Гэтыя страшныя падзеі падаюцца ўжо нечым далёкім. Мы з кожным годам усё менш бачым ветэранаў на трыбунах на свяце 9 Мая. Гэтыя гісторыі сталі для многіх не больш, чым хрэстаматыйным сюжэтам. Мы сапраўды пачалі забываць, як гэта было страшна.
У тэатры імя М. Горкага адбылася прэм'ера спектакля «Горкі хлеб», прысвечаная 80-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Вельмі шмат было знята фільмаў і пастаўлена спектакляў, але ўпершыню на сцэне гэта выглядае так пранізліва-шчыра. Падзеі спектакля паказаны вачыма відавочцаў — беларускіх жанчын, дзяцей і падлеткаў. Гэта не выдуманыя гісторыі, а сапраўдныя задакументаваныя падзеі.
Пастаноўка складаецца з 3 гісторый. У цэнтры першай — дзве юныя дзяўчынкі, сёстры Клара і Нінэль. Дзяўчынак адвезлі ў летні лагер і там іх заспела вайна, надоўга падзяліўшы з бацькамі. Што прыйшлося перажыць дзецям? Голад, холад, бадзяжніцтва, хваробы. Але ўсюды яны сустракалі разуменне і падтрымку мясцовых жыхароў.
Хочацца асаблівую ўвагу звярнуць на актрысу Вераніку Пляшкевіч, у выкананні яклй мы бачым Клару, з вуснаў якой ідзе асноўнае апавяданне. Актрыса вельмі пераканаўчая ў ролі дзяўчынкі, якая з бесклапотнага дзіцяці становіцца мудрым усёдаравальным чалавекам. У актрысы няма тэатральнага заломвання рук і ўсхліпаў, але яна ўнутрана засяроджаная, дакладная ў кожным жэсце і інтанацыі. Пляшкевіч арганічна існуе ў вобразе дзіця, якое рана пасталела, якому безумоўна суперажываеш.
Асабліва пранізлівая сцэна, дзе дзяўчынкі атрымліваюць доўгачаканае ліст ад маці, унутраны напал выклікае камяк у горле. Мы бачым непадробныя слёзы на вачах актрысы, якія безумоўна адгукаюцца кожнаму гледачу ў зале.
У пары з Віталінай Бідзюк актрысы змаглі дабіцца выразнасці кожнага жэсту і інтанацыі, а таксама мастацкай скончанасці.
Другая гісторыя — аб трох сёстрах, якія распавядаюць пра свайго бацьку. Вясёлым балакурым, выдатным спеваку, які вельмі любіў сваю сям'ю. Тым страшней расказаныя дачкамі гісторыі аб яго катаванні немцамі.
Ала (Ганна Маланкіна), Эма (Юлія Кадушкевіч) і Земфіра (Вера Грыцкевіч) выхопліваюць з памяці свае ўспаміны пра бацьку. Акцёрскаму трыа ўласцівая ўзгодненасць, адзінства выканальніцкай манеры і сцэнічная гармонія.
Самая пазітыўная навэла — фінальная, аб сельскім настаўніку, якога забралі на фронт, і ён у вершах пісаў лісты сям'і.
Для аб'яднання навэл у адзінае цэлае рэжысёр Сяргей Кавальчык увёў вобраз апавядальніка (Васіль Грэчухін). Спачатку мы бачым яго як журналіста з мікрафонам, які тлумачыць падзеі. Але ў фінальнай навэле ён становіцца паўнапраўным героем — тым самым настаўнікам з Лепеля. Грэчухін па-майстэрску пераўвасобіўся з іншага назіральніка ў героя навэлы.
Спектакль гучыць як напамін, самыя слабыя і непрыстасаваныя, зведаўшы знявагі і фізічныя пакуты, не страцілі ў сабе чалавека. Бо дзеці не азлобіліся і не патрабавалі помсты, яны засталіся высакародныя і спагадлівыя нават да свайго ворага.
Чысціню і бязгрэшнасць дзяўчынак і жанчын перадалі ў гарнітурах — усе яны паўсталі ў белых доўгіх кашулях, і часам у пластычных замалёўках паміж навэламі іх руху нагадваюць палёт буслоў. І гэта невыпадкова, бо менавіта буслы на Беларусі сімвалізуюць чысціню, мудрасць і адраджэнне.
Пранізлівы матэрыял спектакля патрабуе ад акцёраў ювелірнага аздаблення незвычайна тонкага акцёрскага малюнка. Зразумела, што гэта прэм'ерны паказ і не ўсё атрымалася так, як было задумана. Але заўважна добра праведзеная праца, якая дазволіць адтачыць спектакль.
Спектакль-стыль. У Горкаўскім тэатры прэзентавалі прэм’еру «Абдураны муж»
