Скрынінг папярэджвае
Скрынінг раку малочнай залозы з'яўляецца важным складнікам дзяржаўнай праграмы «Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека Рэспублікі Беларусь» на 2016-2020 гады. Выяўленне злаякасных новаўтварэнняў на ранняй стадыі – адзіны шлях да зніжэння смяротнасці ад анкалагічных захворванняў. Скрынінг раку малочнай залозы ў гэтым сэнсе – адзін з чатырох метадаў прафілактычных абследаванняў з навукова даказанай эфектыўнасцю.
Сутнасць метаду зводзіцца да таго, што ўсім жанчынам ва ўзросце ад 50 да 70 гадоў рэкамендавана рэгулярнае – 1 раз у 2 гады – мамаграфічнае абследаванне. Менавіта жанчыны гэтага ўзросту складаюць асноўную групу рызыкі па ўзнікненню раку малочнай залозы.
Мамаграфія – даследаванне, якое мае на ўвазе рэнтгенаўскі здымак грудзей, выкананы ў дзвюх праекцыях.
Навошта гэта трэба?
Будзем глядзець праўдзе ў вочы. Нягледзячы на тое, што за апошнія 50 гадоў айчынная медыцына сапраўды здзейсніла прарыў у лячэнні анкалагічных захворванняў і рак у большасці выпадкаў ужо не гучыць, як прысуд, хвароба адносіцца да ліку паталогій з дрэнным прагнозам. Рак малочнай залозы да таго ж – каварная хвароба, якая носіць сістэмны характар. Іншымі словамі, злаякасныя клеткі не абмяжоўваюцца адным органам, а распаўсюджваюцца па ўсім арганізме, паражаючы жыццёва важныя сістэмы і органы чалавека і шматкроць павялічваючы рызыку смяротнага зыходу. Вось чаму прынцыпова важна распазнаць паталогію як мага раней, каб прайсці курс лячэння і папярэдзіць развіццё хваробы.
У гэтым кантэксце скрынінг раку малочнай залозы, як комплекс абследаванняў сярод пэўнай узроставай групы ўмоўна здаровых жанчын, якія не маюць ні праяў, ні нават сімптомаў магчымага захворвання, бачыцца рацыянальным і апраўданым крокам. Крокам на апярэджанне.
Чаму мамаграфія?
Адносна нядаўна асноўная стаўка на прафілактыку і ранняе выяўленне раку малочнай залозы рабілася на кантроль з боку саміх жанчын. Праводзіць рэгулярнае самаабследаванне грудзей вучылі і зусім юных дзяўчат, і дам сталага ўзросту. Да гэтага часу агітплакаты па самадыягностыцы раку грудзей займаюць бачныя месцы ў жаночых кансультацыях. І метад сапраўды працуе. Большасць пацыентак звяртаюцца па дапамогу да спецыялістаў пасля таго, як самі знаходзяць у сябе нехарактэрныя ўшчыльненні ў грудзях. Аднак, самаабследаванне нельга прызнаць высокаэфектыўным метадам па той простай прычыне, што жанчыны самастойна выяўляюць пухліну толькі тады, калі яна дасягае пэўных памераў – 2-3 см і больш. На жаль, у большасці выпадкаў даводзіцца канстатаваць запушчаныя стадыі хваробы, якія нават на фоне радыкальных метадаў лячэння не гарантуюць пазбаўлення ад хваробы і захаванасці жыцця пацыенткі.
Больш дакладным метадам ранняй дыягностыкі з'яўляецца вочны агляд гінеколага, пры якім урач праводзіць пальпацыю грудзей пацыенткі. Але ў сутнасці і гэтае абследаванне ненашмат больш эфектыўнае. Некаторыя злаякасныя новаўтварэнні размяшчаюцца глыбока ў структуры малочных залоз і звычайным прамацваннем выявіць іх немагчыма. Акрамя таго, не ўсе віды раку грудзей выяўляюцца ў лакальных ушчыльненнях, адпаведна, метад пальпацыі для іх дыягностыкі абсалютна неэфектыўны.
Ультрагукавое даследаванне грудзей – метад на парадак больш інфарматыўны, чым два папярэднія. Безумоўнай перавагай гэтага віду даследавання з'яўляецца тое, што пры яго правядзенні не выкарыстоўваецца рэнтгенаўскае выпраменьванне. Жанчынам, старэйшым за 35 гадоў, пажадана праводзіць УГД малочных залоз з перыядычнасцю 1 раз у год. Асабліва актуальна гэта пацыенткам з дабраякаснымі ўтварэннямі ў грудзях – мастапатыяй, фібраадэномай – паколькі іх наяўнасць ужо з'яўляецца фактарам рызыкі для развіцця злаякаснай пухліны.
Разам з тым, варта заўважыць, што далёка не ўсе змены ў структуры малочных залоз маюць дачыненне да анкалогіі. Толькі ў 2-3% выпадкаў выяўленыя ўшчыльненні носяць злаякасны характар.
Нягледзячы на тое, што УГД малочных залоз традыцыйна выкарыстоўваецца для ранняга выяўлення онкапаталогіі грудзей, максімальна дакладным спосабам дыягностыкі раку малочных залоз з'яўляецца магнітна-рэзанансная тамаграфія (МРТ). Гэты найноўшы і высокаэфектыўны метад лічыцца найбольш перспектыўным для дыягностыкі захворвання нават на нулявой стадыі развіцця. Адзіны мінус – высокі кошт даследавання, звязаны ў першую чаргу з абмежаванай пакуль колькасцю сучасных тамографаў у клініках краіны. МРТ на прадмет выяўлення раку грудзей паказана толькі жанчынам, у родзе ў якіх былі зафіксаваныя выпадкі раку грудзей або раку яечнікаў. Адпаведнае абследаванне ім рэкамендавана праходзіць, пачынаючы з 25-гадовага ўзросту.
Такім чынам, аптымальным метадам прафілактыкі і ранняй дыягностыкі злаякасных новаўтварэнняў малочных залоз з'яўляецца мамаграфічнае абследаванне. Гэтае не толькі шырокадаступнае, але і высокаэфектыўнае даследаванне дазваляе выявіць хваробу фактычна ў зародку, калі памер ушчыльнення не перавышае і 0,5 см. Шматлікія даследаванні паказваюць, што рэгулярная мамаграфія зніжае верагоднасць смерці ад раку грудзей на 20-30%.
Скрынінгавая мамаграфія практычна зводзіць да нуля верагоднасць прапусціць нават такія нязначныя ўтварэнні, якія ніяк не праявілі б сябе ў будучыні і не аказалі ніякага ўплыву на здароўе і якасць жыцця жанчыны. Уласна, гэта можна ўмоўна аднесці да мінусаў так званай гіпердыягностыкі, роўна як і ілжывастаноўчыя вынікі даследавання, якія служаць падставай для дадатковых абследаванняў (напрыклад, біяпсіі). Тым не менш, большасць вучоных-анколагаў падтрымліваюць мэтазгоднасць мамаграфіі ў якасці прафілактычнага абследавання і бачаць у ім несувымерна больш карысці.
Прайсці мамаграфічнае абследаванне можна па накірунку ўчастковага гінеколага. Сучасныя лічбавыя мамографы ёсць ва ўсіх абласных бальніцах, цэнтральных раённых паліклініках Мінска, дыягнастычных цэнтрах краіны. Для скрынінгу раку малочнай залозы ў жыхарак беларускай глыбінкі выкарыстоўваюцца таксама перасоўныя апараты.
