Архив постов: Лютага 2025

Сынкавічы — вёска за 15 кіламетраў ад Слоніма па дарозе на Ваўкавыск. Тут знаходзіцца адзін з самых цікавых помнікаў Беларусі: гатычная праваслаўная царква-крэпасць, пабудаваная каля 500 гадоў таму.

З трасы Слонім-Ваўкавыск царква бачная за палямі (калі ехаць са Слоніма — справа). Бліжэйшая вёска на трасе называецца Елка (не Ёлка!), да яе і трэба браць білет.

Царква, якая адначасова магла служыць крэпасцю і абараняць ад уварвання ворагаў, — рэдкасць. У Беларусі такіх дзіўных збудаванняў вядома ўсяго два. Адно з іх — царква Раства Багародзіцы ў Мураванцы. А другое — царква Святога Міхаіла Арханёла ў вёсцы Сынкавічы. Раскажам пра лёс і галоўныя таямніцы гэтага загадкавага храма і прычыны яго наведаць.

Галоўная загадка царквы ў Сынкавічах — гэта дата яе пабудовы і імя заснавальніка. Версій шмат, і кожная можа аказацца праўдай. Часцей за ўсё ў сувязі з заснаваннем касцёла згадваюць імя вялікага князя Вітаўта. Распавядаюць, што ў ранейшай царкве, якая была на гэтым месцы, ён схаваўся аднойчы ад пераследу з боку свайго стрыечнага брата, князя Ягайлы. Пазней, у падзяку за выратаванне, ён ахвяраваў буйную суму на перабудову царквы і сам жа прысутнічаў на яе асвячэнні ў 1407 годзе.

Па іншай версіі, храм пабудавалі стагоддзем пазней, у першай палове XVI стагоддзі. У гэтым выпадку сродкі на пабудову мог выдзеліць вялікі гетман Канстанцін Астрожскі. Ён жа спансіраваў будаўніцтва падобных па архітэктуры цэркваў у Вільні, напрыклад, адрэстаўраваны ім Прачысценскі сабор. Калі прыгледзецца, падабенства і праўда складана не заўважыць: кутнія вежы, вокны-байніцы, дэкаратыўныя паяскі.

Але, паводле некаторых звестак, храм у Сынкавічах усё ж такі значна старажытнейшы. Напрыклад, у ходзе рэстаўрацыйных работ датай пабудовы называлі 1320 год. Але і гэта яшчэ не ўсё: на сценах пад тынкоўкай знайшлі старажытны надпіс з 1213 годам. А значыць, царква магла з'явіцца яшчэ раней.

Ёсць і яшчэ адна цікавая версія, якая цалкам можа аказацца ісцінай. Магчыма, першапачаткова гэта была ўвогуле не царква, а гатычны замак. І менавіта ў ягоных сценах князь Вітаўт схаваўся ад свайго брата Ягайлы. А ўжо пазней па яго ўласным распараджэнні замак перабудавалі ў храм, ды так, каб ён мог служыць не толькі домам для малітвы, але і надзейнай крэпасцю ў выпадку нападзення.

Гісторыя храма

Як бы там ні было, а ў XVI стагоддзі царква Святога Міхаіла Арханёла ўжо красавалася ў Сынкавічах. Першапачаткова яна была, мяркуючы па ўсім, праваслаўнай. Пра гэта  кажуць знойдзеныя на сценах надпісы на грэчаскай мове. І толькі пазней тут з'явіліся надпісы на латыні, якія сведчаць, што царква ў канцы XVI стагоддзі стала уніяцкай.

Што адбывалася з храмам у наступныя два стагоддзі, сказаць складана: звестак пра гэты перыяд амаль не захавалася. Святло на яго таямніцы зноў пралілося толькі пасля далучэння Беларусі да Расійскай імперыі. Царква зноў стала праваслаўнай, а напрыканцы ХІХ стагоддзя ў ёй правялі рэстаўрацыйныя работы і пабудавалі побач званіцу.

Пасля Першай сусветнай вайны ў царкве Святога Міхаіла Арханёла праходзілі і каталіцкія, і праваслаўныя богаслужэнні. У 1926 годзе будынак зноў перайшоў да ўніятаў, але ў Вялікую Айчынную вайну ў яго зноў адкрылі доступ для праваслаўных вернікаў.

Самы цяжкі перыяд для храма наступіў у пасляваенны час. З-за ганенняў на царкву святарам усяляк перашкаджалі выконваць іх абавязкі. Напрыклад, старшыня калгаса нават загадаў узараць тэрыторыю перад царквой і прыгразіў, што калі святар пратопча праз ворыва сцяжынку, то на яго пададуць у суд.

Яшчэ горш усё стала ў 50-х гадах: храм закрылі і ператварылі ў склад сельскагаспадарчай прадукцыі. Будынак моцна здрахлеў. Толькі ў 1993 годзе касцёл зноў адкрылі для вернікаў. Цяпер гэта дзейная праваслаўная царква.

Чаму сюды з'язджаюцца турысты? 

Вабіць храм не толькі прыхаджан. Сюды з'язджаюцца архітэктары, гісторыкі, археолагі, культуролагі і, вядома, шматлікія турысты, каб на свае вочы ацаніць прыгажосць і неардынарнасць гэтай старажытнай пабудовы.

Царква ў Сынкавічах мае аблічча, нетыповае для храмаў, але характэрнае для абарончага дойлідства. У плане стылю яна сумяшчае рысы готыкі і рэнесансу, але прыкметныя таксама элементы раманскай і нават старажытнарускай архітэктуры.

У плане храм уяўляе сабой прамавугольнік. Унутраная прастора падзелена на тры нефы. Цікавая і незвычайная дэталь — наяўнасць у царквы трох апсід (алтарных частак) з усходняга боку. Столі апсід адрозніваюцца: над цэнтральным і паўночным — крыжападобныя скляпенні, а над паўднёвым — зорчаты.

Самая характэрная дэталь будынка — наяўнасць чатырох веж па кутах: яны вось і надаюць такое падабенства з замкам. Заходнія вежы васьмігранныя, усходнія — круглыя. У сценах праведзены байніцы. Унутры веж — лесвіцы, якія вядуць на гарышча: менавіта тут размяшчаўся ярус абароны. Аб абарончым значэнні царквы нагадвае і таўшчыня сцен, якая дасягае 1,5 метра.

Калісьці ў царкве была яшчэ адна вежа-купал над цэнтральнай часткай будынку. Але яе разабралі падчас рэстаўрацыі ў ХІХ стагоддзі. Дах будынка высокі і двухсхільны, з даволі крутым ухілам.

Звяртае на сябе ўвагу заходні фасад. Ён уяўляе сабой шчыпец-франтон, не аддзелены карнізам ад плоскасці сцяны. У шчыпцы праведзены шматлікія ілжывыя аркі — аркатуры. Раней у іх былі выявы на рэлігійную тэматыку, зараз ікона засталася ўсяго адна. Іншая важная дэталь фасада — ліхтарык: так называўся невялікі выступ, назіральны пункт, адкуль можна было заўважыць непрыяцеля.

Побач з будынкам храма знаходзіцца невялікая званіца канца ХІХ стагоддзя. Ніжняя яе частка аздоблена бутавым каменем, верхняя — цагляная, над ёй — купал-цыбулінка. Хоць званіца вельмі прыгожая, з абліччам царквы яна не занадта гармануе. Але гэта цалкам кампенсуюе цудоўныя перазвоны. Усе пяць званоў былі адліты спецыяльна для царквы Святога Міхаіла.

Не прапусціце таксама магчымасць пабываць усярэдзіне царквы і ацаніць яе інтэр'ер. А яшчэ тут захоўваецца важная праваслаўная святыня — спіс з іконы Божай Маці «Усецарыца». Распавядаюць, што ён мае цудадзейную сілу і здольны вылечваць хворых.

