Інакш Саве – адна пакута. Толькі яна, напаляваўшыся, стаміўшыся, пад раніцу вочы змружыць, пачынаюць птушкі спяваць, шчабятаць, цінькаць, трашчаць – ніякага спакою! Вельмі гэта Саве не падабалася, бо паспаць яна любіла.
І вось аднойчы ўначы замест таго, каб паляваць, паляцела Сава птушак з гнёздаў уздымаць. Крыламі лапоча, вачыма вялізнымі зыркае – перапалох ушчыніла і ў лесе, і на лузе.
Паселі сонныя птушкі на галінках, ківаюцца, як не пазвальваюцца долу спрасоння. Але чакаюць: мо, Сава што важнае скажа, калі ўсіх сярод ночы пабудзіла.
Сава ж, усеўшыся на пень, як на трон, загадала:
– Ад гэтай пары ніякага гойсання ўдзень! Спевы – толькі ўначы! З усёй строгасцю сама за парадкам сачыць буду!
Птаства разгублена залапатала, незадаволена загуло.
– Мы ўначы не можам, нам сонейка патрэбна! – сказалі Жаўрукі.
– Як гэта – уначы, мы па цемнаце лятаць не ўмеем! – падтрымалі іх Ластаўкі.
– Прыдумалі – уначы! – абурылася нават Сарока. – Пра што трашчаць, якія навіны разносіць, калі ўсе спяць?!
А Сава як вылупіць вочы, як кінецца на птушак:
– Я за вас большая? Большая! Дужэйшая? Дужэйшая! Вось і павінны прызнаць мяне за царыцу, слухацца і не пярэчыць. А не – управу на вас хутка знайду!
І давай птушак ганяць, спеваў начных патрабаваць.
А яны б і рады заспяваць – можа, дурная Сава супакоіцца… Але ж гэта не проста вам – дзюбку раскрыў, крылцы расправіў – і паліліся песні.
Каб песні з душы прасіліся, колькі гэтай душы пастарацца трэба! Як чуйна жыццё паслухаць, усе яго беды і радасці ў сэрца пусціць – і пераплавіць на такія песні, ад якіх радасць – множыцца, а ў бядзе надзея на лепшае нараджаецца.
Такія песні не церпяць ні прымусу, ні загаду – ім воля патрэбная!
Але хіба можна Саве гэта патлумачыць? І яна лічыць, што ў яе – песні. «Ку-га» сваё крыкне калі заўгодна. І шчыра верыць, што кожны таксама ўмець павінен…
Дык вось ганяе Сава птушак, палохае – ажно вочы забалелі ад зыркання, крылы – ад лапатання, голас сеў ад пагрозлівага кугакання. А толку – ніякага!
Птушкі ад Савы ратуюцца, без ладу крычаць, трашчаць, сакочуць – як могуць, спевы выдаюць. Пабудзілі такім канцэртам увесь лес і поле, нікому паспаць не далі. Толькі пад раніцу, як Сава змаглася, на кашлатай елцы прыстроілася і заснула, усе чыста паснулі таксама.
Зможаныя, праспалі, не прывіталі світанак. Не пачулі апошніх навінаў, што прынёс, абляцеўшы зямлю, ветрык. Не пабачылі, як вясёлка пасля дажджу з хмаркамі карагоды вадзіла… Так дзень і мінуў.
А пад вечар, выспаўшыся ды абудзіўшыся, зноў спяваць не могуць – няма пра што, нічога ў сэрца не запала!
Адной Саве добра – упершыню ніхто ёй адпачываць не перашкодзіў. «Ку-га» яе нікуды не падзелася, пасля добрага сну толькі гучнейшым зрабілася. І давай Сава з новымі сіламі ды імпэтам на птушак кідацца!
Колькі дзён і начэй так мінула – ніхто дакладна не ведае. Сава радуецца сваёй прыдумцы, а птушкі змагліся ўшчэнт. Жыццё ім без песень не міла.
