Вораг № 1 – «дрэнны» халестэрын. Абвяшчаем вайну

Навошта нам патрэбен халестэрын?

Халестэрын неабходны нашаму арганізму для паўнавартаснай жыццядзейнасці. Ён уваходзіць у склад клетачных мембран, забяспечваючы іх трываласць. Удзельнічае ў вытворчасці палавых гармонаў (андрагенаў і эстрагенаў), а таксама тых гармонаў, якія выпрацоўваюцца наднырачнікамі (картызол) і ў яечніках (эстрадыёл).

Акрамя гэтага, халестэрын з'яўляецца папярэднікам вітаміну D, сінтэз якога адбываецца ў скуры пад уздзеяннем сонечнага святла. Іграе важную ролю ў працэсе метабалізму (абмене рэчываў) тлушчараспушчальных вітамінаў (А, D, Е і К). Ён неабходны, паколькі забяспечвае жыццядзейнасць органаў і сістэм.

«Дрэнны» і «добры» халестэрын

За «перамяшчэнне» халестэрыну ў арганізме адказваюць ліпапратэіны, якія дзеляцца на:

• ліпапратэіны вельмі нізкай шчыльнасці (ЛПВНШ) Ц утвараюцца ў печані, утрымліваюць ліпіды (трыгліцерыды і халестэрын), якія пераносяцца з крывёй да тканак;
• ліпапратэіды нізкай шчыльнасці (ЛПНШ) утвараюцца з ЛПВНШ за кошт выхаду з іх трыгліцэрыдаў, утрымліваюць у асноўным халестэрын, які дастаўляюць ад печані да тканак арганізма.
• ліпапратэіды высокай шчыльнасці (ЛПВШ) транспартуюць нявыкарыстаны халестэрын ад тканак у печань, дзе з яго сінтэзуюцца жоўцевыя кіслоты.

Павышаны ўзровень ЛПНШ можа выклікаць тлушчавыя адклады ў сценках сасудаў, як правіла, у артэрыях. Халестэрын ЛПНШ яшчэ называюць «дрэнным», паколькі яго ўзровень карэлюе з высокай рызыкай развіцця атэрасклерозу і такіх яго праяў, як інфаркт міякарда, інсульт і аклюзія перыферычных артэрый (перакрыццё крыватоку).

Халестэрын ЛПНШ – галоўны «вінаваты» з'яўлення атэрасклератычных бляшак, якія звужаюць прасвет сасудаў альбо цалкам іх закаркоўваюць, тым самым парушаючы ток крыві. У норме ЛПНШ складае 1,71-3,5 ммоль/л. Павышаным лічыцца больш за 5 ммоль/л.

Высокая канцэнтрацыя ЛПВШ істотна зніжае рызыку атэрасклерозу і сардэчна-сасудзiстых захворванняў, халестэрын ЛПВШ часам называюць «добрым халестэрынам» або альфа-халестэрынам.

ЛПВШ уваходзяць у склад шматлікіх жыццёва неабходных гармонаў, якія рэгулююць розныя працэсы ў арганізме. Гэта своеасаблівая мясцовая «крыніца» энергіі. З ЛПВШ складаюцца мембраны ўсіх клетак. Ён расшчапляецца ў печані або выводзіцца з арганізма. Норма ЛПВШ>1,0 (у мужчын) і больш за 1,1 ммоль/л (у жанчын).

Чаму расце «дрэнны» халестэрын

Як ні банальна гучыць, але асноўная прычына павышэння ўзроўню такога халестэрыну,  курэнне. Яно прыводзіць да паражэння сценак сасудаў, робячы іх больш тонкімі і слабымі.

«Дрэнны» халестэрын без цяжкасцей пранікае скрозь іх і асядае ўнутры. Як вынік – развіццё атэрасклерозу (захворванне артэрый).

Яшчэ адна прычына – гэта празмернасць у ежы і атлусценне.

У прыватнасці, ужыванне ў вялікай колькасці прадуктаў з высокім утрыманнем насычаных тлушчаў: чырвонага мяса, каўбасы, сасісак, цвёрдых сыроў, мучных кандытарскіх вырабаў і выпечкі.

Не апошнюю ролю ў павышэнні ўзроўню «дрэннага» халестэрыну іграе і працяглы псіхаэмацыйны стрэс.

Невялікі кароткачасовы стрэс актывізуе ахоўныя сілы арганізма, а вось моцны і працяглы – наадварот, падрывае здароўе.

Сярод іншых фактараў, якія ў той ці іншай ступені спрыяюць павышэнню ўзроўню халестэрыну, – маларухомы лад жыцця, злоўжыванне алкаголем, наяўнасць спадарожных захворванняў (цукровы дыябет, хваробы печані і нырак, артэрыяльная гіпертэнзія, зніжэнне функцыі шчытападобнай залозы). Акрамя гэтага, шанцы «займець» высокі ўзровень ЛПНШ павялічваюцца з узростам.

Зніжаем узровень ЛПНШ (ліпапратэінаў нізкай шчыльнасці)

У канцы 40-х гадоў мінулага стагоддзя ў ЗША правялі Фрамінгемскае даследаванне, якое доўжылася 65 гадоў. Яго мэта – выявіць асноўныя прычыны развіцця сардэчна-сасудзiстых захворванняў. Вынікі гэтага даследавання паказалі, што людзі з высокім узроўнем ліпапратэінаў нізкай шчыльнасці часцей пакутуюць ад захворванняў сэрца і сасудаў, а гэта асноўная прычына развіцця атэрасклерозу і, як вынік, інфаркту міякарда.

Такім чынам, што трэба рабіць, каб знізіць халестэрын?

• здаць аналізы на ліпідны профіль. Пасля 40 гадоў такое даследаванне спецыялісты рэкамендуюць праходзіць раз на год;
• калі паліце ​​– кідайце. Нічога, акрамя шкоды, гэта не прыносіць;будзьце ўмеранымі ў ежы. Абірайце прадукты, што змяшчаюць Амега-3 ненасычаныя кіслоты. У вялікай колькасці яны ёсць у марской рыбе (ласось, селядзец, тунец, скумбрыя, мойва) і некаторых рачных (дзікарослы карп). Ужывайце больш агародніны і садавіны. Пазбягайце прадуктаў, у якіх змяшчаецца вялікая колькасць транс-тлушчаў (чыпсы, бульба фры, фаст фуд);
• рухайцеся. Пажадана не радзей за пяць дзён у тыдзень мінімум 30 хвілін у дзень, і не забывайцеся на правіла 10 тысяч крокаў;
• калі вы пакутуеце ад артэрыяльнай гіпертэнзіі, цукровага дыябету або іншых захворванняў, якія могуць правакаваць высокі ўзровень халестэрыну, – выконвайце рэкамендацыі свайго ўрача і прымайце прызначаныя прэпараты;
• калі ёсць залішняя вага, паспрабуйце прывесці яе ў норму;
• адмоўцеся ад злоўжывання алкаголем;
• пазбягайце стрэсаў.