Полацк лічыцца адным з найстаражытнейшых гарадоў Беларусі. Ён размешчаны ў маляўнічым месцы Віцебскай вобласці, дзе рака Палата ўпадае ў Заходнюю Дзвіну. Полацк часта называюць музеем пад адкрытым небам, бо на невялікай плошчы горада сканцэнтравана шмат каштоўных гістарычных будынкаў.
Апроч унікальных гістарычных помнікаў і музеяў ёсць у горадзе і вельмі арыгінальныя аб’екты. У 2003 годзе тут быў устаноўлены помнік адной з літар беларускага алфавіту — літары «Ў». У 2006 годзе адкрыўся прыродна-экалагічны музей у былой воданапорнай вежы. У 2008 — памятны знак «Геаграфічны цэнтр Еўропы».
Сёння — 28 мая — старажытны горад святкуе свой юбілей — 1160-годдзе. У межах падзеі ў Полацку праходзяць разнастайныя мерапрыемствы, фестывалі, канцэрты. Аднак вельмі важна, што горад з’яўляецца месцам турыстычнага наведвання не толькі зараз, але і круглы год. Партал Слушна прапаноўвае вашай увазе падборку самых цікавых і запамінальных лакацый Полацка, якія, безумоўна, пакінуць след у вашай душы:
Сафійскі сабор
Гэтае месца знакавае як для ўсіх палачан, так і ўвогуле для беларусаў. Вядома, вы можаце сказаць, што менавіта сабор указаны ва ўсіх турыстычных даведніках, таму нічым мы вас не здзівілі. Але Сафійскі сабор — гэта наша гісторыя, абысці якую мы проста не маем права.
З'яўленнем Сафійскага сабора мы абавязаны князю Усяславу Брачыслававічу «Чарадзею». Па яго запрашэнні ў горад прыбылі візантыйскія майстры і ў 1066 годзе ўзвялі храм па выяве Святой Сафіі ў Канстанцінопалі. Гэта быў першы мураваны храм на беларускіх землях.
Падобных сабораў ва ўсходніх славян усяго тры (астатнія два ў Кіеве і Вялікім Ноўгарадзе). Таму ўнікальнасць нашай Сафіі бязмежная.
Унутры сабора да нашых дзён захаваліся фрагменты мура і фрэскавыя роспісы XI стагоддзя, часткова – арыгінальны падмурак і цудоўная акустыка – у гэтых сценах штогод праходзяць фестывалі старажытнай і сучаснай камернай і арганнай музыкі. Такксама на сценах Сафійскага сабора да нашых дзён захаваліся з мінімальнымі пашкоджаннямі копія твора Леанарда да Вінчы «Тайная вячэра» і працы Спаса Нерукатворнага.
Калі выйдзеце з сабора, звярніце ўвагу, які там выгляд адкрываецца на Заходнюю Дзвіну (храм раней знаходзіўся на тэрыторыі Верхняга Замка). Абавязкова палюбуйся і зрабіце фотакартку.
Барысаў камень
Адзін з чатырох валуноў – помнікаў эпіграфікі XII стагоддзя – можна ўбачыць побач з Сафійскім саборам у Полацку.
Гэта вялізны камень дыяметрам у 8 метраў і даўжынёй у 1,5 метра з выбітымі крыжам і надпісам «Госпадзі дапамажы рабу свайму Барысу». Выбіць надпіс загадаў князь Барыс Усяслававіч, які кіраваў полацкімі землямі ў XII стагоддзі.
Упершыню Барысаў камень згадваецца ў XVI стагоддзі. Ён ляжаў у Дзвіне. Мноства разоў прадпрымаліся спробы выцягнуць 70-ці тонны камень з вады, аднак атрымалася толькі ў 1981 годзе.
Сёння людзі вераць, што камень здзяйсняе жаданні, таму падчас падарожжаў спрабуюць дакрануцца да яго і загадаць штосьці патаемнае.
Тры астатнія Барысавы камяні знаходзяцца ў Браслаўскім, Вілейскім раёнах і ў Маскве. Іншыя былі знішчаны савецкай уладай з-за яўнага рэлігійнага прызначэння.