Па аповядах вернікаў, пасля прынесеных абразу малітваў і пакаянняў хворыя вылечваліся, а ў бяздзетных сем'ях нараджаліся дзеткі. У Сынкавічах знаходзіцца копія абраза, выкананая з арыгінала спецыяльна для гэтай царквы (арыгінал XVII стагоддзя знаходзіцца ў Грэцыі на Святой гары Афон).

У XX стагоддзі выявай «Пантанасы» вядомы афонскі старац Іосіф Ісіхаст дабраславіў сваіх вучняў. Ён жа данёс да сучаснікаў старажытнае паданне аб гэтым абразе. Аднойчы да выявы падышоў дзіўны чалавек і прыняўся нешта невыразна мармытаць. У гэты момант аблічча Маці Божай заззяла дзівосным святлом і нябачная сіла адкінула юнака на падлогу. У страху ён выбег з храма і са слязамі прызнаўся старцам у тым, што вёў грахоўнае жыццё, займаўся вядзьмарствам і магіяй. Пакаяўшыся ў сваіх учынках, юнак застаўся на Афоне. Гэта была першая праява цудатворнай сілы абраза Божай Маці «Усецарыца». Неўзабаве сталі заўважаць, што абраз аказвае дабратворны ўплыў на хворых з рознымі пухлінамі, у тым ліку злаякаснымі. З выявы пачалі рабіць дакладныя спісы і для іншых мясцін. Паступова ікона стала вядомая ва ўсім свеце як вылечніца ракавых захворванняў.

Дзень святкавання абраза Божай Маці «Усецарыца» — 31 жніўня.

Экскурсіі ў Сынкавічы часта сумяшчаюцца з наведваннем Жыровіч. Міхайлаўская царква знаходзіцца ўсяго ў 30-35 км ад знакамітага Жыровіцкага манастыра.

Славутасці побач

У гэтых краях можна не абмяжоўвайцеся толькі царквой: ёсць паблізу і іншыя цікавыя аб'екты. У саміх Сынкавічах таксама можна палюбавацца эфектнымі руінамі спіртзавода пачатку мінулага стагоддзя. Гэта цэлы комплекс будынкаў, які ўключае спіртапрымач, стайню, лядоўню і іншыя пабудовы. Унутры самога завода яшчэ можна адрозніць рэшткі дэкору, хоць будынак даўно пустуе і павольна разбураецца.

Сэрца праваславія Беларусі. Што паглядзець у Жыровічах

У Мастацкай галерэі Міхаіла Савіцкага адбылося адкрыццё персанальнай выстаўкі «Шляхі натхнення» заслужанага дзеяча мастацтваў Рэспублікі Беларусь Аляксандры Яўгенаўны Дзятлавай. У экспазіцыі прадстаўлены работы з калекцыі аўтара і Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь.

Выстаўка твораў з керамікі і фарфору ўяўляе сабой рэтраспектыву творчага шляху вядомай беларускай мастачкі, прафесара, загадчыцы кафедры дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і касцюма Беларускай Дзяржаўнай акадэміі мастацтваў Аляксандры Дзятлавай. Ужо больш за сорак гадоў Аляксандра Яўгенаўна працуе ў галіне мастацкай керамікі і перадае свой вопыт маладому пакаленню мастакоў. Сумяшчэнне творчай і педагагічнай дзейнасці патрабуе нямала сіл. Натхненне служыць ёй крыніцай энергіі на шляху да новых твораў і падыходаў да адукацыйнага працэсу.

Творчы дыяпазон Аляксандры Дзятлавай надзвычай шырокі, што адбіваецца ў тэматыцы і тэхнічным выкананні яе работ. У экспазіцыі прадстаўлены аб'ёмныя кампазіцыі малых форм, фотапланшэты з выявай створаных манументальна-дэкаратыўных твораў.

Сярод мноства яе работ, якія ўпрыгожвалі інтэр'еры грамадскіх і культавых будынкаў Мінска, захаваліся: гарэльеф «Дабравешчанне» ў Мінскім епархіяльным упраўленні 1980-х гг., афармленне Фіта-аптэкі №88 у Траецкім прадмесці 1990-х гг.

Работы пачатку 2000-2010-х гадоў прадстаўлены ў інтэр'ерах Дома міласэрнасці, Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь, Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы.

Кожны твор, створаны рукамі Аляксандры Дзятлавай — гэта вынік карпатлівай працы і глыбокага паглыблення ў тэму. Яе метад заключаецца ў сінтэзе навуковага і творчага падыходаў. Яскравы прыклад таму – гарэльеф «Звеставанне», у працэсе стварэння якога аўтар глыбока прааналізавала хрысціянскую праваслаўную іканаграфію і трансліравала яе сучаснай пластычнай мовай.

У афармленні аптэкі № 88 інтэр'ерная пластыка, выкананая ў керамічных матэрыялах, перадае каларыт і прызначэнне памяшкання, апускае чалавека ў гісторыю дадзенага месца і асяроддзя. У экспазіцыі прадстаўлены стылізаваны аптэчны посуд, распрацаваны на аснове вывучэння старажытнага аптэчнага абсталявання. Сам інтэр'ер аптэкі аформлены роспісам на кафляных плітках з выявай жывёл, пудзілы якіх былі антуражам сярэднявечных аптэк. Роспісы ў выглядзе букетаў травяных збораў дапоўнены лацінскімі найменнямі лячэбных раслін. Знакавасць такога афарміцельскага рашэння падмацоўваецца гісторыяй месца, дзе з'явілася адна з першых аптэк у горадзе.

Тэатральная тэма знайшла ўвасабленне ў творах, створаных для Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь і Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы. Скульптурныя кампазіцыі «Партрэт Вацлава Ніжынскага ў ролі Фаўна» і «Партрэт Наталлі Труханавай у ролі Пэры» ў фае Вялікага тэатра ствараюць атмасферу прадчування балетнай містэрыі і настройваюць гледача на ўспрыманне наступнага тэатральнага дзеяння. Творы створаны паводле сцэнаграфіі вядомага мастака пачатку ХХ стагоддзя Льва Бакста, які быў удзельнікам тэатральна-мастацкіх праектаў Сяргея Дзягілева. Аб'ёмнае ўвасабленне знакамітых тэатральных вобразаў спалучае ў сабе гнуткую пластыку фігур і вытанчаную паліхрамію з пазалотай.

Кампазіцыя «Тэатральная сюіта» ў Нацыянальным акадэмічным тэатры імя Янкі Купалы ўключае дзве вазы: «Музы» і «Танец наяд». Выкананыя з каляровага бісквітнага фарфору ў спалучэнні з латуневым дэкорам яны ствараюць велічную парную кампазіцыю, якая адсылае да тэатральнага мастацтва Старажытнай Грэцыі. Заступніцы мастацтваў і навук Музы, танчуючыя спадарожніцы Апалона Наяды нагадваюць гледачу пра вытокі тэатра і пра тое, што «Купалаўскі» – найстарэйшы тэатр у горадзе.

Важнае месца ў творчасці Аляксандры Дзятлавай займае хрысціянская тэма. Аўтар узнагароджана медалём Экзархата Беларусі «У падзяку за працы па будаўніцтве Дома міласэрнасці ў Мінску». Апраўленне іканастаса Дома міласэрнасці выканана з беласнежнага фарфору з пазалотай і стварае лёгкі і ўзвышаны вобраз мяжы паміж светам зямным і нябесным. Фігуры Серафімаў і Арханёлаў, увітыя вінаграднай лазой калоны, утрымліваюць накіраваную ўверх кампазіцыю іканастаса. Поле алтара запоўнена шматлікімі сімваламі хрысціянства: знакамі Альфа і Амега (як пачатак і канец усяго існага), выявамі рыбы (як манаграмы імя Ісуса Хрыста), голуба (як сімвала Божага духу), сімваламі евангелістаў (Анёла, Арла, Льва і Цяля).

