Шмат хто лічыць, што здаровае харчаванне – гэта ежа, якую мы выбіраем. Але нават самыя лепшыя прадукты губляюць свае карысныя ўласцівасці, калі для іх гатавання выкарыстоўваюць посуд з небяспечных матэрыялаў. Давайце паспрабуем разабрацца, з чаго робяць посуд, і якія матэрыялы з’яўляюцца лепшымі для нашага здароўя.
Які ж посуд можна лічыць бяспечным? Да гэтай характарыстыкі адносяць посуд, які пры ўзаемадзеянні з ежай вылучае мінімальную колькасць таксічных рэчываў ці зусім не вылучае. Адразу варта абмовіцца, што чароўнага посуду не існуе, і посуд з кожнага матэрыялу будзе вылучаць пэўныя рэчывы ў ежу пры гатаванні. Важна, каб гэта былі не таксічныя рэчывы.
Посуд з алюмінію
Алюмініевы посуд, алюмініевыя сталовыя прыборы і нават фальга пры награванні вылучаюць алюміній, які трапляе ў ежу. Таму, каб зразумець, ці варта выкарыстоўваць алюмініевы посуд, трэба дазнацца, як алюміній уздзейнічае на арганізм чалавека. Тым больш, што негатыўныя характарыстыкі посуду з алюміію грунтуюцца непасрэдна на свойствах металу.
Лічаць, што з алюмініевага посуду вылучаецца шмат таксіна, якія збіраецца ў арганізме. Алюміній – гэта элемент, які шырока пашыраны ў прыродзе, і з'яўляецца трэцім па змесце ў зямной кары. Алюміній актыўна выкарыстоўваецца ў розных вытворчасцях. Для яго ўласцівая нізкая растваральнасць і біядаступнасць, то бок ён не так добра засвойваецца ў арганізме як іншыя рэчывы. Алюміній у вялікай колькасці хутка выводзіцца. Вывядзенне адбываецца праз ныркі.
Злучэнні алюмінію, якія дастаткова пашыраны ў прыродзе і ў вырабах, — гэта аксід алюмінію, гірааксід алюмінію. Алюміній уплывае на арганізм чалавека праз дыханне (уласціва для людзей, якія заняты на вытворчасці), праз ваду і ежу, праз харчовыя ўпакоўкі і не толькі.
Па прыкладных падліках сталы чалавек спажывае 7—9 мг алюмінію ў дзень. Бяспечнай дозай лічыць 2 мг алюмінію на 1 кг вагі чалавека ў тыдзень.
У цэлым, алюміній адносяць да таксічных металаў. Апроч гэтага ён з'яўляецца каталізатарам для іншых таксічных элементаў – свінцу і кадмію. Акрамя звычайнага алюмінію ў арганізм чалавека трапляюць наначасціцы алюмінію. Гэта тэма мала вывучана і дакладных дадзеных пра іх таксічнасць пакуль няма.
Усмоктванне алюмінію праз СКТ, што з'яўляецца найболей актуальным для ўсіх людзей, лічаць досыць нізкім па паказніках – прыкладна 2% з паглынутага алюмінію трапляе ўсярэдзіну арганізма, іншае выводзіцца.
З-за дрэннай растваральнасці і хуткага вывядзення складана мераць узровень алюмінію ў арганізме па аналізе крыві ці мачы, для гэтага патрэбна праводзіць адмысловыя даследаванні.
Пры вывучэнні ўплыву алюмінію на арганізм чалавека найболей часта звяртаюць увагу на нейраэфекты. Алюміній прызнаны нейратаксінам. Гэта значыць, што ён уплывае на ўсе нейроны ў арганізме і можа быць прычынай нейрадэгенератыўных захворванняў (хвароба Альцгеймера, хвароба Пакінсона, сіндром Фара, хвароба белага рэчыва і іншыя). Але варта сказаць, што пры даследаваннях нейраэфектаў алюмінію эксперыменты праводзіліся на жывёлах, на якіх штучна ўплывалі вялікімі дозамі алюмінію. Па сутнасці, сам чалавек такіх доз алюмінію не атрымлівае і не спажывае.