Музей кнігадрукавання
Музей з'яўляецца помнікам архітэктуры XVIII стагоддзя, тады будынак адносіўся да Полацкага манастыра з'явы Божай. Падчас экскурсіі па 15 выставачных залах, вам падрабязна раскажуць і пакажуць гісторыю беларускага кнігадрукавання, даўшы магчымасць азнаёміцца са старажытнымі навучальнымі выданнямі.
Не забудзьце зазірнуць у музей-бібліятэку Сімяона Полацкага, якая знаходзіцца ў адным будынку з музеем кнігадрукавання.
Экспазіцыі славутасці дэманструюць эвалюцыю кніг, пачынаючы са старажытных скруткаў і заканчваючы сучаснымі выданнямі. Падчас экскурсій наведвальнікі знаёмяцца з гісторыяй пісьменства, удасканаленнем канцылярскіх прылад, тэхналогіяй друкавання і перапляцення кніг.
Спаса-Еўфрасіннеўскі манастыр
Гэта цэнтр беларускага праваслаўя, адзіны з полацкіх манастыроў, які захаваўся да нашых дзён, Спаса-Еўфасініеўскі манастыр быў заснаваны ў 1125 годзе Еўфрасінняй Полацкай.
Зараз у комплекс манастыра ўваходзяць храм-пахавальня, Крыжа-Узвіжанскі сабор 1897 года, Свята-Еўфрасіннеўскі храм 1847 года, званіца 1882 года, трапезны дом, капліца, сястрынскія карпусы і – галоўная славутасць – Спаса-Праабражэнскі храм, помнік старажытнаполкаў. Ён быў пабудаваны за 30 тыдняў недзе паміж 1143 і 1161 гадамі.
Менавіта сюды ў 1161 годзе даставілі крыж, выраблены майстрам Лазарам Богшам. Той самы, які знік падчас Вялікай Айчыннай вайны і да гэтага часу не знойдзены.
З XVI стагоддзя манастыр перажыў цяжкія часы — запусценне, перадачу езуітам, войны, ганенні савецкай улады.
У 1990-х манастыр адрадзіўся, храмы адрэстаўравалі, сюды вярнуліся сёстры-манашкі. Сёння тут можна ўбачыць унікальныя фрэскавыя роспісы XII стагоддзя, дакладную копію крыжа Еўфрасінні, зробленую ювелірам Мікалаем Кузьмічом у 1997 годзе.
Багаяўленскі сабор
Богаяўленскі сабор быў узведзены ў дрэве ў канцы XVI стагоддзя — ён стаў часткай комплексу аднайменнага манастыра. У 1650-х гадах у брацкай школе пры манастыры выкладаў паэт і багаслоў Сімяон Полацкі, будучы настаўнік дзяцей цара Аляксея Міхайлавіча.
У 1680-х храм моцна пацярпеў падчас пажару. Толькі праз сто гадоў, у 1777 годзе, яго змаглі аднавіць у камені — у выглядзе двухвежавага храма са званіцай, у стылі барока з элементамі класіцызму. Пасля ён шмат гарэў і часта перабудоўваўся, а пасля заканчэння Першай сусветнай вайны быў зачынены і пераабсталяваны ў спартзалу. Пасля ў ім працавала карцінная галерэя.
Вернікам святыня вярнулася ў 1991 годзе — сёння яна мае статус праваслаўнага кафедральнага храма. Тут захаваліся ўнікальныя фрэскі эпохі Асветы, асабліва шанаваны ў грамадстве абраз «Усіх тужлівых Радасць».
Музей сярэднявечнага рыцарства
Музей сярэднявечнага рыцарства вядомы на ўсю краіну і далёка за яе межамі. Складаецца гэты філіял гарадскога гісторыка-культурнага музея з трох залаў, і інтэр'ер тут адпавядае ўсім трэндам сярэднявечча. Тут можна пабачыць фонд катавальных прыбораў з разнастайнымі прыладамі працы катаў.
