Даследаванні ўстанавілі, што хада з хуткасцю 3 кіламетры за гадзіну павялічвае абмен рэчываў прыкладна ў паўтары разы. Як правільна хадзіць і якія фізічныя практыкаванні прынясуць карысць людзям сталага ўзросту, а якія не, расказала інструктар ЛФК санаторыя «Пралеска» ААТ «Амкадор-Белвар» Дзіяна Варава.
Фізічная культура насамрэч дапамагае падтрымліваць здароўе і рацыянальна выкарыстоўваць рэзервы арганізму ў пажылым узросце.
Адной з першых на фізічную актыўнасць рэагуе сардэчна-сасудзістая сістэма. Узрастае прыток крыві да каранарных сасудаў, стымулююцца акісляльна-аднаўленчыя працэсы, паляпшаецца насычэнне сардэчнай мышцы. Гэта вядзе да больш эканомнай дзейнасці сэрца, у спакоі яго скарачэнні робяцца радзейшымі, і сэрца атрымлівае больш часу для адпачынку.
Фізічныя практыкаванні актывізуюць капілярную сетку. Пры гэтым звужаныя і зліплыя капіляры, якія не цалкам ўдзельнічаюць у кровазвароце, адчыняюцца і прапускаюць большы аб'ём крыві. Усё гэта палягчае пераход кіслароду і пажыўных рэчываў з крыві ў клеткі органаў, а таксама выхад прадуктаў клеткавага абмену з клетак у крывацёк.
Каму патрэбен медыцынскі нагляд?
Тым, хто з маладосці і дагэтуль працягвае захапляцца любімым відам спорту, у асобных выпадках можна нават дазваляць удзельнічаць у спаборніцтвах, але толькі ў сваёй узроставай групе і па асабліва распрацаваных правілах з улікам узросту.
Практычна здаровыя пажылыя людзі, якія раней не захапляліся фізічнай культурай, маюць патрэбу ў кваліфікаванай парадзе і дапамозе, бо самастойныя заняткі могуць прынесці больш шкоды, чым карысці.
А вось асобам з ішэмічнай і гіпертанічнай хваробамі, хранічным бранхітам, артрытамі і інш., неабходны строга дазаваныя заняткі фізкультурай пад пастаянным назіраннем лекараў-спецыялістаў або ў групах лячэбнай фізкультуры пры лячэбна-прафілактычных установах.
Якімі практыкаваннямі можна займацца самастойна?
Амаль усім даступна ранішняя гігіенічная гімнастыка (зарадка). Зарадка дапамагае паменшыць знаёмае многім пасля абуджэння пачуццё скаванасці, млявасці.
Важна пасля сну не паскараць рэзка тэмп рухаў, не выкарыстоўваць сілавыя практыкаванні, уваходзіць у рытм дня паступова, разам з выкананнем паўсядзённых бытавых работ (прыбярыце ложак, прыміце душ і г.д.).
Зарадка з прымяненнем сілавых практыкаванняў у пажылым узросце катэгарычна не рэкамендуецца.
Пераход ад сну да няспання павінен займаць не менш за паўгадзіны–гадзіну для раўнамернага ўключэння ў жыццядзейнасць усіх сістэм арганізму.
Многія пажылыя людзі і пасля сыходу на пенсію працягваюць працаваць. У такім выпадку немалаважна рабіць фізічную размінку сярод працоўнага дня. Знаходжанне ў адным і тым жа становішчы, здзяйсненне аднастайных рухаў за станком, за чарцяжом, кампутарам і г.д. — усё гэта спрыяе хуткаму стамленню ў пажылым узросце.
Некалькі практыкаванняў па 3–5 хвілін, уздым па ўсходах пешшу на 3–5 паверхаў і г.д. уздзейнічаюць на арганізм асвяжальна, паляпшаюць самаадчуванне, змяншаюць стому, павялічваюць прадукцыйнасць працы.
Карысць хады ў сталым узросце
Ці не самым каштоўным і даступным відам фізічных практыкаванняў для пажылога чалавека з'яўляецца хада.
Але не рэкамендуецца выкарыстоўваць хаду як фізічнае практыкаванне раніцай перад працай, бо цяжка прагназаваць энергетычныя выдаткі на працоўны дзень, што можа прывесці да стомленасці і перагрузкі сардэчна-сасудзістай сістэмы.
У выніку хады:
- умацоўваецца касцёва-цягліцавая сістэма;
- памяншаецца схільнасць дэпрэсіі, іпахондрыі, паляпшаецца сон;
- паляпшаецца страваванне;
- павялічваецца фізічная і інтэлектуальная працаздольнасць;
- зніжаецца рызыка сардэчна-сасудзістых захворванняў;
- запавольваюцца працэсы старэння;
- умацоўваецца імунная сістэма.
Асаблівасці фізкультуры для пажылых людзей
У сталым узросце наступаюць змены ў працы сэрца, сістэмы дыхання, цягліцавага і звязкавага апарату, нервовай і ўсіх іншых сістэм, таму прытрымлівайцеся прынцыпу: "Ад простага да складанага, ад меншага да большага".
Фізкультура для пажылых павінна быць ашчаднай, з лёгкімі практыкаваннямі, якія лёгка дазуюцца па нагрузцы. Варта поўнасцю выключыць магчымасць траўм, улічваць хуткасць аднаўлення арганізму пасля нагрузак.
Рабіце ўпор на павышэнне агульнай цягавітасці, гнуткасці, каардынацыі рухаў. Практыкаванні на развіццё сілы і хуткасці маюць значна меншае значэнне.
Паступова ўводзіце ў трэніроўку дазаваную хаду ўмеранай інтэнсіўнасці, умераны бег, прагулкі на лыжах, плаванне і іншае. Найбольш эфектыўныя практыкаванні — цыклічныя (цягам не менш за 10 хвілін з інтэнсіўнасцю, якая прыводзіць да лёгкай стомы).
У працэсе заняткаў неабходны самакантроль і перыядычныя кансультацыі ўрача-тэрапеўта, урача-фізіятэрапеўта ці кваліфікаванага інструктара па лячэбнай фізкультуры.
Самакантроль — гэта суб'ектыўная ацэнка самаадчування, сну, апетыту, пульсу, вагі, дыхання. Навічкам трэба ведаць, што мышачны боль, стомленасць, млявасць заканамерныя ў першыя дні заняткаў. Не варта пры гэтым спыняць заняткі, дастаткова знізіць нагрузку.
Меры засцярогі:
Заўсёды памятайце, што сталым людзям трэба пазбягаць становішчаў, пры якіх абцяжарваецца дыханне, адчуваецца прыліў крыві да твару, галавы, з'яўляецца шум у вушах і г.д.
Трэба пазбягаць рэзкіх і хуткіх рухаў, практыкаванняў, што выклікаюць моцную цягліцавую напругу і натужванне.
Фізічная актыўнасць у пажылым узросце — самы даступны і практычна бясплатны сродак барацьбы за доўгае і здаровае жыццё.