Экспазіцыя выстаўкі дапоўнена відэаматэрыяламі аб многіх іншых работах Аляксандры Дзятлавай і яе вучняў — студэнтаў і выпускнікоў Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.

У перыяд работы выстаўкі плануецца правядзенне майстар-класаў і аўтарскіх экскурсій па экспазіцыі.

Выстаўка працуе да 23 сакавіка 2025 года.

Выстаўку беларускай скульптуры прадставілі ў Палацы мастацтва

У мінскім Палацы мастацтва праходзіць выстава «Архіў», на якой упершыню шырока дэманструюцца скульптурныя творы з фонду Беларускага саюза мастакоў.

Прадстаўленыя работы створаны ў 1950—1980-я гады. Іх асноўная скіраванасць — рэалістычнае адлюстраванне рэчаіснасці праз партрэт, фігуратыўную жанравую або алегарычную кампазіцыю.

Аўтараў хвалявалі самыя розныя тэмы, якія датычыліся як асабістых успамінаў аб дзяцінстве, юнацтве і каханні, так і гістарычных падзей, у тым ліку Вялікай Айчыннай вайны, а таксама працоўных і спартыўных дасягненняў. Іх розныя аспекты ўвасабляліся ў камені, дрэве, метале.

Наведвальнікі ўпершыню маюць магчымасць убачыць скульптурную частку залатога фонду ў рамках адзінай тэматычнай экспазіцыі, падрыхтаванай секцыяй скульптуры Беларускага саюза мастакоў.

У экспазіцыі прадстаўлены творчыя работы як малавядомых ці незаслужана забытых аўтараў, так і мастакоў знакавых для беларускага выяўленчага мастацтва, для фарміравання і развіцця нацыянальнай мастацкай і мастацка-педагагічнай школы.

На выстаўцы прадстаўлены работы З.Азгура, К.Аляксеева, А.Анікейчыка, А.Антыпіна, Э.Астаф'ева, М.Бяляева, П.Белавусава, А.Бембеля, А.Барозеннікава, С.Вакара, А.Глебава, В.Гроса, Л.Гумава, Л.Гумава, Л.Гумілева, Л.Зільбера, Б.Іванцьева, Я.Колчава, Н.Кандрацьева, А.Крахалёва, А.Курачкіна, С.Ларчанка, С.Логвіна, П.Лука, Б.Маркава, А.Мятліцкага, І.Міско, В.Міхеева, Г.Муцава, Я.Санько, С.Селіханава, К.Селіханава, В.Слінчанкі, У.Цяніцкага, В.Цярабуна, А.Шатэрніка, В.Янушкевіча, і інш.

Напрыклад, скульптуры Заіра Азгура як заўсёды ўражваюць сваёй маштабнасцю. Работы аўтара філасафічныя, глыбокія, побач з імі пачынаеш асэнсоўваць скульптуру мінулых часоў.

Скульптар, народны мастак БССР Сяргей Селіханаў шырока вядомы на ўсёй постсавецкай прасторы як аўтар цэнтральнай шасціметровай фігуры — помніка мемарыяльнага комплексу «Хатынь», якая атрымала назву «Непакорны чалавек». На выстаўцы таксама прадстаўлены работы творцы, якія ўражваюць сваім зместам і гістарычнасцю.

Творчасць Івана Міско добра вядома не толькі ў нашай краіне, але і далёка за яе межамі. Яго часта называюць «касмічным» скульптарам. Тэма космасу — адна з прыярытэтных у яго творчасці. Ён аўтар цэлай галерэі скульптурных партрэтаў выдатных прадстаўнікоў гэтай прафесіі. Сярод іх — ледзь не ўсе касманаўты былога Савецкага Саюза, у тым ліку беларусы — Уладзімір Кавалёнак і Пётр Клімук, Алег Навіцкі, а таксама прадстаўнікі розных краін, якія пабылі на арбіце. На выстаўцы можна ўбачыць некалькі работ на касмічную тэматыку, якія абавязкова будуць цікавыя з гістарычнага і мастацкага боку.

Андрэй Бембель працаваў у жанры сацыялістычнага рэалізму. Яго манументальныя работы — рэльефы для сталічнага Дома ўрада і Дома афіцэраў — сталі першымі значнымі ў паслужным спісе мастака.

У ліку работ Бембеля, прысвечаных ваеннаму часу — Курган Славы (ён і Анатоль Арцімавіч былі скульптарамі праекта) і мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць — герой» (у сааўтарстве з Аляксандрам Кібальнікавым і Уладзімірам Каралём). Выстаўка яшчэ раз паказвае майстэрства аўтара і яго прафесійныя здольнасці.

Дадзены праект — унікальная магчымасць паглыбіцца ў свет беларускай скульптуры, гісторыю яе фарміравання і цікавыя старонкі жыцця беларускіх скульптараў.

Перамены непазбежныя. Выстаўку беларускіх мастакоў «Saudade» прэзентавалі ў прасторы ZAL#2

27 лютага (18-00) у прасторы ZAL#2 (Палац мастацтва) адбылося адкрыццё выставачнага праекта «Saudade», удзел у якім узялі 8 знакамітых беларускіх мастакоў. Работы кожнага аўтара — своеасаблівая споведзь і рэакцыя на непазбежныя працэссы жыцця.

Саудаде (ад парт. Saudade) – супярэчлівы складаны эмацыйны стан, які спалучае ў сабе светлы смутак, меланхолію, настальгію па страчаным, нуду па няздзейсным, пачуццё ўразлівасці і часовасці шчасця. Гэты тэрмін распаўсюджаны ў партугальскай культуры і з'яўляецца сузіральным. Саудадэ не ўтрымлівае негатыўнага падтэксту, а нараджае рамантызаваныя, летуценныя пачуцці.

У беларускай прасторы не існуе аналогіі вызначэння Саудадзе, але водгаласамі гэтага адчування з'яўляюцца тэмы, якія разважаюць аб адыходзячым часе, настальгічных успамінах і смутку. Яно звязана, як правіла, з эстэтыкай застылага, практычна метафізічнага пейзажу. Напрыклад, такі стан адлюстроўваецца ў серыі работ Уладзіміра Зінкевіча «Час туманоў», ствараючы пачуццё глыбокай меланхоліі, спакою і пустэчы. Таксама ў пейзажным жывапісе Сяргея Пісарэнкі праз тонкае лірычнае ўспрыманне апавядаецца аб адзіноце і суму, аб тым, чаго немагчыма дасягнуць у сучаснасці.

Да дзіцячых і настальгічных успамінаў у сваёй творчасці адсылаюць нас работы Наталлі Шапавалавай і Тамары Стасевіч. Аўтары зусім не рамантызуюць, а наадварот паказваюць нам унікальнасць гэтых перыядаў, іх спецыфічную і прыемную меланхолію і цеплыню.

У фатаграфіі такія аўтары, як Міхаіл Кулажэнка, Ганна Мельнікава, Віктар Сянькоў і Ірына Пыліна трансфармуюць розныя формы рэальнасці, ствараючы прастору страты і немагчымасці судакранання з неіснуючай прыродай часу. Адбываецца фотафіксацыя ірэальнага адчування і ўспамін асяроддзя, якое абстрагуецца і даходзіць да поўнага адмаўлення.

Асобная частка экспазіцыі прысвечана серыі работ Мішы Дайліда «Ноч — гэта не маё», якая абагульняе адчуванне экзістэнцыйнай тугі, якая мяжуе з манатоннай штодзённасцю.

Такім чынам, праект Saudade адлюстроўвае мастацкія пошукі ў беларускім мастацтве праз глыбокі лірызм і паэтычнасць, грунтуючыся на спробе вяртання і надзеі на тое, над чым чалавек не мае кантролю. Саудадэ дазваляе ўсвядоміць і прызнаць, што ўсё навокал змяняецца і перамены непазбежныя.