Багаты тут экспазіцыйны фонд на сярэднявечную зброю: старажытныя арбалеты, дзіды і стрэлы, а таксама мячы воінаў. Для тых, каго не вабіць перспектыва прагуляцца ўздоўж помнікаў крывавай гісторыі, у залах музея сярэднявечнага рыцарства прадстаўлены аб'екты сярэднявечнага побыту ў тагачаснай аўтэнтычнай атмасферы.
Цікавым фактам з'яўляецца і тое, што фонд музея збіраўся адным чалавекам, не гісторыкам ці археолагам, а энтузіястам, які ўвасобіў у жыццё жаданне падзяліцца часцінкай гісторыі з іншымі людзьмі.
Дзіцячы музей
На сённяшні дзень гэта адзіны музей у краіне, цалкам прысвечаны цудоўнай і чыстай пары дзяцінства.
На 208 квадратных метрах знаходзіцца амаль тысяча самых розных прадметаў. Механічныя гадзіннікі, вагавымяральныя прыборы, старадаўнія маркі, самавары, паддужныя званочкі, пласцінкі і прайгравальнікі – для цяперашніх дзяцей гэта загадкавыя рэчы, пра гісторыю паходжання і прызначэнне якіх дзецям расказваюць экскурсаводы музея.
Другая частка экспазіцыі – гэта цацкі і дзіцячыя кнігі аўтарства Барто, Чукоўскага ды іншых класікаў савецкай літаратуры. Усё можна пагартаць, з усім можна пагуляць.
Ёсць аддзел, прысвечаны эпосе Вялікіх геаграфічных адкрыццяў. Часта ў музеі праходзяць выстаўкі прыватных калекцыянераў.
Ніжне-Пакроўская вуліца
Вуліца Ніжне-Пакроўская — адна з найстаражытнейшых полацкіх вуліц. Гістарычныя крыніцы пацвярджаюць яе існаванне ўжо ў другой палове ХI - пачатку XII ст. З XIII ст. вуліца была шчыльна заселена, выконвала функцыю адной з галоўных у горадзе, праз яе праходзілі ўздымы ад Дзвіны да гарадскіх рынкаў, на ёй былі размешчаны цэрквы, касцёлы, сінагогі, каталіцкія і праваслаўныя манастыры, жылі найболей багатыя і ўплывовыя грамадзяне.
Яшчэ пару дзесяцігоддзяў таму гэта была вуліца Леніна, але зараз ёй вярнулі гістарычную назву. Ніжне-Пакроўская, мусіць, самая ўтульная вуліца ў Полацку. Што робіць яе такой, складана сказаць: можа, бягучая паралельна Заходняя Дзвіна, магчыма, двухпавярховыя пабудовы XVIII стагоддзя — гуляць тут сапраўды не надакучыць. А калі захочаце пазнаёміцца з гісторыяй вуліцы падрабязней, то зазірніце ў музей з цікавай назвай «Прагулка па Ніжне-Пакроўскай», там вам усе раскажуць.
Музей традыцыйнага ручнога ткацтва Паазер'я
Музей ткацтва — гэта асаблівае месца, дзе можна бліжэй пазнаёміцца з традыцыямі і культурай рэгіёна. Комплекс упершыню адчыніў свае дзверы ў снежні 1998 года. Яго галоўная мэта — захаваць гісторыю, памяць пра старажытнае, народнае дэкаратыўна-прыкладное мастацтва — ткацтва.
Калекцыя музея складаецца з больш за 2800 розных прадметаў, усе яны былі неад'емнай часткай жыцця нашых продкаў. Для зручнасці наведвальнікаў экспанаты размешчаны на трох паверхах, тут можна ўбачыць прадметы хатняга ўжытку, пасцельныя прыналежнасці, адзенне, а таксама арыгінальныя ўпрыгажэнні.
Чытайце таксама:
Гісторыя знакамітай дачкі полацкай зямлі. 90 год з дня нараджэння Нінэль Шчаснай
Цуды Полацкага краю. Якія азёры тут наведаць?
Летнія фестывалі-2024. Куды адправіцца за незабыўнымі эмоцыямі?
