Беларусы ўяўлялі іх у выглядзе дзяўчынак (а ў некаторых мясцовасцях – бабулек). Звычайна ў хаце, у печы ці падпечку, жыла нават не адна кікімара. І дзесьці яны маглі сваволіць, дзесьці – шкодзіць, а дзесьці… Нават імкнуліся дапамагаць хатнім гаспадыням. Толькі што не атрымлівалася ў іх. А так – ад душы…
Мне таксама хочацца ўяўляць кікімар зусім не злымі. Проста лёс у іх такі… нешчаслівы. Сядзець у падпечку і нават не паказвацца на вочы людзям. Ды яшчэ і зайздросціць той пяшчоце, якую маці аддаюць сваім дзецям. Ім-то, кікімарам, ніхто добрага слова не скажа. А яно, як вядома, і кошцы прыемнае…
Чамусьці нашыя продкі лічылі, што на Яўхіма Восеньскага, 28 кастрычніка, нячыстая сіла (у тым ліку і кікімары) найбольш у хаце шкодзіць. То посуд паб’е, то ніткі для ткацтва ці вязання папераблытае, то проста гаспадыню напужае… Так, прыемнага мала. Таму і звярталіся да Яўхіма з просьбаю абараніць сябе, сваё сямейства і жытло.
А па сутнасці, кікімары – даволі няшчасныя істоты, бо ўвасаблялі ў сабе заўчасна загінулых (памерлых) дзяўчынак… Вось чаму іх так прыцягвае жаночая праца. Ды толькі не атрымлівацца роўна і якасна ткаць, прасці, вязаць…
Бывала, пра кікімар распавядалі з гумарам. Напрыклад, мне спадабалася вось такая гісторыя. У адной хаце кікімара пастаянна выстрыгала ў гаспадара ды сямейнікаў валасы, а ў свойскай жывёлы – поўсць. І ніякія метады змагання з ёй не дзейнічалі. Тады сям’я вырашыла перабрацца ў іншую хату.
І калі гаспадар, на развітанне аглядаючы памяшканне, голасна спытаўся: «А мы нічога не забыліся?!», у адказ яму пачуўся дзіцячы галасок: «Наконт вас – не ведаю, а я свае нажніцы ўзяла!» 🙂
Нам больш звыкла, кажучы пра кікімару, дадаваць «балотная». Але, аказваецца, яны розныя. Ёсць – балотныя, а ёсць – хатнія. І сёння – пра апошніх. Дарэчы, па ўяўленні некаторых беларусаў, Кікімара – гэта жонка Хатніка.
На Яўхіма традыйына назіраем за надвор’ем. Нашыя продкі заўважалі, што калі неба сёння блакітнага колеру, дык надвор’е будзе цёплым. Калі ж згледзіш камароў, значыць, зіма будзе мяккай.
Не ведаю, ці згледжу я камароў сёння, але некалькі дзён запар пры засынанні дакладна чула звон аднаго над вухам! Вось табе і маеш! Камар напрыканцы кастрычніка…
Калі на Яўхіма Восеньскага зоркі на небе цьмяныя, дык яшчэ два тыдні будзе цёпла. А калі вакол сонца, якое заходзіць, бачныя чырвоныя кругі, дык чакайма ўвесь тыдзень марознага надвор’я.
А ўвогуле, нашыя продкі заўважалі: з якога чысла ў кастрычніку зіма, з такога ў красавіку – вясна.
Ну, а мы, нягледзячы на ўсе даўнія прыкметы, традыцыйна ўжо мяркуем: ці будзе снег ды мароз гэтай зімой? Альбо прырода зноў закапрызіцца настолькі, што восень будзе трымацца не тры месяцы, а цэлых шэсць?! У чаканні…
Даўней жанчыны ў гэты час усё яшчэ працавалі з ільном, а мужчыны – з вуллямі. І Яўхімаў дзень не быў выключэннем. І ніякіх забаронаў на працу на яго не існавала, а зусім наадварот.
Так што калі запланавалі на сёння чыста жаночую працу альбо рукадзелле, дык лепей не адкладваць. Каб не «дапамаглі»… кікімары! 🙂
Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!