Сімволіка вобразаў Сяргея Балянка. Новы праект мастака прэзентавалі ў Галерэі Л.Шчамялёва

20 лютага спаўняецца 80 гадоў з дня нараджэння Таісы Мікалаеўны Бондар (1945–2005), беларускай пісьменніцы, паэткі, перакладчыцы, лаўрэата прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэнне» (2004). Яе мастацкае слова ўзбагаціла беларускую літаратуру другой паловы ХХ стагоддзя.

Таіса Мікалеўна Бондар нарадзілася ў Рудзенску Пухавіцкага раёна Мінскай вобласці. Бацька загінуў на фронце. Пазней у сваіх творах яна часта звярталася да асэнсавання свайго бязрадаснага пасляваеннага дзяцінства. Працавала на прамкамбінаце, затым – піянерважатай у Рудзенскай сярэдняй школе, з 1965 г. — у дзіцячай бібліятэцы. У 1967 г. завочна скончыла факультэт англійскай мовы Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў (зараз – Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт). Некаторы час жыла ў г. Фалешты (Малдова), выкладала гісторыю мастацтва ў майстэрні раённага дома культуры.

У 1977 г. Таісія Бондар вярнулася ў Беларусь. Працавала пазаштатным карэспандэнтам газеты «Вячэрні Мінск», у 1978-1981 гг. — загадчыкам аддзела выяўленчага мастацтва, архітэктуры і вытворчай эстэтыкі штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва». З 1981 г. была загадчыцай аддзела культуры часопіса «Беларусь», потым адказным сакратаром і намеснікам галоўнага рэдактара. Па ініцыятыве Таісіі Мікалаеўны быў заснаваны часопіс «Сусветная літаратура», з 1996 г. з'яўлялася яго галоўным рэдактарам. З 2002 года ўзначальвала рэдакцыйна-выдавецкую ўстанову «Літаратура і Мастацтва», сябрам Саюза пісьменнікаў БССР стала ў 1978 г.

Дэбют Таісіі Бондар у друку адбыўся ў 1970 годзе, калі ў газеце «Літаратура і мастацтва» было надрукавана некалькі яе вершаў.

Праз чатыры гады быў выдадзены першы зборнік паэзіі «Захапленне». Затым выходзілі кнігі лірыкі «Акно ў восень» (1977), «...І голас набыла душа» (1980), «Святочны снег» (1981), «Чырвоны месяц года» (1985), «Спадчынны боль» (1987), «Адна» (1981), эрні...» (1995).

Асноўныя матывы паэтычнай творчасці Таісы Бондар — асэнсаванне гістарычнага шляху, які прайшоў беларускі народ, яго багатая песенная спадчына, памяць аб гадах барацьбы і гераізму, імкненне да веры. Вялікую ўвагу аўтар надавала разважанню над лёсам жанчыны, праблемам сям'і, тэме кахання, адзіноты, пошуку свайго прызначэння ў жыцці. Яна адна з першых у беларускай паэзіі другой паловы ХХ ст. актыўна ўвяла ў творчасць рэлігійную тэму і жанр малітвы. У 2015 г. да 70-годдзя паэткі быў выдадзены новы зборнік «Спрадвечныя сцежкі», у які ўвайшлі творы розных гадоў: вершы, кароткія паэмы-песні, у тым ліку паводле народных легенд, паэма «Мы родам з вайны».

Творчасць Таісы Бондар прыпала на 80–90-я гады. На сцэну жыцця, у літаратуру, прэсу, кінематограф, на тэлебачанне выйшлі новыя героі: злодзеі, забойцы, жанчыны лёгкіх паводзін.

Таіса Мікалаеўна глыбока перажывала ломку, якая адбывалася з грамадствам і творчымі людзьмі. Героі яе кніг, сумленныя, прыстойныя людзі, сталі як быццам не патрэбныя, бо ў літаратуру дашлі зусім іншыя героі.

Адказы на пытанні, якія ставіла жыццё, яна шукала ў філасофіі, у рэлігійных вучэннях. Спецыяльна пабывала ў Індыі, дзе перад ёй нібы адкрыўся іншы свет

У 1980-я гады Таісія Мікалаеўна стала вядомай як майстар прозы. Былі апублікаваны зборнікі апавяданняў і аповесцей «Сінія яблыкі», «Час, калі нас любілі», «Паветраны замак на дваіх». Падзеяй у беларускай літаратуры стаў яе гістарычны раман пра Еўфрасінню Полацкую «Спакуса» (1989), дзе закранаюцца глыбінныя філасофскія праблемы, паказаны ўзаемаадносіны пакаленняў. Становішча жанчыны ў сучасным грамадстве, прага вырвацца за межы будзённасці, пошук сапраўднага кахання – усё гэта знайшло адлюстраванне ў рамане «Пазначаная» (2000). Таіса Бондар з'яўляецца аўтарам фантасмагарыі «Пусты п'едэстал» (2003), рамана-містэрыі «Павуціна» (2004) і інш.

У яе творах адбіліся сумневы, расчараванні, трывогі і пакуты чалавека, які не хоча быць ахвярай абставін, а імкнецца зразумець сэнс жыцця.

Таіса Бондар напісала шэраг даследчых партрэтаў пра беларускіх мастакоў. Гэтыя нарысы публікаваліся ў літаратурна-мастацкім і грамадска-палітычным часопісе «Сяброўства народаў», часопісе «Беларусь». Выступала ў друку з крытычнымі артыкуламі, публіцыстычнымі нататкамі, займалася перакладам твораў малдаўскіх, румынскіх, англійскіх аўтараў. Пераклала на рускую мову лірычныя творы індыйскага паэта Кабіра («Песні кахання», 2003). Пісьменніца шмат падарожнічала, наведала Індыю, Кітай, захаплялася ўсходняй філасофіяй і рэлігіяй.

Да творчасці Таісы Мікалаеўны заўсёды з цікавасцю ставіліся на яе малой радзіме. Праводзіліся творчыя сустрэчы з зямлячкай, канферэнцыі, кніжныя выстаўкі, прысвечаныя творчасці пісьменніцы. У гонар 60-гадовага юбілею ў 2005 годзе была арганізавана вечарына ў раённым Палацы культуры ў Мар'інай Горцы. Зямлячцы прысвоілі званне «Ганаровая грамадзянка Мар'інай Горкі».

У Таісы Мікалаеўны было няшмат сяброў. Лепш за ўсё яна адчувала сябе ў асяроддзі мастакоў, сяброў рана памерлага мужа, таксама мастака. Яны збіраліся ў кагосьці на кватэры, у Таісы Мікалаеўны на дачы. Там яна была сабой, ёй заўсёды даручалася варыць каву, таму што вельмі смачная кава атрымлівалася толькі ў яе.

Яна здавалася заўсёды такой моцнай, ніколі ні на што не скардзілася. Ніхто і не мог падумаць, што ў яе могуць быць праблемы са здароўем. Толькі пасля смерці стала зразумела, што ў яе быў рак...

Гэта была жанчына незвычайнага розуму і таленту, якая пайшла ад нас у росквіце сваіх здольнасцяў і магчымасцяў, не паспеўшы завяршыць шматлікіх сваіх задумак. Пісьменніца пайшла з жыцця, але прамяністай зорачкай засталося ў нашай літаратуры яе імя, засталіся кнігі і людзі, якія яе ведалі і любілі.

Юбілейная кніжная выстаўка «Сіла – у духоўнасці, праўда – у каханні…», прысвечаная 80-годдзю з дня нараджэння Таісы Мікалаеўны, адкрылася ў Нацыянальнай бібліятэцы 18 лютага.

У раздзеле экспазіцыі «Паэзія жыцця» шырока прадстаўлена літаратурная спадчына аўтара. Гэта ў тым ліку зборнікі «Захапленне», «Акно ў восень», «Святочны снег», «Сінія яблыкі», а таксама раман «Мечаная», аповесць «Матылькі» і інш.

