Дысменарэя – боль падчас менструацыі. Раней гэтую праблему называлі «альгаменарэя» і «альгадысменарэя». Нярэдка дзяўчатам і жанчынам, якія пакутуюць ад дысменарэі, даводзіцца чуць фразы накшталт «народзіш – пройдзе», «пасля пачатку палавога жыцця зробіцца лягчэй».
З-за такога падыходу сур'ёзныя праблемы часта застаюцца незаўважанымі. Тлумачым, калі дакладна трэба схадзіць да ўрача.
З чым звязаны балючыя месячныя?
Віды дысменарэі
- Першасная – без фонавых захворванняў органаў малога таза.
- Другасная – на фоне захворванняў органаў малога таза (напрыклад, пры эндаметрыёзе).
Першасная дысменарэя часцей за ўсё пачынаецца ў юным узросце пасля ўстанаўлення авулятарных менструальных цыклаў.
Што выклікае дысменарэю?
Лічыцца, што асноўныя прычыны болевага сіндрому падчас менструацыі – гэта:
- балючыя скарачэнні мышцы маткі, якія звязаныя са зніжэннем канцэнтрацыі прагестэрону;
- ішэмія мышцы маткі, якая ўзнікае з-за частых і працяглых скарачэнняў мышцаў;
- павышэнне ўзроўню простагландынаў – біялагічна актыўных рэчываў, якія валодаюць супрацьзапаленчым дзеяннем.
Хто больш схільны да праблемы?
Дысменарэя – адзін з найбольш распаўсюджаных сімптомаў у гінекалогіі: да 90% жанчын скардзяцца на боль падчас менструацыі, прычым у 30-50% жанчын сімптомы выяўленыя ва ўмеранай альбо цяжкай ступені.
Пры выяўленым болевым сіндроме жанчыны вымушаныя адмаўляцца ад прывычнага ладу жыцця, часцяком боль негатыўна ўплывае на вучобу і працу.
Цікавы нюанс: большасць жанчын, якія пакутуюць ад дысменарэі, не звяртаецца па медыцынскую дапамогу.
Лічыцца, што дысменарэя часцей узнікае:
- у падлеткаў і маладых дзяўчат;
- у жанчын, якія не нараджалі;
- у тых, хто паліць (і нават тых, хто сутыкаецца з пасіўным курэннем).
Таксама дысменарэя звычайна пераносіцца цяжэй, калі ў жанчыны няма стабільнасці ў жыцці, шмат стрэсавых фактараў, асабліва ў блізкіх адносінах, а таксама пры расстройствах настрою (трывожнасць, дэпрэсія, бяссонніца).
Сімптомы дысменарэі
Тыповыя сімптомы пры першаснай дысменарэі:
- боль прыступападобны, лакалізаваны над лабком;
- боль можа пачынацца за некалькі гадзін да альбо на працягу некалькіх гадзін пасля пачатку менструальнага крывацёку;
- максімальная інтэнсіўнасць болю – падчас найбольш вялікіх выдзяленняў;
- боль можа працягвацца 2-3 дні;
- сімптомы часцей за ўсё паўтараюцца з кожным цыклам;
- інтэнсіўны боль можа суправаджацца дыярэяй, млоснасцю, ванітамі, галавакружэннем і стратамі свядомасці; рэдка – павышэннем тэмпературы цела.
Як ацаніць выяўленасць болю?
Часцей за ўсё выкарыстоўваецца візуальна-аналагавая шкала болю.
Лічыцца, што дапушчальны ўзровень болю – той, які не перашкаджае сканцэнтравацца на вучобе альбо працы, не парушае апетыт і сон.
Калі боль больш за 5 балаў – перашкаджае выкананню працы альбо вучобы, суправаджаецца непрытомнымі станамі, стратай здольнасці займацца звычайнымі бытавымі справамі, выклікае рэзкае зніжэнне апетыту, парушае сон, гэта паталагічны болевы сіндром. Трэба звярнуцца да ўрача, прайсці абследаванне і падабраць лячэнне.
Якія даследаванні прайсці?
