Магчыма, зараз вы моцна здзівіцеся, але ні адзін лор-урач на свеце не возьмецца лячыць адэноіды. Лечаць не адэноіды, а адэнаідыт – запаленчы працэс, які перыядычна ўзнікае ці абвастраецца ў глотачных міндалінах. Тыпу гучыць аднолькава, але розніца прынцыповая.
Разам з урачом-атарыналарынголагам вышэйшай катэгорыі Алегам Мазанікам мы ўжо высветлілі, што адэноіды – гэта павялічаная і хранічна пачырванелая глотачная міндаліна, з'ява абсалютна ўласцівая кожнаму дзіцяці. Пры гэтым запаленчы працэс у глотачных міндалінах па розных прычынах можа абвастрацца. Такі стан і патрабуе лячэння.
Адэноіды ў дзяцей
Алег Мазанік:
– Адэноіды не лечаць! Лечаць адэнаідыт – гэта значыць, абвастрэнне запаленчага працэсу. Хранічны запаленчы працэс можна толькі ўвесці ў стан рэмісіі.
Ступень не мае значэння
Яшчэ зусім нядаўна ў атарыналарынгалагічнай практыцы вызначалі ступені адэноідаў. У залежнасці ад таго, які аб'ём насаглоткі яны займалі, вылучалі 3 ступені. Насуперак уяўленням бацькоў, урачы выкарыстоўвалі іх для таго, каб ацаніць, як змяняецца стан глотачных міндалін падчас ці пасля прызначанага лячэння.
Алег Мазанік:
– Цяпер атарыналарынгалогія прыйшла да таго, што ступень павелічэння адэноідаў не настолькі значная. Калі лімфоідная тканка насаглоткі выклікае паталагічныя змены, што патрабуюць актыўнага лячэння, лячыць трэба, незалежна ад таго, якая ступень адэноідаў у дзіцяці.
Прынцыповае пытанне ўзнікае пасля пастаноўкі дыягназу: а як лячыць? Кансерватыўна (кроплі, таблеткі, фізіятэрапеўтычныя працэдуры, клімататэрапия) ці аператыўна (выдаленне)? Гэта галоўнае пытанне, што хвалюе ўсіх бацькоў. Але адказаць на яго можа толькі ўрач-атарыналарынголаг пасля глыбокага і дэталёвага аналізу стану дзіцяці. Пры гэтым улічваецца не толькі функцыянальны стан носа і глоткі на бягучы момант, але і аналізуюцца ўсе папярэднія эпізоды абвастрэння захворвання і вынікі раней праведзенага лячэння.
Адэнаідыт
Няўскладнены адэнаідыт вельмі лёгка зблытаць з банальным насмаркам.
Праяўляюць яны сябе абсалютна аднолькава: з'яўляецца закладзенасць носа, цяжкае насавое дыханне, слізістыя выдзяленні, можа падняцца тэмпература.
Лячэнне адэнаідыту
Нягледзячы на тое, што насмарк вядомы сваім спецыфічным «характарам»: лячы яго ці не лячы, ён усё роўна доўжыцца 7-10 дзён, – лячыць яго абавязкова трэба.
У першую чаргу для таго, каб не дапусціць развіцця іншага, больш складанага працэсу, напрыклад, сінусіту ці нават пнеўманіі. Тое ж самае тычыцца адэнаідыту. Без належнага лячэння ён можа прывесці да сінусіту, запалення сярэдняга вуха (атыту) ці інфіцыраванню ніжніх дыхальных шляхоў.
Алег Мазанік:
– Кансерватыўнае лячэнне адэнаідыту аналагічнае лячэнню насмарка і заключаецца ў тым, каб забяспечыць функцыю насавога дыхання дзіцяці, паменшыць ацёк у поласці носа і ліквідаваць запаленне насаглоткі. Калі адэнаідыт выкліканы бактэрыяльнай інфекцыяй, і доктар гэта пацвердзіць, неабходная антыбіётыкатэрапія. У некаторых выпадках прызначаюцца камбінаваныя кроплі. Калі адэнаідыт суправаджаецца алергічным працэсам, лячэнне праводзіцца з ухілам на супрацьалергічную тэрапію. Схем лячэння вельмі шмат і ўсе яны розныя.
Толькі ўрач-атарыналарынголаг можа вызначыць «прыроду» адэнаідыту і прызначыць эфектыўнае лячэнне.
Кансультацыя і асабісты агляд лор-урача прынцыпова важныя, калі ўлічыць распаўсюджаную практыку самастойна «лячыць» насмарк сасудазвужальнымі сродкамі.
Мала таго, што гэтыя прэпараты ніяк не ўплываюць на прычыну насмарку і закліканы ўсяго толькі зняць ацёк у поласці носа, так пры бескантрольным ужыванні з-за сваёй высокай таксічнасці могуць нанесці шкоду арганізму. У выпадку з адэноідамі яны зусім не маюць карысці. У тым сэнсе, што павялічаныя і ацёчныя глотачные міндаліны ніяк не змяняюцца пры закапванні сасудазвужальных сродкаў.
У отарыналарынгалогіі нават ёсць дыферэнцыяльна-дыягнастычны прыём для вызначэння прычыны цяжкага насавога дыхання.
Калі пасля закапвання 1-2 кропель сасудазвужальнага прэпарата дзіця «задыхае», значыць гэта ацёк поласці носа. Калі не, – адэноіды ў чыстым выглядзе. Нягледзячы на тое, што працэдура простая, ад эксперыментаў дома варта ўстрымацца і даверыцца прафесіяналу. Бо гаворка ідзе пра здароўе дзіцяці. Прывесці да ўскладненняў можа нават банальны насмарк, а ўжо адэноіды і пагатоў.