Шмат пішуць пра канцэрагеннасць алюмінію. Гэта злучана з нажоджаненнем алюмінію ў ін'екцыях, вакцынах ці касметычных сродках. Даследаванні на жывёлах, эпідэміялагічныя даследаванні не выявілі канцэрагенных уласцівасцяў у алюмінію.
Пры гэтым вытворчасць алюмінію класіфікавана як рызыка для ўзнікнення і развіцця анкалогіі. Таксама ўдакладняецца, што алюміній уплывае на працу нырак, печані, сэрца і здольны душыць працу імуннай сістэмы.
Справа з тым, што вытворчасць алюмінію складаецца з выкарыстання іншых рэчываў, прыкладам, поліцыклічных араматычных вуглевадародаў, якія з'яўляюцца пацверджаным канцэрагенам. Адпаведна ў час вытворчасці канцэрагеннасць з'яўляецца за кошт іншых элементаў.
Даследаванні паказалі, што атамы алюмінію трапляюць у ваду і малако пры кіпячэнні. Асабліва актыўна гэты працэс ідзе ў кіслым асяроддзі, напрыклад, пры варэнні ягад ці яблыкаў, дзе шмат арганічных кіслот. Яны ўступаюць у рэакцыю з алюмініем і ў выглядзе салей паступаюць у арганізм чалавека. Пры злучэнні са страўнікавым сокам ізноў адбываецца рэакцыя, якая нейтралізуе дзеянне гэтых салей. Атрымваецца, што значная доля алюмінію ператвараецца ў хларыд алюмінію, а ён практычна не засвойваецца арганізмам.
Алюмініевы посуд быў забаронены ў дзіцячых садах, таму што алюміній у дзяцей засвойваецца інакш, чым у сталых людзей, і яго паступленне ў арганізм можа нашкодзіць. Але гаворка не пра ўсіх дзяцей, а толькі пра тых, у каго ёсць ныркавая недастатковасць. Калі дзіцё здаровае – баяцца няма чаго.
Праўда, некаторыя эксперты не рэкамендуюць гатаваць у алюмініевым посудзе прадукты з высокім зместам кіслаты. Скептычна настроеныя да алюмінію людзі, фальгу рэкамендуюць скарыстаць толькі без прамога кантакту з ежай. Калі не прывыклі абыходзіцца без фальгі, то лепш паміж прадуктам і фальгай рабіць дадатковы пласт, прыкладам, з дапамогай несіліканізаванага бамбукавага пергаменту, у які спачатку абгортваеце прадукт, а толькі пасля заварочваеце ў фальгу. Сутнасуь ў тым, каб не награваць ежу наўпроста ў фальзе, у якой ёсць алюміній. Калі ежу гатаваць у форме, якая накрыта фальгой, і пры гэтым фальга не датыкаецца з ежай, то гэта бяспечна.
Посуд з тэфлону ці посуд з антыпрыгарным пакрыццём
Тэфлон быў вельмі папулярны, але апошнія некалькі гадоў яго актуальнасць зніжаецца ўсё актыўней. Важна адзначыць, што ў вялікай колькасці краін (Канада, Японія, ЗША, краіны Еўропы) не выкарыстаўваюць посуд з тэфлону. Усё з-за таго, што ў тэфлоне знаходзіцца перфтарактанавая кіслата – таксін і яд.
Шкоду тэфлонавага пакрыцця злучаюць з наступнымі даследаваннямі. У людзей з сур'ёзнымі захворваннямі сэрца, нырак і печані, у дзяцей з затрымкай развіцця, у жанчын з праблемай нараджэння дзяцей было знойдзена перавышэнне перфтарактанавай кіслаты больш чым 70%. І так як галоўнай крыніцай паступлення гэтага таксіну ў арганізм рэцыпіентаў была названа ежа, то лёгка выказаць здагадку, што яна насычаецца ядам пры гатаванні.