У раздзеле «На прасторах дабрыні» прадстаўлены пераклады, зробленыя Таісай Бондар з малдаўскай, румынскай, англійскай і іншых моў, а таксама пераклады твораў самой пісьменніцы на розныя мовы свету.

Заключны раздзел экспазіцыі «Зорка на небасхіле» прысвечаны літаратурна-крытычным публікацыям пра жыццё і творчасць аўтара, ён складаецца з падборкі даведачна-энцыклапедычнай літаратуры і перыядычных выданняў.

У цэлым экспазіцыя налічвае каля сотні дакументаў. Наведаць выстаўку можна па 16 сакавіка.

100 гадоў з дня нараджэння Івана Навуменкі. Успамінаем цікавыя факты з жыцця пісьменніка

«Я лічу, што творчасць пачынаецца з музыкі.

Яна гучыць у свядомасці, як намёк на гармонію ці драму… Літаратура не павінна

забываць свой лірычны бераг. Бо лірыка разліта ва ўсім міразданні».

Іван Навуменка

У лютым 2025 года спаўняецца 100 гадоў з дня нараджэння Івана Якаўлевіча Навуменкі — знакамітага беларускага пісьменніка, літаратуразнаўцы, крытыка і грамадскага дзеяча. Яго творчасць аказала значны ўплыў на беларускую літаратуру XX стагоддзя, а навуковыя працы ўнеслі ўклад у вывучэнне станаўлення нацыянальнай літаратурнай традыцыі.

Нарадзіўся Іван Навуменка ў невялічкім горадзе Васілевічы Рэчыцкага раёна 

Нарадзіўся Іван Навуменка 16 лютага 1925 года ў невялічкім горадзе Васілевічы Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласці ў сям’і чыгуначнікаў, дзе акрамя яго былі яшчэ два браты і сястра. У дзяцінстве перажыў голад. Але дзіцячыя ўражанні захавалі іншае: хлопчык вывучыў у той час усіх птушак, ведаў назвы зёлак, любіў чытаць кнігі. «Вайну і мір» Талстога ён прачытаў, уявіце сабе, у трэцім класе. Ад голаду выратоўваў лес. Тады і стаў Іван Навуменка заўзятым грыбніком. З 14 гадоў ён пачаў працаваць у рамонтнай брыгадзе на чыгунцы.

У Васілевічах перад вайной Іван Навуменка скончыў на «выдатна» за адзін год дзявяты і дзясяты класы

Там і застала яго Вялікая Айчынная вайна. Хлопца па ўзросце не забралі на фронт. Са студзеня 1942 года ён удзельнічаў у камсамольскім падполлі, выдаваў маладзёжную газету «За Радзіму». Затым ваяваў у партызанах. У снежні 1943 года пасля вызвалення родных мясцін, Навуменку прызвалі ў Чырвоную Армію. Удзельнічаў у баях на Ленінградскім і 1-м Украінскім франтах. Ваяваў у франтавой разведроце. Пісьменнік пазней успамінаў, як даводзілася выпаўзаць на нейтральную паласу, падслухоўваць па нямецкай сувязі размовы ворага.

Іван Якаўлевіч вельмі добра ведаў нямецкую мову

Аднойчы яму давялося падслухаць, што немцы збіраюцца ўзарваць плаціну вадасховішча, каб затрымаць наступленне Чырвонай Арміі. Разведчыкі паспелі папярэдзіць савецкіх салдат. За гэта Навуменка атрымаў ордэн Чырвонай Зоркі. Двойчы быў паранены. Атрымаў кантузію на Карэльскім перашыйку, з-за якой на ўсё жыццё страціў магчымасць адчуваць пахі. Таму, напэўна, у яго творах так шмат апісанняў пахаў, асабліва бэзу.

«Мне ішоў сямнаццаты год. Мая сямнаццатая вясна была вельмі багатай на кветкі, на цеплыню, на тыя цудоўныя дні, калі здаецца, сама зямля спявае песню сонцу, жыццю, высокаму сіняму небу. Даўно ўжо з усіх кветак я найбольш палюбіў бэз».

Ці вось яшчэ: «тоненькая белая дзяўчына паўставала цяпер у маіх вачах у нейкім, новым, казачным святле. У гэтую вясновую ноч я зноў пачуў, як прыемна пахне расцвіўшы бэз».

Першая галіна пасляваеннай дзейнасці Івана Навуменкі — журналістыка

Ён працаваў карэспандэнтам Мазырскай областнай газеты «Бальшавік Палесся», а ў 1951—1952 гг. – у рэдакцыі рэспубліканскай газеты «Звязда». У гэты час праявіўся і філалагічны склад творчай асобы І. Навуменкі — ён піша першыя артыкулы і рэцэнзіі, прысвечаныя творчасці Янкі Купалы, Якуба Коласа, Івана Мележа, Аркадзя Куляшова, Піліпа Пестрака і іншых пісьменнікаў.

У юнацтве Іван Навуменка амаль ніколі не хадзіў з астатнімі маладымі людзьмі ў вясковы клуб

І вось, пасля чарговых вячорак, кампанія моладзі, праходзячы міма дома будучага пісьменніка, убачыла, як ён залез на высокі слуп і чытае там кнігу пры святле месяца.

Іван Навуменка ніколі не злоўжываў алкаголем, але ў кампаніі сяброў пісьменнікаў мог і выпіць

Аднойчы ў госці да жонкі Івана Якаўлевіча Ядвігі Паўлаўны завітала яе сяброўка і пачала скардзіцца на свайго мужа, які добра выпівае. На што Ядвіга Паўлаўна адказала, што ў іх сям’і такога, дзякуй Богу, няма. І вось у гэты самы час адкрываюцца дзверы, і Янка Скрыган, Янка Брыль, Іван Мележ уносяць народнага пісьменніка ў кватэру і кладуць на канапу ў несвядомым стане. Аказалася, што ў Навуменкі якраз выйшла кніга і ён добра адзначыў гэту падзею разам з сябрамі. Знаёмая яшчэ доўга ўспамінала гэты выпадак.

Іван Якаўлевіч любіў збіраць грыбы

І ў сяброўскіх размовах, і ў прозе даваў інструкцыі пачынаючым грыбнікам: «Ты не бегай, а тапчыся, шукай». Неяк жартам сказаў пра сына: «Я навучыў Паўлюка чытаць кнігі і збіраць баравікі. А больш я і сам нічога не ўмею».

За кнігу «Таполі юнацтва» Іван Навуменка ў 1967 годзе атрымаў прэмію Ленінскага камсамола Беларусі

У 1960-я ўзяўся за вялікую працу — раманы «Сасна пры дарозе» (1962), «Вецер у соснах» (1967), «Сорак трэцi» (1974), якія ўсе разам складаюць яго партызанскую трылогію. Пад канец жыцця казаў, што тры кнігі напісана аб акупацыі, трэба было б не менш за дзве напісаць пра Перамогу. І прызнаваў: «Радасць была вялікая, а разам з тым пра Перамогу пісаць цяжэй».

У літаратуру і навуку Іван Якаўлевіч прыйшоў ужо дарослым чалавекам

Пачаткам літаратурнай дзейнасці пісьменніка лічыцца 1955 год. Вайна была галоўнай тэмай ягонай творчасці. Без усялякага пафасу, простай мовай пісаў ён пра трагічныя лёсы людзей. У яго выйшла 12 зборнікаў апавяданняў і аповесцей, шэсць раманаў, каля 200 навуковых артыкулаў і манаграфій па праблемах станаўлення беларускай літаратуры. Многія з твораў перакладзены на рускую, балгарскую, латышскую, нямецкую, польскую, рускую і іншыя мовы.

