У шэрагу найбольш распаўсюджаных і добра вывучаных вірусных гепатытаў самымі небяспечнымі з'яўляюцца гепатыты В і С. Гэта звязана з высокім узроўнем хранізацыі інфекцыі і, як следства, развіццём ускладненняў, якія пагражаюць жыццю, як цыроз і рак печані.
Дзякуючы дзяржаўнай праграме вакцынацыі рызыка інфіцыравання вірусам гепатыту В у нашай краіне практычна зведзены да нуля. Затое распаўсюджанасць гепатыту С да гэтага часу з'яўляецца адной з асноўных праблем не толькі для Беларусі, але і для ўсёй сусветнай аховы здароўя.
Сучасныя лекавыя сродкі дазваляюць цалкам вылечваць інфекцыю. Але асаблівасць развіцця хваробы і, часцяком, бессімптомнае яе цячэнне прыводзяць да таго, што ў поле зроку інфекцыяністаў і гепатолагаў чалавек трапляе на стадыі ўскладненняў, якія ўжо развіліся. Супраць іх супрацьвірусныя прэпараты, на жаль, бяссільныя.
Прынцыповай важнасці скрынінгавых абследаванняў і сучасным магчымасцям лячэння віруса гепатыту С прысвечана наша гутарка з прафесарам кафедры інфекцыйных хвароб Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта, доктарам медыцынскіх навук Сяргеем Жаваранкам.
Актуальнасць скрынінгу на вірус гепатыту С
У 2015 годзе Сусветная арганізацыя аховы здароўя распрацавала і запусціла ў дзеянне глабальную стратэгію, паставіўшы перад сабой грандыёзную мэту па элімінацыі віруса гепатыту С да 2030 года. У ліку іншых краін Беларусь актыўна ўключылася ў праграму.
Асаблівая актуальнасць стратэгіі і яе чаканая эфектыўнасць абумоўлены наступнымі прычынамі:
- няма сумненняў у цяжары захворвання і яго наступстваў. Так, інфекцыйныя паражэнні печані займаюць 7-е месца сярод прычын смяротнасці ў свеце. У 2017 годзе ад вірусных гепатытаў памерлі 1,34 мільёна чалавек. У 96% выпадкаў прычынай гібелі сталі ўскладненні вірусаў гепатыту В і С (цыроз і рак печані);
- з'яўленне на рынку сучасных высокаэфектыўных прэпаратаў для лячэння віруснага гепатыту С надало глабальны імпульс для спынення распаўсюджвання інфекцыі і яе элімінацыі;
- усё большая колькасць краін распрацоўваюць і прымаюць нацыянальныя планы і стратэгіі па прадухіленні распаўсюджвання вірусных гепатытаў. У Еўрапейскім рэгіёне ўжо зараз нацыянальныя праграмы дзейнічаюць у 22 краінах, яшчэ ў 14 ідзе актыўная праца па іх распрацоўцы.
Паколькі на сёння няма эфектыўнай вакцыны супраць віруса гепатыту С, адным з асноўных фактараў па спыненні распаўсюджвання інфекцыі з'яўляюцца скрынінгавыя абследаванні. Ранняе выяўленне інфекцыі дазваляе прадухіліць яе хранізацыю і пазбегнуць ускладненняў.
Зараз у Беларусі абавязковае абследаванне на наяўнасць віруса гепатыту С паказана:
- цяжарным жанчынам;
- прызыўнікам тэрміновай службы;
- пацыентам перад маючай адбыцца аперацыяй;
- спажыўцам ін'екцыйных наркотыкаў, якія знаходзяцца на наркалагічным уліку;
- ВІЧ-інфіцыраваным і людзям з так званай ко-інфекцыяй;
- у выпадку выяўлення любых зменаў з боку печані пры іншых абследаваннях (УГД, біяхімічны аналіз крыві і г.д.).
Напрыканцы 2014 года на сусветны фармацэўтычны рынак прыйшлі лекавыя сродкі апошняга пакалення – так званыя прэпараты прамога супрацьвіруснага дзеяння (ПППД). І яны сапраўды сталі прарывам у лячэнні гепатыту С. Адзіная загваздка – іх беспрэцэдэнтна высокі кошт. Напрыклад, у ЗША 12-тыднёвы курс лячэння ад віруснага гепатыту С арыгінальным прэпаратам каштуе каля 84 тысяч долараў.
Адной з магчымасцяў зніжэння цаны на лекі і, адпаведна, больш шырокай даступнасцю лячэння інфекцыі СААЗ прызнала вытворчасць джэнерыкаў (прэпаратаў, вырабленых па ліцэнзіі арыгінальнага вытворцы).
Кошт прэпаратаў, якія выпускаюцца беларускімі вытворцамі, у дзясяткі разоў ніжэй за арыгінальныя (ад 200 да 412 беларускіх рублёў за ўпакоўку), а эфектыўнасць усё тая ж – 96%-100%.
Зараз праходзіць рэгістрацыю інавацыйны пангенатыпны лекавы сродак з даказанай эфектыўнасцю ў пацыентаў з 1-6 генатыпаў.
