Сёлета ў Беларусі праваслаўныя вернікі 4 чэрвеня адзначаюць дзень Святой Тройцы — адзін з дванацаці галоўных хрысціянскіх святаў, якое славіцца сваімі абрадамі і традыцыямі.
Традыцыі святкавання ў праваслаўных
У свята Тройцы ў праваслаўных храмах здзяйсняецца адна з самых урачыстых і прыгожых службаў у годзе. Пасля літургіі адбываецца вялікая вячэрня і чытаюцца малітвы. Так завяршаецца паслявелікодны перыяд.
На Тройцу ёсць звычай упрыгожваць храмы галінамі і травой, якія сімвалізуюць абнаўленне людзей дзякуючы Святому Духу. Святары апранаюць зялёнае адзенне.
Зялёны сімвалізуе жыватворчую і абнаўляючую сілу Духа Святога.
На наступны дзень пасля свята адзначаецца Духаў дзень.
Тройца і народныя абрады
Да прыняцця хрысціянства ў славянскім календары ў канцы мая адзначаўся Сёмік, або Зялёныя каляды, — пераход ад вясны да лета. Свята Тройцы пераняло ад яго многія абрады. Асноўнымі былі рытуалы, звязаныя з культам расліннасці, дзявочыя гулянні, памінанне памерлых. На траецкім (сяміцкім) тыдні дзяўчынкі 7-12 гадоў ламалі бярозавыя галінкі і ўпрыгожвалі імі хаты звонку і ўнутры, дзеці прыбіралі бярозу, вадзілі вакол яе карагоды, спявалі песні, ладзілі святочную трапезу.
У суботу, напярэдадні Дня Святой Тройцы, было прынята ўспамінаць памерлых. Гэты дзень называецца бацькоўскім днём.
Русальны тыдзень
У народзе верылі, што ў святочны тыдзень з рэк і сажалак выходзяць на зямлю русалкі. Асцерагаліся, што яны прывабяць падарожнікаў і ўцягнуць за сабой, таму кідалі ў ваду крупы, каб задобрыць духаў.
Што можна рабіць на Тройцу?
Па праваслаўным звычаі на Тройцу і ў Духаў дзень трэба прысутнічаць на ўрачыстым богаслужэнні, прысвяціць час малітвам, разважанням і дабрачыннасці.
Свята лічаць спрыяльным для сватаўства. Гэта прадвяшчала доўгі і шчаслівы шлюб. Знахары і вясковыя лекары збіралі на Тройцу гаючыя травы.
Тройцу прынята адзначаць з роднымі за багатым сталом з мяснымі, малочнымі стравамі, блінамі, пернікамі. Галоўнае традыцыйнае ўпрыгожванне стала — каравай, у якім пры выпяканні хавалі манетку для самага вялікага шчасліўчыка года.
Што нельга рабіць на Тройцу?
У светлае свята нельга лаяцца, сварыцца з роднымі і блізкімі. Трэба пазбягаць бытавой мітусні, якая адцягвае ад сутнасці свята. Не трэба нічога рэзаць, секчы, стрыгчы, рукадзельнічаць. Акрамя таго, існуюць такія забароны:
- Нельга хадзіць на могілкі. Лепш гэта зрабіць у траецкую суботу ці нават раней.
- Нельга браць шлюб, як ва ўсе вялікія святы.
- Працаваць на агародзе — капаць, саджаць, касіць.
Лічылася, што зямля ў гэтае свята імянінніца.
Ці можна купацца на Тройцу? Гэта катэгарычна забаранялася, гэтак жа як і сціраць бялізну ў рацэ. Асцерагаліся, што русалка ўцягне ў ваду.Да свята загадзя рыхтаваліся, не пакідаючы на гэтыя дні генеральную ўборку ці тым больш рамонт. Адпаведна, усё смецце трэба было вынесці яшчэ да свята.
Варожбы і дзявочыя абрады
Гэта вялікае свята для дзяўчын — магчымасць выявіць прыметы на змены ў лёсе, паўдзельнічаць у адмысловых абрадах або пагадаць на каханага. Для прадказанняў выкарыстоўвалі абрад кумлення, варажбу з вянкамі, абрад «Пахаванне зязюлі», прыродныя прыметы.
Кумленне
Пара дзяўчын павінны былі праз вянок на дрэве перадаць адзін аднаму падарункі і тройчы пацалавацца. Праз кумленне яны станавіліся як бы сваякамі, бралі абавязацельствы на пэўны тэрмін (тыдзень, год ці ўсё жыццё) моцна сябраваць.
У такім абрадзе маглі ўдзельнічаць некалькі пар дзяўчат. Часам у яго дапушчаліся і хлопцы. Так маглі складацца не толькі сяброўскія, але і рамантычныя пары. Падобны абрад складання пар часам праходзіў не толькі з дапамогай вянкоў, але і з ручнікамі, світымі ў кольца.
Варожба з вянкамі
Шырока было распаўсюджана ў вёсках за тыдзень да свята завіваць вянкі на дрэвах, у асноўным на бярозах. На іх жывыя гнуткія галіны дзяўчыны спляталі ў кругі вянкі і пакідалі да нядзелі.
На Тройцу прыходзілі кожная да свайго дрэва і вянка і глядзелі, у якім яны стане. Калі галінкі з лісцем у вянку заставаліся свежымі і зялёнымі — гэта тлумачылі як спрыяльны знак да замужжа. Калі галінкі і лісце засыхалі за тыдзень — сумны знак, пагражае хворасцю і іншымі няшчасцямі.
У гэты дзень дзяўчыны варажылі на вянкі са свежых кветак і галінак. Пры гэтым трэба было не проста пусціць вянок па вадзе, а кінуць яго ў раку, не дакранаючыся да роўнядзі.
Абрад «Пахаванне зязюлі»
Яшчэ за некалькі дзён да свята дзяўчыны спляталі з лісця клёну ці балотнай травы «зязюлю», упрыгожвалі яе стужачкамі і хавалі на дрэвах. Важна было, каб працэс не бачылі хлопцы, гэта быў дзявочы сакрэт. На святочным тыдні кожная кідала сваю зязюлю ў ваду і сачыла, чыя далей паплыве. Гаспадыне такой «зязюлі» было лёсам наканавана першай выйсці замуж.
Надвор’е на Тройцу
За стагоддзі ў народзе назапасілася шмат прымет, якія вытрымалі выпрабаванне часам, і многія людзі лічаць іх праўдзівымі. Усе яны былі значныя для земляробаў: дождж разглядалі як абяцанне багатага на ўраджай і грыбы год. Намокнуць пад дажджом лічылася добрым знакам да багацця і здзяйснення мары. Цёплы святочны дзень абяцаў добры ўраджай агуркоў. Навальніцы ў гэты дзень не радаваліся: па народнай прымеце за гэтым ішоў дрэнны ўраджай збожжа. Убачыць вясёлку значыла набыць здароўе і багацце ў будучыні.
Халодная Тройца абяцала дажджлівае халоднае лета. Гарачы дзень прадвяшчаў засушлівае лета. Назіралі ў гэты дзень за птушкамі. Калі ўжо прыляталі стрыжы — наперадзе чакала цяпло. Пачынала кукаваць зязюля — сігнал, што надышоў час сеяць лён. Ад каркання вароны ў святочны дзень чакалі дрэнных навін.
https://bel.24health.by/radaunica-yak-prynyata-paminac-prodkau-u-roznyx-regiyonax-belarusi/