– Гіну! – сказала аднойчы Малінаўка і ўпала без прытомнасці.
– Не перажыву! – усклікнула Сойка, яе бліжэйшая суседка, і, склаўшы крылле, ударылася вобземлю.
– Канец свету! Прападаюць лепшыя з лепшых! – залямантаваў закаханы ў Сойку Дрозд. – Трэба ўцякаць ад дурной Савы, пакуль не позна!
Загаравалі птушкі. Праўду сказаў Дрозд: у Савіным царстве жыццё нясцерпным стала. Але кідаць наседжаныя месцы таксама нікому не хочацца… Што рабіць, дзе ратуначку шукаць?
Азваўся разважлівы Удод.
– Спадарства! – сказаў ён да птушак. – Кожны з нас паасобку проці Савы ніхто. Я не малы, а яна ж за мяне большая, што ўжо пра іншых казаць. Задзяўбе і знішчыць лёгка. А вось калі мы грамадою адпор ёй дамо – адступіцца, нідзе не дзенецца!
І вось так згаварыўшыся, дачакаліся птушкі вечара. А як Сава у каторы раз прыляцела па справаздачу, чаму ноччу спяваць не хочуць, хмарай кінуліся на сваю крыўдзіцельку.
Думалі, біцца давядзецца не на жыццё, а на смерць. А самазваная царыца разгубілася, галавой закруціла, вачыма заміргала. На купіну села, крыллем ад птушынага войска вочы прыкрыла.
– Пашкадуйце! – просіцца. – Не губіце!
– А ты нас шкадавала, па начах ганяючы, песень пазбаўляючы? – закрычалі птушкі.
– А я што? Мне ж як лепей хацелася. Я ж спаць у тлуме не магу. Вось і старалася вас перайначыць…
– Дабрадзейка знайшлася! – успомніўшы, як пакутваў сам і як гаравала мілая сэрцу Сойка, гарачы Дрозд кінуўся было да Савы. – Я табе зараз!..
Але Дразда спыніў Удод.
– Чакай, братка! І вы, шаноўнае спадарства, паслухайце! Ці ж мы якія бандыты, разбойнікі? Просіцца Сава, адступілася – адпусцім, крыўдзіць не будзем. А судом сваім птушыным вырашым, што з ёй далей рабіць.
Згодна заківала птаства. Пачалі думаць-радзіцца, што з Савою рабіць.
Яна ж, пабачыўшы мірны настрой суседзяў, крыху пасмялела і давай бубнець:
– Ведаю я ваш суд! Зараз усё зноў так зробіце, каб мне аддухі днём не было, каб ад спеваў вашых галава балела. Хоць ты на балота глухое збягай!
Пачуўшы гэтыя словы, засмяяліся птушкі.
– Вось ты, цётачка, сама сабе прысуд і вынесла, – абвясціў Удод. – А і праўда: ляці ты на балота. Там нашых песень не чуваць, жыві сабе спакойна!
– Ляці, ляці! – падхапілі ўсе дружным хорам.
Ой, як не хацелася Саве падпарадкоўвацца! Яна нават кугакнула ды зноў на птушак вочы вырачыла... Але тыя – адна да адной і на Саву разам!
Проці дружнай грамады і страшная Сава бяссільная. Хочаш-не хочаш – узнялася з купіны, на балота паляцела, самую глухую мясціну знайшла, там атабарылася.
Там і да гэтай пары жыве, і не проста Савой, а Балотнай Савой завецца.
А вольныя птушкі зноў бяруць свае песні ў яснага сонейка, хуткага ветрыка, гамонкі дрэваў і шолаху траў – усяго, з чаго складаецца радасць жыцця. Жывуць, спяваюць – і Савы не баяцца ні кропелькі! Навучаныя, як на сілу ды прымус управу знайсці.
https://bel.24health.by/yakaya-ptushka-samaya-karysnaya-kazka/