Многія з апавяданняў Івана Навуменкі з’яўляюцца значным укладам у скарбонку беларускай навелістыкі. У іх прасочваецца лёс пакалення аднагодкаў аўтара. Ён стварыў адметны вобраз-тып семнаццацігадовага юнака, які сустракаецца з жорсткімі жыццёвымі выпрабаваннямі і, нягледзячы на супярэчнасці лёсу, захоўвае рамантычны, часам наіўна-рамантычны погляд на рэчаіснасць. Маладыя героі прозы Івана Навуменкі крочаць ваеннымі дарогамі, уваходзяць у студэнцкія аўдыторыі, перажываюць радасці і расчараванні кахання. Побыт, прыватнае, інтымна-душэўнае жыццё — тая сфера, у апісанні якой Іван Навуменка паказвае сябе добрым знаўцам псіхалогіі, тых знешніх і ўнутраных канфліктаў, з якіх выспяваюць чалавечыя драмы.

Назвы зборнікаў і апавяданняў пісьменніка ў сваёй большасці сведчаць пра тую ролю, якую адыгрывалі ў яго творчасці юнацтва, маладосць або ўспаміны пра маладосць. Героі многіх празаічных твораў пісьменніка належаць да гэтай пары жыцця. Іх дарослае «я» толькі пачынае акрэслівацца, яны паўстаюць у тую часіну, калі іх дзяцінства пераходзіць у ранняе юнацтва або калі юнацтва змяняецца маладосцю. Нават калі персанаж паказваецца ў сталым веку, думкамі і ўспамінамі сваімі ён вяртаецца ў маладосць. А самы ўлюбёны ў пісьменніка ўзрост, якім ён надзяляе сваіх герояў, — семнаццаць гадоў. Тыя самыя семнаццаць гадоў, якія згадваюцца і ў назве зборніка апавяданняў, і аднайменнай навелы.

Іван Якаўлевіч пайшоў з жыцця ў 2006 годзе

Івана Навуменкі не стала ў 2006 годзе. Яго дзеці кажуць, што пісьменнік напэўна пражыў бы больш, калі б побач была Ядвіга Паўлаўна. Але жонка пісьменніка памерла на шэсць гадоў раней. І жыццё без ахвярнасці, клопату, дабрыні, слоў падтрымкі, звонкага заразлівага смеху Ядвігі, без іх гарачых спрэчак і нават сварак страціла для Івана Якаўлевіча ранейшы сэнс.

Топ-13 фактаў з жыцця Аркадзя Куляшова

Увесь найбліжэйшы тыдзень — масленічны. Народныя гулянні, відовішчныя забавы тыпу поўзання па слупе, выпякання і паядання бліноў — гэтыя традыцыі настолькі прыжыліся, што асноўны сэнс Масленіцы сёння зводзіцца менавіта да іх. Традыцыі і абрады продкаў беларусаў былі значна большыя. Некаторыя з іх, нажаль, сыходзяць у нябыт і ўспамінаюцца толькі краязнаўцамі і гісторыкамі.

Падчас Масленічнага тыдня вялікая ўвага надавалася сямейна-шлюбным адносінам. Гэта і зразумела. Продкі беларусаў у вясенне-летне-асенні перыяд вельмі шмат працавалі ў палях. Хлопцам і дзяўчынам часу на знаёмствы заставалася не так і шмат. А святы такія, як Масленіца, Каляды, Купалле, гуртавалі моладзь, утваралі пары.

Раскажам вам некалькі традыцый масленічнага тыдня, якія, ўпэўнены, могуць вас здзівіць.

«Пачастуеш нас сырам — народзіш ты сына»

У масленічны тыдзень была традыцыя наведваць дзяўчат, жанчын, якія нядаўна ўзялі шлюб, але не маглі па нейкай прычыне зацяжарыць. Вяскоўцы прыходзілі да дома, дзе жыла такая дзяўчына, спявалі ёй песні з пэўным сэнсам. Маглі гучаць, напрыклад, словы: «Маладзіца, маладая, выходзь ты да нас на двор, пачастуеш нас сырам — народзіш ты сына». Песні насілі заклінальны характар. Лічылася, што хуткім часам у гэтай сям'і абавязкова народзіцца дзіця.

Масленіца ярка ўвабрала ў сябе асноўныя элементы сямейнай абраднасці. Менавіта праз гэтае свята можна прасачыць хрысцільную абраднасць. На хрышчэнне дзіцяці заўсёды прысутнічала бабка-павітуха. А на Масленіцу наведвалі бабку-павітуху, лашчылі, частуючы бліны.

Навошта на Масленіцу апраналі калодку на шыю?

Прысутнічалі на Масленіцу і некаторыя элементы вясельнай абраднасці. Напрыклад, аднавяскоўцы наведвалі з віншаваннямі маладых, якія нядаўна браліся шлюбам. А калі ў вёсцы быў нежанаты хлопец, з яго жартавалі. На шыю хлопца апраналі калодку, тым самым паказваючы, што ён дасягнуў дзетароднага ўзросту, але пакуль не жанаты. Хай і ў жартоўнай форме, але гэта была пэўная ганьба. Аднавяскоўцы падкрэслівалі гэтым, што хлопец павінен працягваць свой род.

Наведвалі дзяўчат і жанчын, якія нядаўна выйшлі замуж, каб ацаніць іх гаспадарскія ўменні. Прыходзілі ў хату, у сям'ю да такой жанчыны і правяралі, якая яна гаспадыня. Жанчына павінна была госцяў чым-небудзь пачаставаць. Інакш лічылася, што гаспадыня дрэнная. І тады госці хапалі падушкі з хаты, выбягалі на двор і трэслі імі. ажаніўся, але добрай гаспадыняй яго жонку не назавеш.

Чаму спальвалі пудзіла?

Масленіцу суправаджала і памінальная абраднасць. На поўначы Беларусі сустракаўся такі цікавы абрад, як «Пахаванне дзеда». Мясцовыя жыхары рыхтавалі ляльку Дзеда і праводзілі абрад яе пахавання. Усе плакалі, а потым выносілі ляльку на двор і спальвалі. Лічылася, што са спаленнем сыходзіць увесь негатыў.

Таму на Масленіцу спальваецца пудзіла. Людзі верылі, што агонь як ачышчальная сіла будзе прыбіраць увесь негатыў. Таксама лічылася, што калі пакласці ў пудзіла нейкую рэч або запіску з усім дрэнным, што было летась, і спаліць, можна ўвайсці ў новы светлы этап свайго жыцця.

Выконваючы абрады і традыцыі, людзі верылі ў сакральны сэнс Масленіцы. Укладвалі ў гэтае свята важныя пасылы. Большае значэнне надавалася самім дням. Напрыклад, перыяд з панядзелка па сераду быў адметны падрыхтоўкай да Масленіцы, а ўжо з чацвярга па нядзелю. зяця на бліны, а ў пятніцу, наадварот, зяць цешчу.

На сучасным этапе святкаванне Масленіцы набыло больш забаўляльны характар. У гарадах спальваюць пудзіла, частуюць блінамі. Адбываецца трансфармацыя сэнсаў свята. На шчасце, аграсядзібы, музейныя комплексы падтрымліваюць на сваёй тэрыторыі спрадвечныя беларускія традыцыі пры правядзенні Масленіцы.

Масленіца-2025. Дзе і як сёлета беларусы будуць праводзіць зіму?

Момант змены сезонаў у многіх культурах сімвалізуе новы пачатак. Менавіта таму так папулярныя святы, мэта якіх заключаецца ў тым, каб усвядоміць і здзейсніць гэты пераход, завяршыць чарговы прыродны цыкл.

І калі раней спраўджвацца з календаром было неабходна, то ў 21 стагоддзі такія святы, як, напрыклад, Масленіца, нясуць у сабе хутчэй сімвалічны сэнс. А яшчэ гэта нагода сабрацца з сябрамі і блізкімі і правесці разам асаблівы дзень (а лепш цэлы масленічны тыдзень). Гатовы сустракаць вясну? Тады расказваем, дзе ў Беларусі пройдуць самыя вясёлыя і шумныя народныя гулянні на Масленіцу.

