Часам у адрас людзей, якія злоўжываюць алкаголем, можна пачуць: зусім мозг адпіў. Часцей за ўсё гэта адбываецца з-за іх неадэкватных паводзінаў, нелагічных рашэнняў, амаральных і тых учынкаў, якія не паддаюцца тлумачэнню не толькі ў стане алкагольнага ап'янення, але нават у цвярозым стане.
На жаль, грубая характарыстыка «адпітага мозгу» – гэта не прыдумка. Алкаголь аказвае разбуральнае ўздзеянне на ўсе органы і сістэмы чалавека. Але ўплыў на мозг асабліва моцны і відавочны.
Алкаголь і мозг. Негатыўны ўплыў
Кропля на паражэнне
Язык, які заплятаецца, няўпэўненая хада, расхлябаныя задзірлівыя паводзіны, не ўласцівыя чалавеку ў цвярозым стане, – усё гэта знешнія праявы работы мозгу пад уздзеяннем алкаголю. Чым больш выпіта, тым яны ярчэйшыя. На навакольных чалавек у стане моцнага алкагольнага ап'янення робіць дрэннае ўражанне.
Але знешні, бачны няўзброеным вокам вынік працы алкаголю не ідзе ні ў якое параўнанне з тым, што адбываецца ўнутры арганізма, у прыватнасці, з мозгам.
Кровазабеспячэнне галаўнога мозгу адбываецца ў разы больш актыўна, чым іншых органаў. Этанол пранікае ў клеткі шэрага рэчыва праз лічаныя хвіліны пасля пачатку ўжывання.
Даказана, што любая экзагенная (якая паступае звонку) доза алкаголю таксічная для мозгу, паколькі пашкоджвае мембраны нейронаў і можа прывесці да гібелі клетак.
Трэба разумець, што пашкоджвальным дзеяннем валодае нават адна кропля спіртнога. У гэтым выпадку гіне неістотная колькасць нейронаў. Але чым вышэйшая доза, тым больш «ахвяраў».
Дзеля справядлівасці, адзначае эксперт, некаторая здольнасць да аднаўлення функцый у нейронаў усё ж такі ёсць. Пры гэтым размова не ідзе пра нараджэнне новых клетак наўзамен загінуўшых. Калі нейрон пэўным цудам выжыў, неабходна прыкладна 7 гадоў, каб аднавіць яго пашкоджаныя субстанцыі.
Параўнайце: клеткі ўнутранага эпітэлію ў кішэчніку абнаўляюцца на працягу некалькіх дзён. Мозг – гэта самая доўгайграючая тканка ў арганізме чалавека ў плане самааднаўлення, і то пры ўмове, што клеткі пасля атакі пацярпелі, але засталіся жывымі. Пры ўжыванні алкаголю (тым больш частым і ў вялікіх колькасцях) пра «цудоўнае выратаванне» клетак мозгу размовы не ідзе.
Вычарпальны рэсурс
Пры нараджэнні ў нервовай сістэме чалавека закладзены фантастычны рэзерв – у сярэднім 100 мільярдаў нейронаў. З цягам часу нейроны зношваюцца, «старэюць» і, адпрацаваўшы сваё, гінуць. Іх запас не аднаўляецца. Але гэтае натуральнае змяншэнне першапачаткова ўлічанае прыродай пры фарміраванні мазгавога патэнцыялу.
На колькасны склад нейронаў уплываюць і знешнія фактары, напрыклад, высокая тэмпература цела пры вірусных і бактэрыяльных захворваннях, стрэсы, інтаксікацыя... У прыватнасці, алкагольную інтаксікацыю, якая мае месца быць пры кожным ужыванні спіртнога, называюць асноўнай прычынай масавай гібелі клетак галаўнога мозгу.
Даследаванні пад мікраскопам паказваюць, што на месцы загінуўшых пад уздзеяннем этанолу нейронаў фарміруюцца так званыя ачагі клеткавага спусташэння і/альбо рубцы са злучальнай тканкі. Здаровыя часткі галаўнога мозгу зрушваюцца, імкнучыся запоўніць пустэчу. У выніку шматлікіх атрафічных і дыстрафічных змяненняў мозг чалавека, які п'е, памяншаецца ў аб'ёме і быццам зморшчваецца.
Алкагольная інтаксікацыя таксама прыводзіць да незваротных сасудзістых зменаў, парушае мазгавы кровазварот.
Вянозная кроў у венах галаўнога мозгу застойваецца, што правакуе развіццё трамбозу, павялічвае рызыку мікраінсультаў (дробных кровазліццяў). Ёсць меркаванне, што ў людзей, якія злоўжываюць алкаголем, інсульты (вострае парушэнне мазгавога кровазвароту) здараюцца амаль у 5 разоў часцей.
Што характэрна, найбольшыя страты ад уздзеяння этанолу нясуць нейроны лобных доляў галаўнога мозгу. Гэта тыя самыя цэнтры, якія адказныя за матывацыю, планаванне, мэтанакіраваныя паводзіны, забяспечваюць здольнасць да вырашэння задач і дасягнення мэтаў, пераадоленне цяжкасцяў і развіццё. Злоўжыванне алкаголем прыводзіць да парушэння гэтых функцый.
З цягам часу ў чалавека, які п'е, фарміруецца так званы «алкагольны аўтаматызм» – тып паводзінаў, заснаваны на стандартных, стэрэатыпных думках, дзеяннях, словах, якія паступова змяншаюцца і звужаюцца.
Груба кажучы, чалавек перастае развівацца як асоба, запускаецца працэс дэградацыі. І вынікам шматгадовага піцця могуць стаць дэменцыя (прыдуркаватасць), алкагольная эпілепсія, энцэфалапатыя і шэраг іншых нервова-псіхічных расстройстваў.