Але не ўсе згодны з гэтым. Процілеглая думка гучыць так: пары перфтарактанавай кіслаты не вылучаюцца ў ежу, таму што яны знікаюць яшчэ на вытворчасці. Таксама скептыкі сцвярджаюць, што ў гады пачатку вытворчасці посуду з тэфлону няма ўсплёску анкалагічных захворванняў. Пры гэтым лічаць адмову ад тэфлону – маркетынгавым ходам, які стаў штуршком да куплі новага посуду з іншымі антыпрыгарнымі пакрыццямі. А адказ заводаў выкарыстоўваць тэфлон звязваюць не з посудам, а з выдзяленнем таксінаў ў навакольнае асяродзе і з адходамі.
Сапраўды, буйныя вытворцы посуду адмаўляюцца ад выкарыстання тэфлону. Замяняюць яго меней таксічнымі, па іх думцы, антыпрыгарнымі пакрыццямі. Але «новыя» пакрыцці, прыкладам, некаторыя нутрыцыёлагі, таксама лічаць таксічнымі. Справа ў тым, што пры награванні звыш 220С усе яны вылучаюць бензол.
Эксперты, якія негатыўна ставяцца да выкарыстання тэфлонавага посуду, не рэкамендуюць награваць яго вышэй за 200—220С, а пры ўтварэнні на ім драпін, адразу пазбаўляцца. Яны лічаць, што праз пашкоджанні таксічныя рэчывы хутчэй трапляюць у ежу пры гатаванні.
Тыя, хто лічаць такія рэкамендацыі перабольшаннем, кажуць, што ўвесь посуд з антыпрыгаркавым пакрыццём, на якім ёсць драпіны, «небяспечны». Але справа тут не ў таксінах і ядах. А ў тым, што для гатавання на такім посудзе патрабуецца выкарыстоўваць больш алею, каб ежа не прыліпала да паверхні, а гэта пагражае сістэмным ужыткам большай колькасці тлустай ежы, што не вельмі добра для стрававання.
Посуд з медзі
Шмат хто лічыць, што медзяны посуд вельмі карысны, бо ён з'яўляецца крыніцай медзі. А медзь знішчае развіццё дражджавых і цвільных грыбкоў. Найчасцей гаворка ідзе пра медзь маркі М1 (па ДАСТ), у якой утрымваецца 99,9% чыстай медзі. Такі посуд эксперты рэкамендуюць выкарыстоўваць, але з абмоўкай – не кожны дзень, а ў якасці прафілактычных мэт, курсамі.
Але не ўсе адмыслоўцы згодны з гэтым сцвярджаннем. Яны лічаць, што посуд вылучае дасканала іншыя іёны медзі, не тыя, якія могуць папоўніць дэфіцыт гэтага элемента ў арганізме. З мядзянага посуду вылучаюцца іёны, якія акісляюць іншыя металы ў арганізме.
Таксама эксперты звяртаюць увагу на тое, што медзь, з якой робяць посуд, па колькасці кампанентаў можа быць рознай. Большасць медзянага посуду вырабляецца з даданнем да 30% дамешкаў. Найчасцей у складзе ёсць свінец і волава. Навукоўцы адзначаюць, што посуд са зместам свінцу і волава меней бяспечны, чым іншае мядзянае начынне. Свінец і волава дадаюць для таго, каб метал было прасцей апрацоўваць, бо ён робіцца больш падатным.
Медзяны посуд можна часта ўбачыць на прафесійных кухнях. Але тут справа не ў карысных уласцівасцях медзі, а ў тым, што яна добры правадыр, таму ў посудзе з медзі можна хутчэй гатаваць.
Посуд з сілікону
Сіліконамі называюць любыя злучэнні з палімерных ланцужкоў з крэмнію і кіслароду. Але будынак малекул можа быць розным. Менавіта таму існуюць розныя выгляды сіліконаў у залежнасці ад трываласці і эластычнасці. Для вытворчасці посуду з сілікону скарыстаюць тэхналогію, якая дае моцныя малекульныя сувязі і высокую ўстойлівасць да нагрэву. Добры палімер не губляе сваіх уласцівасцяў пры крытычных выпрабаваннях. Напрыклад, калі яго адразу акунаюць у ёмістасць з кіпучай вадой, дзе тэмпература 100С, а пасля заліваюць вадкім азотам, і тэмпература ў ёмістасці валіцца да -100С. Але шмат што залежыць ад таго, наколькі вытворца зацікаўлены ў якасці сваёй прадукцыі.