Даты правядзення Масленіцы ў 2025 годзе

Масленіца — вельмі вясёлае і смачнае свята, якое папярэднічае Вялікаму посту перад Вялікаднем. Таму і адзначалі яго заўсёды цэлы тыдзень, які так і называлі — масленічны. Пік гулянняў прыпадаў на нядзелю, калі ўрачыста спальвалі пудзіла, якое сімвалізуе зіму і развітанне з ёй.

Як прынята праводзіць Масленічны тыдзень? Гісторыя і традыцыі свята

З-за прывязкі да іншых свят даты святкавання Масленіцы мяняюцца кожны год. На гэты раз развітанне з зімой прыпадае на даты з 24 лютага па 2 сакавіка. Для самых нецярплівых пакуль можна адзначыць і іншыя святы — аналагі масленіцы ў розных краінах. Напрыклад, у Іспаніі, Італіі і шэрагу іншых краін увесь месяц праводзяцца карнавальныя шэсці, самыя вядомыя з якіх праходзяць у Рыа-дэ-Жанейра і Венецыі. У Вялікабрытаніі на Масленіцу ладзяць «бліновыя забегі», паўдзельнічаць у якіх могуць усе жадаючыя, а пераможцам стане той, хто пройдзе дыстанцыю першым, паспеўшы падчас бегу перавярнуць блін 3 разы, не сапсаваўшы яго.

Пра Мардзі Гра многія чулі. Пышныя святочныя карнавалы праходзяць у «тлусты аўторак» — у апошні дзень перад пачаткам каталіцкага Вялікага посту ў Францыі і франкамоўных краінах і гарадах, у тым ліку Новым Арлеане ў ЗША. Галоўнымі героямі вясёлага свята Fastelavn у Даніі, у адрозненне ад традыцыйнай усходнеславянскай масленіцы, становяцца не дарослыя, а дзеці, якія выходзяць на вуліцы, каб «пакалядаваць»: яны спаборнічаюць у тым, каб сабраць як мага больш пачастункаў, якімі ўзнагароджваюць іх жыхары горада.

Дзе будуць святкаваць Масленіцу ў Мінскай вобласці?

Выдатных прапаноў шмат. Пачнём са свята «Шчодрай Масленіцы» ў этнакультурным комплексе «Наносы Адпачынак», якое пройдзе ўжо ў наступныя выходныя. 1 сакавіка гасцей чакае цэлы дзень масленічных забаў: традыцыйныя народныя гульні, шчодрыя бліныя пачастункі, фальклорныя паказы для дзяцей і дарослых. Таксама за дадатковую плату прапануюць наведаць адзін з варыянтаў агляднай экскурсійнай праграмы (поўны ці кароткі азнаямленчы) і конна-цыркавое прадстаўленне.

У «Дукорскім маёнтку» 1 і 2 сакавіка пройдуць праводзіны зімы: песні, танцы, карагоды, традыцыйныя фальклорныя абрады, пачастункі і сапраўднае фаер-шоу са спаленнем пудзіла Масленіцы. Акрамя гэтага, гасцей чакае экскурсія-дэгустацыя, паказ батлейкі і яшчэ шмат чаго цікавага. З Мінска ў маёнтак і назад у горад будзе арганізаваны трансфер.

У парку гісторыі «Вялікае Княства Сула» праводзіць зіму будуць з 22 лютага па 9 сакавіка. Праграма «Шчодрая Масленіца» будзе праходзіць па выхадных: 22 і 23 лютага, а таксама 1,2,8 і 9 сакавіка. Пачатак а 14:00. Вас чакаюць займальныя конкурсы і спаборніцтвы, народныя забавы і весялосць. Апроч гэтых забаў, у Суле ёсць свая святочная традыцыя: выпякаць на Масленіцу велізарны двухмятровы блін і частаваць сваіх госцяў. Гэты год не стане выключэннем — не прапусціце! Для тых, хто не зможа далучыцца да свята ў выходныя дні, Сула прапануе эксклюзіўную экскурсійную праграму-квэст па буднях, у якую таксама ўваходзіць катанне на брычцы і пачастункі для дзяцей і дарослых. Пачатак а 13:00.

У загарадным клубе «Фестывальны» сустракаць вясну будуць 2 сакавіка. Тут пройдзе святочная праграма «Ключы ад сонца» (пачатак у 12:00). У гэты дзень гасцям прапануюць паўдзельнічаць у штогадовым конкурсе па паяданні бліноў, выпрабаваць сябе ў святочных гульнях — «Масленічны слуп», «Кіданне валёнка», «Падыманне гіры» і іншых актыўнасцях. Будуць працаваць зоны для дзяцей і рамесныя гандлёвыя рады. Дарэчы, першым 500 гасцям абяцаюць традыцыйны welcome-drink. Свята скончыцца феерычным фаер-шоў KRESIVA і спаленнем пудзіла зімы.

Адрас: Мінская вобл., Валожынскі р-н, Ракаўскі с/с, хутар Арлоўшчына

У экапарку «Акварэль» на масленічныя гулянні гасцей чакаюць 2 сакавіка, збор у зоне «Пікнік». У праграме: майстар-класы па вырабе традыцыйных лялек і вырабаў, забавы ад скамарохаў, гульні, танцы, спецыяльнае бліновае меню і спальванне пудзіла, а таксама заваяванне масленічнага слупа, кіданне валёнкаў і шмат іншых вясёлых спаборніцтваў. А яшчэ для гасцей выступіць фальклорны калектыў «Поклiч». Пачатак свята а 13-ай гадзіне.

Падчас свята будзе працаваць фудкорт: спецыяльнае грыль-меню, юха з мясцовай рыбы, фермерскі чай і глінтвейн. Ёсць магчымасць арандаваць альтанку для барбекю з дастаўкай страў з рэстарана ці піцэрыі і набыць нешта з прадукцыі ўласнай вытворчасці ў краме Farm Market.

Адрас: Мінская вобл., Пухавіцкі р-н., Навасёлкаўскі с/с, 200 метраў на поўдзень ад в. Загай.

Дзе яшчэ адсвяткаваць Масленіцу?

Парк Жывёл у Баранавічах запрашае разам адсвяткаваць Масленіцу 1 і 2 сакавіка. Гэта ўнікальнае месца, дзе вы зможаце пагутарыць з мілымі жывёламі — насельнікамі парку, а таксама узяць удзел у святочнай праграме з бліновай эстафетай, баямі з падушкай на бервяне, перацягваннем каната і многіх іншых забавах. Для гасцей выступіць народны ансамбль «Крушына з Крошына».

Парк-гатэль «Яркі» рыхтуецца праводзіць зіму 1 і 2 сакавіка. «Гарача і гарачая Масленіца ў «Яркім» — праграма з такой назвай чакае гасцей комплексу. 1 сакавіка (пачатак у 13:00) абяцаюць карагоды, шмат вясёлых конкурсаў, «бліновы» розыгрыш з прыемнымі сюрпрызамі, традыцыйныя абрады і спальванне пудзіла. У святочным меню: бліны, шашлыкі, глінтвейн, гарбата. Свята завершыцца музычным вечарам у рэстаране. Уваход на мерапрыемства вольны. 2 сакавіка ў 12:00 у дзіцячым клубе пачнецца творчы майстар-клас для дзяцей і дарослых «Лялька Вяснянка», неабходны папярэдні запіс.

Адрас: Баранавіцкі раён, Падгарноўскі с/с, в. Калбавічы.

У Нацыянальным парку «Браслаўскія азёры» (базы адпачынку «Дрывяты», «Ляошкі») Масленіцу будуць адзначаць цэлы тыдзень з 24 лютага па 2 сакавіка. Вулічныя гулянні ў лепшых народных традыцыях, бліны і дэгустацыя ягадных настоек, а таксама пачастункі з эка-крамы «Хатнія прысмакі». А ў завяршэнні — спаленне пудзіла ў шырокім карагодзе.

Адрас: г. Браслаў, вул. Дачная, 1, база адпачынку «Дрывяты».

