Калі чалавек даведваецца пра тое, што сур'ёзна хворы, дык першая эмацыянальная рэакцыя на гэта – шок. Прытым ён зусім не абавязкова выяўляецца нейкай спецыфічнай рэакцыяй і даволі часта праходзіць незаўважна для навакольных. Уключаецца рэжым аўтапілота, пры якім чалавек можа выконваць самыя простыя дзеянні: есці, піць, спаць.
Знешне ён здаецца злёгку безуважлівым, задуменным або сумным. Такая рэакцыя абараняе арганізм ад звышмоцных пачуццяў, выкліканых стрэсам. А калі паступова шок праходзіць, пачынаецца «размарозка» пачуццяў. Чалавек адчувае страх, бяссілле, адчай, раз’юшанасць, віну і яшчэ шмат іншых, не менш моцных пачуццяў.
Адчуваць нават адно часам невыносна. А калі іх так шмат, дык увогуле незразумела, як да гэтага ставіцца. Адсюль моцныя ваганні настрою, парушэнне канцэнтрацыі ўвагі, замкнёнасць, пачуццё адзіноты.
І вось тут неабходна зразумець вельмі важную рэч. Усе гэтыя пачуцці цалкам натуральныя і звязаныя з тым, што развіццё сур'ёзнага захворвання – гэта страта. Страта здароўя. Страта не проста адной з асабістых характарыстык чалавека (здаровы, прыгожы, паспяховы, шчаслівы), але і ладу жыцця. Страта ранейшага ўяўлення пра сябе і сваю будучыню. Гэта страта ранейшай карціны свету.
Калі мы губляем штосьці вельмі каштоўнае для сябе, наша псіхіка пачынае вырашаць дзве супрацьлеглыя задачы. З аднаго боку, будзе абараняцца ад перажыванняў, блакіруючы іх, а з другога – імкнуцца адаптавацца, каб жыць далей. Чаму гэта супрацьлеглыя задачы? Справа ў тым, што адаптацыя магчымая і праходзіць паспяхова толькі тады, калі чалавек дае сабе дазвол пражыць пачуцці, звязаныя са стратай.
Не блакіруйце пачуцці, дайце сабе час для перажыванняў.
Ёсць некалькі стадый пражывання страты:
- Адмаўленне. На гэтай стадыі чалавек не верыць у тое, што з ім здарылася, бо «У нас у сям'і на гэта ніхто не хварэў». Думае, што ўрачы памыліліся. Робіць бясконцую колькасць даследаванняў, падбірае іншыя, менш страшныя дыягназы з падобнымі сімптомамі, хавае ад навакольных і самога сябе з'яўленне новых сімптомаў і г.д.
- Крыўда і гнеў. На гэтай стадыі адбываецца прызнанне факту таго, што здарылася, а крыўда і гнеў – гэта рэакцыя на змены, якія прынесла з сабой захворванне. Бо тое, што было даступым, перастала быць гэткім.
- Гандаль. На гэтай стадыі чалавек часта шукае прычыну таго, што здарылася, у сваіх ранейшых паводзінах, у тым ладзе жыцця, які вёў раней. Пачынае меркаваць, што гэта такое пакаранне за ранейшыя «грахі», шкадуе пра нейкія ўчынкі. Каецца і прапануе Богу ці Сусвету пагадненне – добрыя паводзіны ў абмен на здароўе, падаўжэнне жыцця, памяншэнне болю і г.д.
- Дэпрэсія. На гэтай стадыі асноўнымі пачуццямі робяцца гора і смутак, звязаныя з усведамленнем бяссілля што-небудзь змяніць. Але аплакванне мінулага жыцця, развітанне з ранейшымі планамі і надзеямі вызваляе месца для новых, і чалавек паступова пераходзіць да наступнай стадыі.
- Прыняцце. Чалавек пачынае думаць пра будучыню, робіць рэвізію сваіх навыкаў і магчымасцяў, каб закласці іх у аснову новага жыцця. Фарміруецца паўнавартасная карціна свету, у якой чалавек знаходзіць для сябе новае месца і новыя магчымасці. Прымае абмежаванні. У яго з'яўляюцца планы на будучае і стаўленне да мінулага.
Гэтыя пяць стадый розныя людзі праходзяць у рознай паслядоўнасці і з рознай інтэнсіўнасцю. Яны накладваюцца адна на адну, і часам іх цяжка адрозніць. Але цалкам дакладна іх нельга падагнаць намаганнем волі. Важна ведаць, што нават калі вы ўжо наблізіліся або знаходзіцеся ў стадыі прыняцця, гнеў, гараванне, гандаль могуць вяртацца, але іх інтэнсіўнасць будзе ўсё памяншацца.
Памятайце, што прыняцце хваробы і пабудова новай карціны свету не гарантуе, што стратаў больш не будзе, але дае адчувальную перавагу, вопыт і веданне таго, што гэта можна перажыць.
Відэа – Генадзь Сукач.
