Пачуццё палення альбо спякоты, якія з'яўляюцца за грудзінай альбо ў верхняй частцы жывата, знаёма многім людзям. Адна з прычын непрыемных адчуванняў — пякотка.
Па розных ацэнках ёй пакутуюць да 50% людзей. Чаму ўзнікае пякотка? Ці трэба яе лячыць і чым? Як папярэдзіць узнікненне непрыемных адчуванняў? Ці можна пазбавіцца ад пякоткі назаўжды? На гэтыя і іншыя пытанні адказала ўрач-тэрапеўт медыцынскага цэнтра «Любімы доктар» Людміла Карачун.
Прычыны і сімптомы пякоткі
Сярод фактараў, якія прыводзяць да ўзнікнення пякоткі, асноўным з'яўляецца зніжэнне тонусу ніжняга страваводнага сфінктара. Таксама прычынамі могуць быць павышэнне ўнутрыбрушнага ціску, парушэнне апаражнення страўніка, зніжэнне рэзістэнтнасці слізістай абалонкі стрававода.
— Стрававод і страўнік падзелены кардыяльным (ніжнім страваводным) сфінктарам, які прадухіляе закід (рэфлюкс) змесціва страўніка ў стрававод, — тлумачыць Людміла Карачун. — З прычыны дысфункцыі ніжняга страваводнага сфінктара фарміруецца гастраэзафагеяльны рэфлюкс — закід змесціва страўніка ў стрававод. Кантакт агрэсіўнага страўнікавага змесціва (саляная кіслата, пепсін) або дуадэнальнага змесціва (жоўцевыя кіслоты) са слізістай абалонкай стрававода аказвае раздражняльнае дзеянне на слізістую стрававода і выклікае непрыемныя пачуцці дыскамфорту, палення і спякоту ў грудзях, г.зн. пякотку.
Мноства прычын прыводзяць да з'яўлення пякоткі. Сярод іх, напрыклад:
- пераяданне
- рацыён з перавагай тлустай, вострай, рэзкай ежы
- некаторыя прадукты харчавання: напрыклад, цытрусавыя, кава, моцны чай, шакалад, часнок, цыбулю, таматы, газаваныя напоі і г.д.
- залішняя вага і атлусценне
- неадэкватныя фізічныя нагрузкі з перанапружаннем брушнога прэса
- завалы
- курэнне, ужыванне алкаголю
- прыём некаторых лекавых прэпаратаў, у прыватнасці, нестэроідных супрацьзапаленчых сродкаў
- цяжарнасць (зніжэнне тонусу ніжняга страваводнага сфінктара за кошт гарманальнай перабудовы арганізма і павелічэнне ўнутрыбрушнага ціску ў выніку росту плёну);
- захворванні страўнікава-кішачнага тракта: гастраэзафагеальная рэфлюксная хвароба (ГЭРБ), хранічны гастрыт, дуадэніт, дуадэнагастраэзафагеальны рэфлюкс, язвавая хвароба страўніка і дванаццаціперснай кішкі;
- арганічныя змены гладкамышачных валокнаў (хірургічныя ўмяшанні, назагастральны зонд, штучная вентыляцыя лёгкіх, склерадэрмія, бужыраванне стрававода);
- анкалагічныя захворванні;
- засмучэнні псіхаэмацыйнай сферы.
Пацыенты па-рознаму апісваюць адчуванні, звязаныя з пякоткай. Часцей згадваюцца: пачуццё дыскамфорту, цеплыні і палення, боль у эпігастрыі (верхняя частка жывата) і за грудзінай, якую памылкова прымаюць за боль у сэрца.
— Праявы пякоткі могуць быць рознай частаты, інтэнсіўнасці і працягласці. Але калі прыступы паўтараюцца, іх нельга пакідаць без увагі, — кажа Людміла Карачун. — Самая вялікая памылка, што пякотка бяскрыўдная. Насамрэч не. Пякотка — гэта не захворванне, а сімптом, які можа паказваць на наяўнасць сур'ёзнай паталогіі.
Дыферэнцыяльная дыягностыка пякоткі
Неабходна ўсталяваць прычыну з'яўлення пякоткі, таму дыферэнцыяльная дыягностыка мае важнае значэнне.
На прыёме доктар абавязкова ўдакладніць у пацыента акалічнасці ўзнікнення пякоткі: перыядычнасць, час сутак, нашча або пасля ежы; прыём лекавых прэпаратаў; у становішчы лежачы ці пры фізічных нагрузках і г.д. Гэтая інфармацыя, а таксама так званыя «сімптомы трывогі» (напрыклад, невытлумачальная страта вагі, паўтаральныя ваніты, абцяжаранае глытанне, страўнікава-кішачны крывацёк) дапамогуць вызначыцца з кірункам дыягнастычнага пошуку. Разам з тым базавы аб'ём абследаванняў пры скаргах на пякотку ўключае:
- агульны аналіз крыві;
- біяхімічны аналіз крыві з пэўнымі паказчыкамі
- эзафагагастрадуадэнаскапію (ЭГДС), якую неабходна спалучаць з прыцэльнай шматкропкавай біяпсіяй стрававода;
- электракардыяграфію (для выключэння сардэчна-сасудзістай паталогіі, напрыклад, стэнакардыі, інфаркту міякарда і інш.);
- рэнтгенаграфію органаў грудной клеткі.
