4 пытанні, якія варта задаць доктару

Нейрахірург, доктар медыцынскіх навук Крыстэр М’ёсет з Нарвегіі вельмі даходліва патлумачыў, што павінен спытацца пацыент ва ўрача, калі той захоча адправіць яго на МРТ-здымак, прапіша антыбіётыкі альбо прапануе аперацыю.

Чатыры простыя пытанні могуць істотна паўплываць на далейшае развіццё падзей. Вось яны:

1. Ці сапраўды гэта неабходна?
2. Якія ёсць рызыкі?
3. Ці ёсць іншыя варыянты?
4. Што адбудзецца, калі я нічога не буду рабіць?

Нейрахірург прыводзіць прыклад са сваёй практыкі, каб людзі маглі разумець логіку ўрачоў.

Маёй пацыентцы было за 50. У яе здарыўся пралапс шыйнага міжпазваночнага дыска, што выклікала боль, які распаўсюджваўся і аддаваў у правую руку. Прагледзеўшы яе МРТ перад кансультацыяй, я вырашыў прапанаваць аперацыю. Зараз такія аперацыі на шыі рэгламентаваныя і выконваюцца хутка. Але яны нясуць пэўную рызыку, у тым ліку могуць прывесці да паралічу. Калі я між іншым сказаў пра гэта пацыентцы, яна змоўкла. І праз некалькі хвілін выказала наступныя вырашальныя словы: «Доктар, ці сапраўды гэта неабходна?» І ведаеце, што я тады ўсвядоміў? Неабходнасці няма. Проста пралапс быў такім тонкім, што я практычна бачыў, як выдаляю яго з канала нервовага карэньчыка да таго, як яна ўвайшла ў прыёмную. Я павінен прызнаць, што хацеў зрабіць ёй аперацыю. Я быў бы рады зрабіць ёй аперацыю. У рэшце рэшт, аперыраванне – гэта самая вясёлая частка маёй працы».

Доктар прыводзіць у якасці прыкладу дадзеныя па лячэнні пашкоджанага меніска ў яго краіне, калі ў адным рэгіёне Нарвегіі, да прыкладу, колькасць аперацый у пяць разоў большая, чым у іншым пры роўным распаўсюджванні.

– Між тым, апошнія даследаванні паказалі, што ў лячэнні паміж звычайнай фізіятэрапіяй і аперацыямі на калене розніцы няма. Гэта азначае, што большасці аперацый можна было пазбегнуць. Так, некаторыя людзі не атрымліваюць лячэнне, якое ім трэба, але яшчэ больш з вас падвяргаюцца залішняму лячэнню, – папярэджвае эксперт.

Чаму важна спытацца

«Доктар, ці сапраўды гэта неабходна?» Такое пытанне Крыстэр М'ёсет чуў аднойчы ў сваёй кар'еры, большасць яго калег таксама. Напэўна, беларускія ўрачы – не выключэнне. Так, паўстагоддзя таму гэта было б груба – усумніцца ў аўтарытэце доктара. Але часы мяняюцца. На змену традыцыйнай мадэлі аховы здароўя прыходзіць каштоўнасная медыцына, заснаваная на супрацоўніцтве з пацыентам. Для нас гэта азначае больш адказнасці – не перакладаць вырашэнне свайго лёсу на ўрача, а разам з ім абмяркоўваць магчымыя далейшыя крокі. Не ціснуць на яго, каб ён штосьці зрабіў, а абмеркаваць альтэрнатывы. Таму так важныя такія простыя пытанні. Гэта змяняе стаўленне ўрача ў праблеме і для нас пашырае кола магчымасцяў.

Параўнайце ваш візіт да ўрача з дыялогам 50-гадовай пацыенткі з пралапсам шыйнага міжпазваночнага дыска, якая натхніла доктара М'ёсета на змены сваіх падыходаў:

– Доктар, ці сапраўды гэта неабходна?

– Не (хаця рашэнне аб аперацыі я таксама мог бы абгрунтаваць).

– Доктар, якія рызыкі звязаныя з гэтай аперацыяй?

– У 5-10% пацыентаў пагоршацца болевыя сімптомы, у 1-2% будзе інфекцыя ў ране або нават паўторнае кровазліццё, для чаго спатрэбіцца зрабіць паўторную аперацыю, 0,5% пацыентаў будуць адчуваць пастаянную ахрыпласць, нешматлікія – паніжаную працаздольнасць рук ці нават ног.

– Доктар, ці ёсць іншыя варыянты?

– Так, адпачынак і фізіятэрапія з часам могуць дапамагчы як след паправіцца.

– А што адбудзецца, калі я нічога не буду рабіць?

– Гэта не рэкамендуецца, але нават пры гэтым ёсць невялікі шанц на папраўку.

Эксперт з Нарвегіі правёў з калегамі даследаванне і высветліў, што пасля такіх пытанняў кожны пяты памяняе меркаванне пра далейшае дзеянне.

– Дзейнічаючы такім чынам, вы не толькі спрашчае сабе жыццё і, магчыма, паляпшаеце яго, але таксама ўся сфера аховы здароўя атрымлівае карысць ад вашага рашэння, – падсумоўвае доктар.

Выступленне на гэтую тэму можна паглядзець тут.

Адрозненне традыцыйнай мадэлі медыцыны ад каштоўнаснай, або пацыент-арыентаванай