2 красавіка — не толькі Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі. Гэта яшчэ і Міжнародны дзень дзіцячай кнігі.
Кажуць, што ў цяперашняга пакалення даволі няпроста развіць прывычку да чытання. Не паверым — дзіцячая кніга не губляе сваёй актуальнасці і дагэтуль. Попыт на літаратуру такога роду год ад года толькі расце, хоць у друкаваных выданняў зараз з'явіліся канкурэнты ў выглядзе электронных- і аўдыёкніг. Галоўнае, што па-ранейшаму ўзнікаюць і добрыя казкі, і запамінальныя вершы, і сур'ёзная проза, а таксама неверагодныя фантастычныя гісторыі і коміксы.
Сёння беларуская дзіцячая літаратура працягвае плённа развівацца, папаўняючыся не толькі новымі творамі і імёнамі, але і інавацыйнымі формамі падачы матэрыялу. Вось ужо некалькі гадоў, як у краіне існуе спецыялізаваная прэмія імя Цёткі (Алаізы Пашкевіч) — адной з пачынальніц прозы на беларускай «мове», якая прысвойваецца за дасягненні ў галіне дзіцячай літаратуры. Ёсць «дзіцячыя» намінацыі і ў шэрагу іншых конкурсных праектаў.
Прадстаўляем спіс, на наш погляд, цікавых беларускіх кніг для дзяцей і юнацтва.
Людміла Рублеўская і яе прыгодніцка-фантасмагарычны цыкл «Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпіка»
За прыгодамі юнага шляхціца са збяднелага роду ў эпоху адважных рыцараў і выдатных дам на выдатным гераічным фоне XVIII-га стагоддзя не першы год сочыць не толькі беларускі, але і расійскі чытач. Ён падарожнічае пад змрочнымі скляпеннямі сярэднявечнага падзямелля, абедае ў прыдарожнай карчме, раскрывае дзяржаўныя таямніцы і змовы… Цяпер прыгоды герояў Людмілы Рублеўскай можна назіраць і з кінаэкранаў: на студыі «Беларусьфільм» трылогія была экранізаваная..
Дарэчы, кнігі Людмілы Рублеўскай з поспехам публікуюцца не толькі на рускай, але і на нямецкай, англійскай, французскай, польскай, балгарскай і іншых мовах.
Віктар Шніп і яго герой Косцік, які пазнае сусвет
Вясёлая, павучальная, багата ілюстраваная кніга Віктара Шніпа «Кастусь i Мiёна» для дзяцей дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту. У ёй малюнкі расчуляюць любога чытача, вершы на беларускай мове – шчырыя. Галоўны герой зборніка — Косцік — падрастае сярод цацак, кніжак, цукерак. Ён малюе, спазнае Беларусь, знаёміцца з навакольным светам. Пасябраваў з аўчаркай, мянушка якой і легла ў аснову назвы кнігі. Кожны з вершаў — цёплы, гумарыстычны: «Са мной па вуліцы штодзённа // Гуляе наша Мiёна. // Я смела з ёю заўсёды хаджу. // Адно — баімся мы дажджу. // Няма такога зонту, // Каб там схавалася Мiёна».
Маленькі чытач праз кнігу трапляе ў казачны свет, дзе знаёміцца не толькі з Косцікам і яго аўчаркай, а яшчэ і з вожыкам, зайцам, вавёркай, дзятлам, сініцай, лісой, ваўком, катом, пеўнем. Галоўнае — не толькі знаёмства. Кніга вучыць шанаваць дабрыню, суперажываць, дапамагаць, бачыць у звычайных рэчах сапраўдны цуд. Нават калі героі, як маленькі Косцік і вялікая аўчарка, зусім розныя, гэта не мяшае ім разумець адзін аднаго і шчыра сябраваць.