Наяўнасць крэмнію ў сіліконе палохае частку спажыўцоў. Усё таму што яго лічаць таксічным. Але крэмній – нерэакцыйнае рэчыва, якое з'яўляецца вельмі інэртным. Гэта стабільны мінерал, і ён не змяняецца пры высокіх тэмпературах.
Але існуюць рэкамендацыі, дзе пішуць, што сіліконавы посуд не трэба награваць вышэй за 150—180С, таму што з яго могуць вылучацца ў ежу фармальдэгіды і фенол. Але тэмпературныя выпрабаванні не паказалі выяўнай небяспекі. Дапускаюць, што пры высокіх тэмпературах толькі з няякаснага сілікону ў ежу могуць міграваць шкодныя рэчывы.
Паказнікі якасці посуду з сілікону – адзнакі CE (ставяць на сертыфікаванай прадукцыі, якая адказвае стандартам якасці Еўрапейскага Звязу), FDA (абрэвіятура Кіравання па санітарным наглядзе за якасцю харчовых прадуктаў і медыкаментаў) – якія павінны быць паказаны на вырабе.
Не рэкамендуюць абіраць посуд з сілікону, ад якога пахне гумай, на якім не паказаныя тэхнічныя характарыстыкі.
Не раяць купляць сіліконавы посуд атрутных колераў: жоўтага, памяранцавага, зялёнага. Лепш абіраць вырабы натуральнага колеру – белага, спакойнага шэрага, бэжавага, бо пры вытворчасці фарбавальнікаў часта бяруць таксічныя рэчывы.
Посуд з харчовага сілікону падыходзіць для запякання, захоўвання, замарозкі прадуктаў.
Посуд з пластыку
Безумоўныя перавагі пластыкавага посуду ў тым, што ён лёгкі, танны, звонку напамінае шкляныя ці керамічныя аналагі. Перадусім харчовы пластык выклікае занепакоенасць у эколагаў. Таму што, трапляючы ў Сусветны акіян, ён распадаецца на драбнюткія часцінкі, якія шкодзяць марскім жыхарам.
А вось гаспадынь харчовы пластык турбуе з-за знаходжання ў яго складзе бісфенолу А. Бісфенол А – таксічнае рэчыва, якое выкарыстоўваецца для надання палімерам эластычнасці. Даследаванні на мышах паказалі, што гэты кампанент выклікае эндакрынныя праблемы, у тым ліку, павялічвае рызыку выкідкаў, стымулюе з'яўленне анкалогіі.
Навукоўцы адзначаюць, што ў лабараторных эксперыментах з чалавечымі клеткамі нават малая доза бісфенолу А стымулявала экспрэсію генаў злучаных з ракам грудзей. Гэта азначае, што бісфенол А можа ператвараць нармальную клетку малочнай залозы ў ракавую. Але даследаванні бісфенолу А паказалі, што для запуску незваротных працэсаў у арганізме чалавека патрэбныя такія дозы таксіну, якіх чалавек у жыцці не атрымвае, у тым ліку, праз посуд.
Раней прэтэнзіі былі і да бінфелону С, які пазней замянілі на бісфенол А.
Эксперты не заклікаюць баяцца харчовага пластыку. Хутчэй рэкамендуюць уважліва выбіраць: купляць посуд толькі з харчовым значком, дзе адлюстраваны лыжка з кілішкам, вывучаць інфармацыю пра выкарыстанне. Таксама можна купіць посуд з адзнакай BPA FREE, якая паказвае на тое, што ў пластыку адсутнічае бісфенол А.
Посуд з меламіну
Самыя прыгнятальныя паведамленні пра шкоду меламіну тычыліся выпадкаў, калі яго ў якасці парашку дадавалі ў корм для жывёл, у дзіцячае сілкаванне. Рабілі гэта несумленныя вытворцы. Але посуд з меламіну мы не ямо. І ў звычайных умовах з яго нічога не вылучаецца. Аднак ёсць нюанс.