Выдаленне адэноідаў
Рэцыдывуючы ход адэнаідыту з частымі абвастрэннямі з'яўляецца паказаннем для аперацыі (адэнатамія).
Выдаленне адэноідаў паказана, калі:
- кансерватыўнае лячэнне з'яўляецца неэфектыўным;
- вострыя прыступы адэнаідыту паўтараюцца часта, пры гэтым носяць працяглы характар і цяжка паддаюцца лячэнню;
- на фоне наяўнасці адэноідаў у дзіцяці пачалі развівацца рэцыдывуючыя ці хранічныя захворванні органаў слыху: эксудатыўныя ці гнойныя атыты, частыя вострыя сярэднія атыты;
- на фоне адэноідаў рэгулярна паўтараюцца вострыя захворванні прыдаткавых пазух носа: сінусіты;
- адэноіды суправаджаюць хранічнае захворванне паднябенных міндалін: хранічны танзіліт;
- пры спалучэнні павелічэння паднябенных міндалін («гланд») і адэноідаў урачы настойліва рэкамендуюць правесці і танзілатамію («падрэзаць» гланды). Калі гэтага не зрабіць, паднябенныя міндаліны пасля адэнатаміі могуць яшчэ больш павялічыцца ў памеры, што практычна нівеліруе вынікі выдалення адэноідаў.
Абавязкова адэнатамію трэба рабіць пры сіндроме абструктыўнага апноэ. Гэта значыць, памеры адэноідаў такія, што падчас сну дзіця перастае дыхаць, развіваецца паўза без дыхання. Аперацыю ў гэтым выпадку праводзяць тэрмінова.
Алег Мазанік:
– Я перакананы: калі ёсць паказанні, лепш правесці невялікае хірургічнае ўмяшанне, пакуль дзіця маленькае, чым потым лячыць (часта беспаспяхова) той жа аперацыяй ужо сфарміраваны паталагічны працэс: напрыклад, тугавухасць на фоне хранічнага эксудатыўнага атыту ці няправільнае фарміраванне шкілета твару з-за стэрэатыпу дыхання ротам, што выпрацаваўся (так званы адэноідны тып твару: пастаянна прыадкрыты рот, адведзеная назад ніжняя сківіца, гугнявасць маўлення ...).
Выдаленне адэноідаў – планавая аперацыя (за выключэннем тэрміновага ўмяшання пры сіндроме абструктыўнага апноэ).
Адэнатамія робіцца тады, калі дзіця абсалютна здаровае, ці, пры наяўнасці хранічных захворванняў, у стадыі іх рэмісіі. Непажадана выдаляць адэноіды ў перыяд пад'ёму інфекцыйных захворванняў, як правіла, гэта канец зімы – пачатак вясны. І ўсё ж, лічыць Алег Мазанік, асноўным арыенцірам павінен быць стан дзіцяці і перспектывы пасляаперацыйнага перыяду.
Абавязкова трэба выканаць дзве ўмовы:
- дзіця павінна быць абсалютна здаровым на працягу 2-3 тыдняў да аперацыі;
- на працягу 2-3 тыдняў пасля аперацыі не падвяргацца рызыцы інфіцыравання. Урачы рэкамендуюць у гэты перыяд устрымацца ад наведвання дзіцячага садка, масавых мерапрыемстваў і месцаў масавага збору людзей.
Аперацыю праводзяць пад мясцовым ці агульным абязбольваннем. Яна доўжыцца ўсяго 5-6 хвілін.
Алег Мазанік:
– Некаторыя бацькі, нягледзячы на паказанні да адэнатаміі, спрабуюць максімальна адтэрмінаваць правядзенне аперацыі, у спадзяванні, што гэта знізіць рызыку паўторнага з'яўлення адэноідаў. На самай справе рэцыдывы здараюцца даволі рэдка: не больш, чым у 5% выпадкаў. Пры гэтым адэноіды ўжо не настолькі згубна ўплываюць на здароўе малога. У той жа час катэгарычная адмова ад выдалення адэноідаў ў дзяцей – безадказны крок збоку бацькоў, які нічога, акрамя шкоды, дзіцяці не прынясе.
Прафілактыка адэнаідыту
А вось рызыку ўзнікнення праблем з адэноідамі не толькі можна, але і трэба мінімізаваць. Зрабіць гэта зусім нескладана. Досыць выконваць наступныя правілы:
- з ранняга ўзросту павышаць імунітэт дзіцяці;
- надаць патрэбную ўвагу загартоўванню малыша;
- арганізаваць камфортную прастору для жыцця (пазбавіцца запыленасці, наяўнасці алергенаў, часта праветрываць пакой, увільгатняць паветра, членам сям'і адмовіцца ад шкодных звычак ...);
- своечасова правесці дыягностыку анатамічных асаблівасцей будовы носа і глоткі (для гэтага трэба наведаць лор-урача);
- навучыць дзіця правільнай гігіене носа пачарговаму прадзьмуванню левай і правай паловы носа;
- забяспечыць рацыянальнае і збалансаванае харчаванне.
Як паказвае практыка, калі бацькі правільна выхоўваюць дзіця, праблем з адэноідамі атрымліваецца пазбегнуць нават пры наяўнасці генетычнай схільнасці да іх.
Беражыце здароўе сваіх дзяцей і будзьце шчаслівыя!
