • свіная печань – 0,6
  • таматы – 0,4
  • зялёны гарошак – 0,1-0,3
  • свініна – 0,15
  • суніцы – 0,12
  • морква – 0,1
  • цяляціна, бараніна, ялавічына і траска – 0,1
  • бульба – 0,08
  • квяцістая капуста – 0,06
  • курыныя яйкі – 0,02

Хаця зялёная ліставая гародніна і лідзіруе па ўтрыманні вітамінаў групы К, засвойваецца з іх толькі 10%. А вось атрыманае з прадуктаў жывёльнага паходжання рэчыва засвойваецца нашмат лепей.

Несумнеўны плюс у тым, што пры тэрмічнай апрацоўцы вітамін К карысныя ўласцівасці захоўвае, у адрозненне ад іншых вітамінаў (страты не больш за 5%). Пры замарожванні ж губляецца каля 30%. Актыўнасць яго зніжаецца пры дзеянні радыяцыі і рэнтгенаўскіх прамянёў, а таксама прыёме аспірыну.

Фрукты і сухафрукты з патрэбным нам вітамінам: чарнасліў, ківі, буякі, гранат, авакада.

Прадукт на аснове соі «ната» – з традыцыйнай японскай кухні – лічаць лідарам па ўтрыманні вітаміну К. Ён вырабляецца шляхам замочвання цэлых соевых бабоў. Атрыманую масу кіпяцяць і дадаюць у яе спецыяльныя бактэрыі. Яны дапамагаюць сінтэзаваць ферменты, якія выкарыстоўваюцца для зніжэння згусальнасці крыві і вытворчасці вітаміну К і вітамінаў групы В.

Прадукты жывёльнага паходжання: гусіная печань, ялавічная печань, сыры, маянэз, курынае мяса.

Карысныя рэцэпты першых страў

Крэм-суп з замарожанага шпінату з вяршкамі

Інгрэдыенты

  • 200 г замарожанага шпінату
  • 1 цыбуліна
  • 250 мл вяршкоў
  • Буйная бульбіна
  • Некалькі лаўровых лісточкаў
  • Соль і чорны перац па смаку
  • Сухарыкі і свежая зеляніна для ўпрыгожвання.

Прыгатаванне

  1. Шпінат размарожваем.
  2. Бульбу чысцім і наразаем невялікімі кавалачкамі, каб суп хутчэй згатаваўся.
  3. Цыбуліну таксама наразаем дробна.
  4. Інгрэдыенты змяшчаем у каструлю і наліваем ваду так, каб яна цалкам пакрывала прадукты (шпінат дадаем пазней).
  5. Закідваем «лаўрушку» і адварваем гародніну да размякчэння (каля 20 хвілін).
  6. Лаўровы ліст затым трэба прыбраць, а ў каструлю дадаць шпінат.
  7. Пасля таго, як закіпіць, варыць на працягу 3-4 хвілін.
  8. Булён з агародніны трэба пасаліць і папярчыць, дадаўшы кавалачак сметанковага масла.
  9. Пры дапамозе блэндара робім з супу аднастайнае пюрэ.
  10. Запраўляем першую страву вяршкамі і награваем яе на пліце да неабходнай тэмпературы.
  11. Перад падачай супчык можна ўпрыгожыць сухарыкамі і зелянінай.

Суп з крапівы

На адну порцыю спатрэбіцца:

  • 50 г крапівы
  • 80 г бульбы
  • 30 г морквы
  • 20 г смятаны
  • Палова курынага адварнога яйка.

Прыгатаванне:

  1. Пачысціць бульбу і моркву, парэзаць і адварыць, смачней – на курыным булёне.
  2. За некалькі хвілін да гатоўнасці змясціць туды ж парэзаную маладую зеляніну крапівы.
  3. Заправіць смятанай, пасыпаць здробненым яйкам.

Крэм-суп гарбузовы

1 варыянт

Інгрэдыенты

  • Гарбуз – 800 г
  • Грэнкі – 150 г
  • Мука – 2 ст.л.
  • Бульба – 300 г
  • Малако – 4 шклянкі
  • Масла сметанковае – 3 ст.л.
  • Цукар – 2 ч.л.

Прыгатаванне

  1. Гарбуз і бульбу пачысціць, памыць і нарэзаць невялікімі лустачкамі.
  2. Змясціць у каструлю з вадой, дадаўшы соль, цукар і 1 ст.л. сметанковага масла.
  3. Варыць на слабым агні каля паўгадзіны.
  4. Давесці да кіпення і дадаць грэнкі.
  5. Атрыманую масу працадзіць, гушчу працерці праз сіта, уліць гарачае малако і заправіць сметанковым маслам.

2 варыянт

  1. Паставіць варыцца гарбуз, заліўшы яго дзвюма шклянкамі вады.
  2. На патэльні падсмажыць 2 ст.л. мукі з 2 ст.л. сметанковага масла.
  3. Развесці 4 шклянкамі гарачага малака і 2 шклянкамі вады.
  4. Пасля таго, як закіпіць, дадаць гарбуз, варыць 15 хвілін.
  5. Гушчу працерці праз сіта, дадаць па смаку соль, молаты перац, 2 шклянкі малака і масла сметанковае.
  6. Усё перамяшаць, падаць да стала з падсушаным хлебам.

Прыемнага вам апетыту і добрага здароўя!

https://bel.24health.by/kaenzim-navoshta-yon-patrebny/

 

Exit mobile version