Навуковоўцы не рэкамендуюць наліваць у меламінавыя вырабы кіслыя ці гарачыя і не выкарыстоўваць посуд з меламіну ў мікрахвалевай печцы. Пры перагрэве вылучаецца шмат фармальдэгідаў і адбывацца дэструкцыя палімера.
Па некаторых дадзеных колькасць фармальдэгідаў у меламінавым посудзе перавышае дапушчальныя значэнні ў 300 разоў. Тэхнічна, штораз, калі гарачая ежа знаходзіцца ў посудзе з меламіну, у яе пападаюць фармальдэгіды. Таму для меламінавага посуду асноўнае – правільнае выкарыстанне.
Небяспека фармальдэгідаў у тым, што яны правакуюць акісляльны стрэс, зніжэнне імуннай функцыі, спрыяюць утварэнню вольных радыкалаў і анкалагічных праяў, з'яўленню алергічных рэакцый. З-за гэтага посуд з меламіну не рэкамендуюць купляць для дзяцей.
Меламінавы посуд звычайна хораша размаляваны. На жаль, пры вытворчасці фарбаў для роспісу часта выкарыстоўваюць цяжкія металы. І гэта для чалавека таксама небяспечна, як і фармальдэгіды. Хоць апошнія можна кантраляваць з дапамогай правільнай эксплуатацыі.
Посуд з нержавелай сталі
На першы пагляд посуд з нержавейкі самы надзейны. Аднак нержавелая сталь бывае розная. Яна мае ў сваім складзе хром, нікель, пры празмернасці якіх якасць посуду робіцца ніжэйшай. Бяспечным лічаць склад, калі змест нікелю не перавышае 10%, а хрому – 18%. Ідэальна, калі нікелю ў складзе зусім не будзе. Інфармацыю пра колькасць хрому і нікелю ў посудзе пішуць на ўпакоўцы.
Пры высокім дазаванні нікель таксічна ўздзейнічае на арганізм чалавека. Іёны нікелю ў вялікай канцэнтрацыі парушаюць працэс утварэння норадрэналіну з дафаміну. Пры нястачы норадрэналіну ў чалавека павялічваецца трывожнасць, турбота, развіваецца сіндром хранічнай стомленасці. Таксама некаторыя даследаванні паказваюць, што нікель негатыўна ўплывае на выпрацаванне лізацыму макрафагамі, які валодае антыбактэрыйным дзеяннем і бароніць арганізм ад вірусаў і бактэрый, што прыводзіць да зніжэння імунітэту.
Празмернасць хрому таксама вабіць за сабой непрыемныя наступствы. У арганізм трапляе трохвалентны і шасцівалентны хром. Таксічны эфект апошняга вышэй. Пагаршаецца стан мікрафлоры арганізма, што прыводзіць да дыярэі, дысбактэрыёзу і іншым хваробам. Узнікаюць праблемы з ныркамі. Сталае ўдыханне злучэнняў з хромам з'яўляецца адной з прычын з'яўлення бронхавай астмы.
Але ў выпадку з хромам і нікелем важна не забываць, што іх негатыўны ўплыў магчымы толькі пры іх высокай канцэнтрацыі ў арганізме. А самы пашыраны спосаб паглынання металаў – прамысловы.
Пры высокіх тэмпературах хром і нікель вылучаюцца ў ежу. Гэта паказаў досвед, калі ў посудзе з нержавелай сталі цягам 6 гадзін кіпяцілі соус. Апынулася, што за гэты час канцэнтрацыя хрому ў соусе павялічылася ў 7 разоў, а колькасць нікелю павялічылася ў 26 разоў. Таксама ў час даследавання было заўважана, чым даўжэй выкарыстоўваўся нержавелы посуд, тым больш скарачалася вылучэнне металаў. А да дзясятага варэння ў прадукце заставаліся толькі сляды нікелю і хрому.