Надзея Ясмінска і «Як казка ў дзверы стукаецца»
Мінчанка Надзея Карэліна, вядомая пад творчым псеўданімам Надзея Ясмінска, сваю першую кнігу надрукавала ў 2012 годзе – гэта быў зборнік фэнтэзі-вершаў «Зялёныя песні Эрмінтыі». Сёння на яе рахунку больш за дзесяць кніг, якія выйшлі ў розных выдавецтвах Беларусі і Расіі, а таксама некалькі перамог у літаратурных конкурсах і дзве ганаровыя ўзнагароды — нацыянальная прэмія Алаізы Пашкевіч і міжнародная — Віталя Біянкі. З'яўляючыся, безумоўна, таленавітым і выдатным чалавекам, Надзея, аднак, не спяшалася з вызначэннем уласнага творчага крэда, на працягу цэлага шэрагу гадоў дзейнічаючы абдумана і ўзважана.
Яе зборнік для дзяцей «Сем руж» якраз і стаў уладальнікам прэстыжнай прэміі Цёткі. Вельмі цікавай з’яўляецца аповесць Надзеі “Пацеркі і кроплі”, якая апісвае будні пяцігадовага хлопчыка, які разважае пра ўсё на свеце і робіць уласныя дзіўныя адкрыцці. Гэта гісторыя, выдадзеная ў Санкт-Пецярбургу, увайшла ў доўгі спіс конкурсу «Новая дзіцячая кніга».
Міхась Пазднякоў і яго дзіўныя блізняты
Зборнік загадак на беларуска-рускія амонімы «Дзіўныя блізняты» Міхаіла Пазнякова. Амонімы наогул вельмі цікавыя словы: аднолькавыя па гучанні, а бывае — і па напісанні. Пры гэтым маюць абсалютна розныя значэнні. Міхась Пазнякоў разгледзеў гэтую тэму яшчэ шырэй і прывёў прыклады міжмоўных амонімаў, калі яны на беларускай і рускай мовах гучаць аднолькава, але маюць рознае значэнне. Ды яшчэ і праз загадкі. Цікава!
У кнізе 51 загадка, прызначаная для дзяцей малодшага школьнага ўзросту. Гэта выдатны ілюстрацыйны матэрыял для настаўнікаў, якія на прыкладзе зместу могуць лёгка растлумачыць дзецям, што такое амонімы і якія яны бываюць. Вершы хутка запамінаюцца, тым самым дапамагаючы вучням лёгка засвоіць тэму на доўгія гады.
Андрэй Жвалеўскі і Яўгенія Пастэрнак і іх «Гімназія № 13»
Гэты шлюбны тандэм склаўся дастаткова даўно, але духам Яўгенія і Андрэй — быццам школьнікі. Пра школу шмат і пішуць — гэта адна з вядучых тэм іх творчасці
Сямікласнікі мінскай гімназіі трапляюць у вельмі незвычайную сітуацыю. Іх гімназія зачараваная і, каб вярнуцца ў нармальны свет, ім трэба наладзіць стасункі з дамавымі («кабінетнымі»), угаварыць ката Ваську даць неабходныя інструкцыі як дзейнічаць, збіраць нязвыклыя артэфакты, але самае галоўнае — вырашыць тысячагадовую спрэчку Белых і Чорных язычніцкіх багоў.
Чытачоў чакае захапляльнае падарожжа ў свет міфаў і легенд.
Кажуць, што кнігі аўтараў «Бяжым адсюль», «Гімназія №13», «Я хачу ў школу!» чытаюць нават тыя, хто абсалютна абыякавы да такога баўлення часу. Таму што ўменне знайсці захапляльную чароўную інтрыгу ў, здавалася б, самых звыклых і штодзённых рэчах, як гэта робяць у сваіх казках Яўгенія Пастарнак і Андрэй Жвалеўскі, дарагога каштуе.
Як гучыць беларускае слова ў дзіцячых кнігах? Разглядаем «Кніжную паліцу» Алены Масла