Важна пераканацца ў тым, што дысменарэя з'яўляецца першаснай – трэба выключыць іншыя магчымыя прычыны болевага сіндрому, да якіх адносяцца:
– гінекалагічныя захворванні:
- эндаметрыёз (асабліва эндаметрыёз цела маткі);
- міёма маткі;
- стэноз канала шыйкі маткі (можа ўзнікаць пасля ІППШ, а таксама пасля медыцынскіх умяшанняў – абортаў, дыятэрмаэлектракаагуляцыі і г.д.);
- анамаліі развіцця палавых органаў (у падлеткаў);
- запаленчыя працэсы ў малым тазе;
- спайкавая хвароба органаў малога таза.
– захворванні, не звязаныя з палавымі органамі:
- сіндром раздражнёнага кішэчніка;
- міжтканкавы цыстыт;
- міяфасцыяльны боль.
Найбольш даступны і надзейны метад дыягностыкі – УГД органаў малога таза. Жанчынам аптымальна праводзіць трансвагінальнае УГД, дзяўчынкам, якія не жывуць палавым жыццём, можна выконваць трансабдамінальнае УГД праз пярэднюю брушную сценку.
Лячэнне дысменарэі
Лячэнне дысменарэі рэкамендуюць пачынаць з немедыкаментозных метадаў:
- умераная фізічная нагрузка;
- мясцова-цеплавыя працэдуры (напрыклад, грэлка на вобласць жывата).
Медыкаментознае лячэнне: парацэтамол і нестэроідныя супрацьзапаленчыя сродкі (НСЗС).
Парацэтамол зніжае адчувальнасць да болю, пры гэтым мае мінімальную рызыку ўскладненняў з боку страўнікава-кішэчнага тракта і не ўплывае на згусальнасць крыві.
НСЗС дзейнічаюць наўпрост на механізм узнікнення першаснай дысменарэі, таму лічацца нашмат больш эфектыўнымі, чым спазмалітыкі. Аднак варта памятаць пра тое, што доўгае прымяненне такіх прэпаратаў пажадана ўзгадніць з урачом, бо яны валодаюць пабочнымі дзеяннямі.
Пры неэфектыўнасці парацэтамолу і НСЗС можна пераходзіць да падбору гарманальнай тэрапіі: добрым эфектам валодаюць камбінаваныя аральныя кантрацэптывы, прэпараты прагестэрону.
Існуюць таксама і альтэрнатыўныя падыходы да лячэння дысменарэі, але яны не валодаюць высокай ступенню доказнасці:
- высокачастотная электранейрастымуляцыя;
- ігларэфлексатэрапія;
- БАД: імбір, поліненасычаныя тлустыя кіслоты, вітаміны групы В, сульфат цынку і іншыя.
Нярэдка дзяўчатам і жанчынам, якія пакутуюць ад дысменарэі, даводзіцца чуць фразы накшталт «народзіш – пройдзе», «пасля пачатку палавога жыцця зробіцца лягчэй». З-за такога падыходу сур'ёзныя праблемы часта застаюцца незаўважанымі: напрыклад, па выніках аднаго з даследаванняў, у 70% падлеткаў з дысменарэяй, якая не паддавалася медыкаментознаму лячэнню, быў пасля выяўлены эндаметрыёз, які аказвае негатыўны ўплыў на фертыльнасць.
Важна своечасова прайсці абследаванне і абраць тактыку лячэння: пры першаснай дысменарэі можна падабраць тэрапію, якая значна палепшыць якасць жыцця. Пры другаснай дысменарэі важна своечасова пачаць лячэнне захворвання, якое выклікае сімптомы.
Хочацца асобна звярнуць увагу на міф пра тое, што дзяўчынкі і дзяўчаты, якія не жывуць палавым жыццём, не маюць патрэбы ў кансультацыі гінеколага. У іх таксама могуць развівацца гінекалагічныя захворванні – эндаметрыёз, міёма маткі, пухліны яечнікаў.
https://bel.24health.by/yak-myanyae-zhanochae-zdaroue-mocny-stres-tlumachyc-ginekolag/