Па выніках эксперыменту, эксперты даюць параду, як мага больш старанна падрыхтоўваць посуд з нержавелай сталі да выкарыстання. Рэкамендуюць, як мінімум 1—2 разы пракіпяціць інвентар перад эксплуатацыяй. Пасля ў нержавелым посудзе можна варыць, смажыць і рабіць іншыя тэмпературныя апрацоўкі.
Посуд са шкла і крышталю
Гарачатрывалае шкло і звычайнае лічыцца бяспечным матэрыялам. Аднак посуд са шкла таксама можа быць небяспечым. Рэч у тым, што ён патрабуе педантычнай эксплуатацыі, бо посуд са шкла лёгка б'ецца. Да таго ж бывалі выпадкі, калі посуд «выбухаў» у руках. Прычынай гэтага называюць завадскі брак: або няправільнае загартоўванне стварае лішнюю напругу ўсярэдзіне выраба, або ў матэрыяле застаюцца мікраскапічныя шарыкі паветра.
У гарачатрывалым шкле можна без праблем і рыхтаваць, і захоўваць ежу. Важна зважаць на рэкамендацыі вытворцы па доглядзе і эксплуатацыі. Пэўныя выгляды шклянога посуду могуць не падыходзіць для ўсіх тыпаў варачных паверхняў.
Да посуду з крышталю досыць часта выказваюць прэтэнзіі. Крышталь вырабляюць шляхам дадання аксіду свінцу, які змяняе пераламленне святла.
Амерыканскія даследаванні паказалі, што калі віно ці воцат на суткі і больш пакідаць у крышталі, то ў вадкасць сапраўды вылучаецца свінец. Паступае прыкладна дзесяцітысячная доля грама на літр. Зрэшты, іншыя вадкасці не выклікаюць міграцыі металу.
Эксперты зважаюць, што калі штодня з крыштальнай шклянкі піць ваду ці сок, то атрымаць таксічную дозу практычна немагчыма.
Посуд з керамікі
Ідэальны посуд з керамікі – гэта вырабы з натуральнага матэрыялу светлага колеру. Звонку ён вельмі напамінае гліняны посуд, пакрыты натуральнымі фарбавальнікамі.
Небяспека керамічнага посуду – сколы. Яны з часам павялічваюцца, бо кераміка крышыцца. Керамічныя дробкі могуць трапляць у ежу. А вось небяспека таго, што ў сколах запасяцца непажаданыя бактэрыі, эксперты лічуць перабольшаннем. Былі праведзены выпрабаванні, дзе вывучалі керамічны посуд са сколамі, па іх выніках у посудзе не было выяўлена шкодных дражджэй ды цвілі, а таксама іншых мікрабіялагічных парушэнняў.
У большай ступені навукоўцы звяртаюць увагу на тое, што не ўсе вытворцы кантралююць склад керамікі, з-за чаго яна можа стаць крыніцай цяжкіх металаў.
Усё часцей кераміку пакрываюць глазурай яркіх колераў. У такім выпадку мы маем посуд з добрага матэрыялу, але з таксічным пакрыццём, бо звычайна ў яркіх фарбавальніках знаходзяцца атрутныя рэчывы.
Гэтым пытаннем сур'езна зацікавіліся навукоўцы з Плімуцкага ўніверсітэта ў Велікабрытаніі. Яны выявілі, што фарбы, якімі наносяць абадкі і ўзоры на посудзе, часта маюць у сваім складзе вельмі шмат свінцу і кадмію. Усяго было даследавана 72 узоры посуду розных стагоддзяў. У 51 з іх апынулася перавышэнне кадмію, у 52 – свінцу. Эксперты адзначылі, што некаторыя фарбы на 40% складаюцца са свінцу. І парэкамендавалі распрацаваць новыя нормы рэгулявання і кантролю якасці размаляванага посуду.
Свінец і кадмій запасяцца ў арганізме, што асабліва небяспечнае для дзяцей.
