Як працягнуць прафесійнае даўгалецце. Разважаем з герантолагам

Пасля надыходу пенсійнага ўзросту не ўсе сыходзяць на заслужаны адпачынак. Шмат хто хоча і можа працягнуць сваю працоўную дзейнасць. Яны поўныя сіл і энергіі, жадання працаваць. Іх працоўны стаж і атрыманыя навыкі без лішніх слоў сведчаць пра прафесіяналізм. Менавіта таму ў стратэгіі закладзеныя нормы, якія датычацца навучання сталых людзей, стварэння дадатковых магчымасцяў для таго, каб чалавек і пасля пенсіі мог працягваць працаваць. Дарэчы, у Беларусі прыкладна 25% жанчын якраз-такі працягваюць працаваць пасля выхаду на пенсію. Сярод мужчын гэты паказчык складае 25,2%.

Але ці заўсёды гэта магчыма? А калі ўсё ж такі здароўе не дазваляе застацца на ранейшым працоўным месцы, але ёсць жаданне працаваць? Што трэба зрабіць, каб выхад на пенсію не прынёс дадатковага стрэсу? Пра гэта мы паразважалі з галоўным пазаштатным герантолагам Міністэрства аховы здароўя, кіраўніком Рэспубліканскага геранталагічнага цэнтра (актыўнага даўгалецця) Людмілай Жылевіч.

Сітуацыі бываюць розныя

Паспрабуем разабрацца. На думку Людмілы Жылевіч, у прафесійнага даўгалецця ёсць два аспекты. З аднаго боку, існуюць сітуацыі, калі жаданне чалавека працаваць не супадае з магчымасцямі. Напрыклад, стан здароўя не дазваляе заставацца на ранейшым працоўным месцы. Іншы варыянт, калі наяўнасць захворванняў ніяк не адбіваецца на працягу прафесійнай дзейнасці.

Да пенсіі трэба рыхтавацца?

Для многіх выхад на пенсію з'яўляецца вялікім узрушэннем, рысай, за якой нічога няма. Прывыкнуўшы штодня хадзіць на працу, прачнуўшыся раніцай і ўсвядоміўшы, што не трэба нікуды ісці, – такая сітуацыя для многіх робіцца моцным стрэсам, які можа прывесці да развіцця дэпрэсіі. Падобны стан, у сваю чаргу, запускае працэсы паталагічнага старэння, сардэчна-сасудзiстых захворванняў.

Пачуццё страху, якое звязанае з верагоднасцю страты працы пасля выхаду на пенсію, прыводзіць да таго, што нават калі стан здароўя не дазваляе чалавеку працягваць працаваць, людзі застаюцца на сваім працоўным месцы, наракае Людміла Жылевіч. Усё гэта ў далейшым робіцца прычынай пэўных цяжкасцяў пры выкананні сваіх абавязкаў, а таксама пагаршэння здароўя. Асабліва гэта актуальнае для прафесій, якія звязаныя з небяспечнымі фактарамі, напрыклад, са шкоднай вытворчасцю.

Дарэчы, штогод у свеце рэгіструецца ад 68 млн да 150 млн новых выпадкаў прафзахворванняў. Не менш важны і псіхалагічны аспект, упэўненая Людміла Жылевіч. Многія працавалі ўсё жыццё на адным месцы, і ўжо сама думка пра змену працоўнай дзейнасці або месца працы выклікае шок.

Эксперт упэўненая, што ў нашай краіне мэтазгодна стварыць сістэму дапамогі тым, хто выходзіць на пенсію, каб пенсіянеры ведалі, куды можна звярнуцца па параду ў выпадку пошуку працы або навучання іншым навыкам. Магчыма, неабходная таксама дапамога псіхолага, каб лепей адаптавацца да пераменаў. Бо менавіта ў перадпенсійны перыяд і першыя гады пенсіі рэгіструецца больш выпадкаў інфарктаў і інсультаў, у тым ліку і па прычыне дэпрэсіўных станаў.

Клопат пра здароўе – у першую чаргу

Па выніках такога комплекснага герыятрычнага агляду, дадала спецыяліст, можна спрагназаваць, ці будзе чалавек без наступстваў для здароўя працягваць сваю прафесійную дзейнасць альбо яна справакуе паталагічныя працэсы ў арганізме.

Фактары, якія негатыўна ўплываюць на прафесійнае даўгалецце:

• празмерная загружанасць;
• працягласць працоўнага дня;
• вялікая колькасць сітуацый, якія могуць выклікаць хранічны стрэс;
• высокі ўзровень складанасці задач, што выконваюцца;
• шкодныя ўмовы працы, у тым ліку манатонная праца, псіхалагічная напружанасць і інш.;
• перагрузка і эмацыянальнае перанапружанне;
• няпоўнасць інфармацыі (сітуацыі, калі работніку даюць якое-небудзь заданне, але не падаюць па ім поўную інфармацыю);
• высокі страх зрабіць памылку;
• дэфіцыт часу пры прыняцці адказных рашэнняў;
• недахоп прафесійных ведаў.

Як захаваць прафесійнае даўгалецце? Эксперт рэкамендуе:

• рэальна (!!!) ацэньваць свой стан здароўя;
• не забывацца на фізічную нагрузку і паўнавартаснае харчаванне;
• выбіраць камфортныя ўмовы працы і зручны графік работы;
• надаваць увагу псіхалагічнаму мікраклімату;
• не баяцца пераменаў і атрымліваць новыя веды.