— Гэта мінімальны спектр абследаванняў, — удакладняе Людміла Карачун. — Можа спатрэбіцца дадаткова кансультацыя вузкіх спецыялістаў: кардыёлага, хірурга, гастраэнтэролага і нават псіхатэрапеўта. У канчатковым выніку поўная і якасная дыягностыка вызначае далейшую тактыку лячэння пякоткі.
Як лечаць пякотку
Існуе тры асноўныя падыходы да лячэння пякоткі: немедыкаментозны, медыкаментозны і хірургічны.
— Галоўная ўмова эфектыўнага лячэння — змена ладу жыцця пацыента! — перакананая Людміла Карачун. — Гэта не чароўная таблетка, а перш за ўсё праца над сабой. Можа быць, таму многія пацыенты ставяцца да яе скептычна. Хоць пры пацверджанай абследаваннямі дысфункцыі ніжняга страваводны сфінктара змяненне ладу жыцця дапамагае пазбегнуць або знізіць частату прыступаў пякоткі.
У чым жа заключаецца лячэнне пякоткі без таблетак?
- Культура харчавання: не пераядаць! (вялікі аб'ём ежы прыводзіць да расцяжэння страўніка і павышэння ўнутрыбрушнага ціску, павелічэнню гастраэзафагеяльнага рэфлюксу і зніжэнню тонусу ніжняга страваводнага сфінктара); абмежаваць або зусім выключыць з рацыёну прадукты, якія зніжаюць тонус ніжняга страваводнага сфінктара, аказваюць раздражняльнае дзеянне на слізістую стрававода (стравы з высокім утрыманнем тлушчу, вострыя соўсы і заправы, мучныя вырабы, часнок, лук, таматы, прысмакі, моцны чай, кава, газаваныя напоі, цытрусавыя).
- Карэкцыя характару і часу прыёму ежы: старанна перажоўваць ежу, тэмпература ежы не павінна быць высокай ці нізкай; нельга есці перад сном, апошні прыём ежы за 2-3 гадзіны да сну; не ляжаць пасля ежы на працягу 1,5 гадзін, але пазбягаць актыўных фізічных нагрузак/нахілаў, аптымальная павольная хада 30 мін.
- Адмова ад курэння і празмернага ўжывання алкаголю.
- Кантроль масы цела.
- Сон з прыпаднятым на 15-20 см галаўным канцом ложка.
- Адмова ад тугіх паясоў, гарсэтаў, цеснага адзення, ігры на духавых інструментах, якая прыводзіць да павышэння ўнутрыбрушнога ціску.
- Адмена прэпаратаў, якія выклікалі пашкоджанне слізістай абалонкі і прыводзяць да зніжэння тонусу ніжняга страваводнага сфінктара.
Медыкаментозная тэрапія накіравана на прыгнечанне сакрэцыі салянай кіслаты; нейтралізацыю салянай кіслаты ў страўніку (мясцовае дзеянне); нармалізацыю перыстальтыкі стрававода, страўніка і дванаццаціперснай кішкі, павышэнню тонусу ніжняга страваводны сфінктара; гастрацытапратэкцыю. Можа таксама ўключаць антыбактэрыйныя сродкі для лячэння хелікабактарнай інфекцыі (пры яе наяўнасці); седатыўные прэпараты пры засмучэннях псіхаэмацыйнай сферы.
Лячэнне павінен падбіраць і прызначаць толькі доктар пасля вочнай кансультацыі і правядзенні абследаванняў.
Не рэкамендуе доктар займацца самалячэннем папулярнымі народнымі сродкамі. Адно з такіх — раствор соды — сапраўды здымае пякотку, але часам яна неўзабаве ўзнікае з новай сілай.
Таму калі непрыемныя адчуванні выклікаюць турботу, іх з'яўленне прымае сістэмны характар, самым дакладным рашэннем будзе звярнуцца па кансультацыю да спецыяліста. Гэта неабходна зрабіць хаця б для таго, каб выключыць сур'ёзную паталогію або дыягнаставаць яе на раннім этапе і своечасова пачаць лячэнне.
https://bel.24health.by/ot-borshha-pridetsya-otkazatsya-vrach-o-gastroezofagealnoj-reflyuksnoj-bolezni/