Кадмій – адзін з самых таксічных цяжкіх металаў. Трапляе ў арганізм чалавека з тытунёвым дымам, прадуктамі харчавання расліннага паходжання (грыбы, семкі сланечніку, зерневыя, арэхі), з забруджаным паветрам. Перыяд вывядзення кадмію з арганізма – 10—35 гадоў. Кадмій негатыўна ўплывае на ўнутраныя органы, парушае фосфарна-кальцыевы абмен.
Свінец уплывае на маторыку і паводзіны дзяцей. Парушаецца здольнасць да навучання, адбываецца разладжанне каардынацыі.
Паводле дадзеных САЗ кожны год ад захворванняў, злучаных з атручваннем свінцом, паміраюць амаль 500 000 чалавек. Свінец занесены ў спіс 10 хімічных рэчываў, якія найболей небяспечныя для дзяцей і жанчын. Штогод Сусветная арганізацыя аховы здароўя праводзіць Міжнародны тыдзень па прадухіленні атручвання свінцом, сёлета ён прайшоў з 23 па 29 кастрычніка.
Посуд з эмалі
Эмаляваны посуд быў вельмі папулярная ў савецкія гады. Эмаль – тонкае шкелістае пакрыццё, якое наносіцца на метал пры высокіх тэмпературах. На вытворчасці спачатку з металу робяць асноўную частку вырабу, пасля яе добра чысцяць, каб паверхня была ідэальнай, інакш эмаль дрэнна ляжа. Потым да асноўнай часткі прыварваюць дробныя дэталі, напрыклад, ручкі.
Эмалевае пакрыццё галоўным чынам складаецца са шкла. Але шкло не прыліпае да металу. Таму парашок робяць з сумесі шкла і аксіду металу. Пры награванні аксіды ўступаюць у рэакцыю са сталлю, дзякуючы чаму эмаль злучаецца з паверхняй металу.
Парашок змешваюць з вадой, каб атрымаць суспензію. У яе апускаюць посуд. За гадзіну ў печцы пры тэмпературы 850С эмаль злучаецца з металам. Але з-за грунтоўкі паверхня атрымваецца цёмнай. Гэта першы пласт.
У складзе другога пласта часцінцы сцякла і пігменты. Сумесь наносяць і адпраўляюць посуд на другі абпал.
Канчатковы вынік – трывалае яркае гладкае пакрыццё, якое добра мыецца. На фінальным этапе на посуд наносяць малюнак і яшчэ раз абпальваюць.
Эмаляваны посуд спалучае ў сабе трываласць металу і ўстойлівасць шкла.
Якасць пэўнага выраба залежыць ад якасці металу. Калі быў скарыстаны алюміній, то ўсе асцеражэнні, якія з ім злучаны, тычацца і эмаляванага посуду. Таксама важна, каб вытворцы скарысталі для афарбоўвання вырабаў пігменты без таксінаў, такі посуд будзе бяспечным.
Посуд з чыгуну
Чыгун – гэта сплаў жалеза з вугляродам. Чыгун не з'яўляецца таксічным матэрыялам.
Чыгун лічаць адным з самых даўгавечных матэрыялаў, які практычна немагчыма сапсаваць. Чыгун не баіцца крытычных тэмператур і тэмпературных перападаў. Яго складана дэфармаваць.
Пры выкарыстанні чыгуну важна стварыць ахоўны пласт, каб посуд не ржавеў і даўжэй служыў. Чыгун рэкамендуюць прамасліваць, але некаторыя вытворцы робяць гэта самі, дзякуючы тэхнічным магчымасцям. Перад выкарыстаннем чыгунны посуд выграваюць.
Калі чыгун апрацаваны, гэта будзе паказана ў рэкамендацыях па эксплуатацыі. У іншым выпадку падрыхтаваць чыгун патрэбна самастойна.
Вытворцы не рэкамендуюць мыць чыгунны посуд у машыне для мыцця посуду і пакідаць кроплі на паверхні.
Апроч якасці посуду, з чаго б яна не была выраблена, важна не забываць і пра яго чысціню, бо бактэрыі нашмат хутчэй падзейнічаюць на арганізм, чым таксіны, якія патрэбна назапасіць.