Традыцыі і абрады Масленіцы. Як адзначаюць свята беларусы?

Персанальную выстаўку графікі Сяргея Баленка «Гэтак жа, як і заўтра» прадставілі ў Галерэі мастацтваў Леаніда Шчамялёва.

Буйства фантазіі ці магія сноў? Сімволіка вобразаў ці «філасофія ў карцінках»? Яркі, самабытны, «нетыповы» мастак Сяргей Балянок запрашае гледача ў свой свет, пры гэтым пакідаючы за кожным права на індывідуальную трактоўку візуальна-вобразных асацыяцый.

Свет, вытканы з далікатных ліній, выявы, вытканыя з далікатных нітак. Далікатныя карцінкі памяці. Менавіта так хочацца апісаць графіку Сяргея Балянка. Яго афорты — зусім не выява канкрэтных прадметаў. Гэта, хутчэй, уражанні, успаміны, адчуванні, якія прынялі розныя формы і гэтыя формы адлюстраваны ў работах творцы.

На выстаўцы прадстаўлена больш за 50 графічных работ розных часовых адрэзкаў з 1980 па 2025 год. Яны дастаткова нестандартныя і абстрактныя, бо адлюстроўваюць асабісты погляд мастака на свет, але не абазначаюць нейкія канкрэтныя прадметы і ідэі. У мастака атрымалася стварыць асаблівы свет, які будзе цікавы кожнаму гледачу. Да таго ж графіка — вельмі цікавы напрамак у мастацтве, таму што яна працуе з больш аднатоннымі матэрыяламі, чым жывапіс.

Сяргей Балянок — беларускі графік, мастак і ілюстратар. Яго работы ўпрыгожвалі кнігі Жуля Верна, Рэя Брэдберы, Айзека Азімава, Міхаіла Булгакава, Іосіфа Бродскага, Аляксандра Бяляева і іншых вядомых пісьменнікаў. Да зборнікаў фантастыкі «Прадаецца планета» і «Крылы ночы» ілюстрацыі падбіраліся з раней створаных твораў. Гэтак жа адбылося і з раманам «Калыска для коткі» Курта Воннегута. У экспазіцыі можна ўбачыць работу «Мост», якая ўпрыгожыла вокладку гэтай кнігі.

— Перад намі вельмі смелы мастак. Я гляджу на ягоныя работы, і разумею, што ў гэтых работах важна ўсё, — падкрэсліла на адкрыцці выстаўкі Першы намеснік старшыні Беларускага саюза мастакоў Наталля Шаранговіч. — Я радуюся і захапляюся гэтым мастаком як чалавекам, які шмат гадоў аддаў кнізе і літаратуры. Яшчэ захапляе, што ягоныя працы не ствараліся па кнігах, яны самі па сабе былі вельмі прыдатныя для гэтай літаратуры. Балянок — той мастак, які можа думаць: чыста, няспынна, вельмі ярка і глыбока.

Творчасць і эстэтыка Сяргея Балянка вызначаюцца некаторай змрочнасцю. І гледачу спадабаецца гэтая выстаўка, калі ён хоча паглядзець, як мастак можа ўбачыць свет не праз навакольную рэальнасць, а праз свае ўражанні, успаміны і адчуванні ад свету, якія прымаюць незвычайныя формы.

Кожны ліст яго афорта нараджаецца лёгка і хутка, а выява выяўлялася нечакана нават для самога мастака. Папярэднія нарыхтоўкі, накіды і малюнкі Сяргей абвяргае адразу і канчаткова. Незвычайны след на шкле, некалькі выпадковых ліній у запісной кніжцы, цень на пяску — і ў ім прачынаецца Мастак. Любая пляма, якая для нас толькі непрыемнасць, яго можа натхніць. Далей працэс робіцца тэхнічным.

На просьбу вызначыць тэматычны змест сваіх работ Сяргей Балянок выдае вельмі нечаканую фармуліроўку: гэта філасофія ў карцінках. Спачатку яму здавалася, што гэта выключна ягоная ўласная філасофія. Але з цягам часу ён прыйшоў да высновы, што не ўсё так проста. Мастаку давялося сустрэцца з вялікай колькасцю людзей, якія ўспрымаюць свет гэтак жа, як ён. Сяргей Балянок не хоча абазначаць словамі ключавыя пазіцыі сваёй філасофіі. Не хоча гэтага рабіць з прынцыповых меркаванняў, бо навязваць публіцы сваё меркаванне — благі тон.

Глыбока суб'ектыўныя і назвы работ аўтара, якія як раз пацвярджаюць абсалютную невідавочнасць сэнсаў: «Яны заўсёды ведалі дарогу да цёмнага святла», «Пастаянна дзеючы гіпсавы атракцыён», «Пакуль усё гэтак жа, як учора і як заўтра».

Узнікае адчуванне, што гледача дапусцілі ў вельмі асабістую прастору і зусім не прапануюць разважаць і шукаць якія-небудзь падтэксты. Тут усё ўжо прыдумана, усе карцінкі памяці захаваны, падпісаны і не патрабуюць дадатковых характарыстык. Аднак, тым мацней спакуса паразважаць, пафантазіраваць і, такім чынам павысіць градус загадкавасці, або адмяніць яго зусім.

Сяргей Балянок ганарыцца, што ніводны яго графічны ліст не быў зроблены на замову. Усе яны — адлюстраванне асобы, частка яго сапраўднага ўнутранага свету. Гэтаму адразу верыш, зірнуўшы ў яго твар, у неверагодна маладыя і крыху наіўныя вочы. Яны-то напэўна бачаць наша жыццё без бытавога налёту, таму гарады ў яго работах такія пустынныя, дрэвы — вялікія, а людзі такія маленькія і безаблічныя.

Упершыню работы Сяргея Баленка экспанаваліся ў Беларусі ў 1974 годзе, а першая персанальная выстаўка адбылася ў 1987-м. З таго часу яго персанальныя экспазіцыі праходзяць прыкладна раз у паўтара года, і геаграфія іх вельмі шырокая: Беларусь, Літва, Польшча, Галандыя, Данія, Швецыя. Яго работы набыты музеямі Італіі, ЗША, Венгрыі. Колькі афортаў захоўваецца ў прыватных калекцыях, Балянок не ведае, не лічыў. Званняў, прызоў і ўзнагарод не мае і не імкнецца да гэтага, а таму ў конкурсах не ўдзельнічае таксама з прынцыповых меркаванняў.

У лютым ў галерэі ART fabrika пачала работу выстаўка «Забытыя пацалункі» цікавага беларускага пісьменніка Паўла Заблоцкага. Асаблівыя рысы творчасці аўтара — бліскучае тэхнічнае выкананне і своеасаблівы іранічны погляд на вельмі сур'ёзныя рэчы.

Павел – прыклад сучаснага творцы, які аддае перавагу існаванню ў далечыні ад віруючага гарадскога жыцця. Яго майстэрня знаходзіцца ў вёсцы Вялікае Сяло Дзяржынскага раёна. Там нараджаюцца работы, у якіх глядач знойдзе разважанні пра хуткаплынны час і мудрагелістыя сувязі паміж, здавалася б, выпадковымі падзеямі. Адметныя рысы мастацтва Паўла Заблоцкага – бліскучае тэхнічнае выкананне і своеасаблівы іранічны погляд на вельмі сур’ёзныя рэчы.

Іронія мастака ўвогуле — асобны повад для размовы. Павел вельмі далікатна і павольна падкрэслівае пэўныя суп’езныя моманты з дапамогай гумару і элементаў іранічнасці. Яму вельмі падабаюцца магчымасці разгортаваць тэму з дапамогай элементаў гульні, загадкі.

У агульным сэнсе, іронія падвяргаецца вывучэнню і засноўваецца на тым, што змест аўтарскай задумы не заўсёды ляжыць «на паверхні». Яе імпліцытнасць падахвочвае гледача звяртацца да ўласных фонавых ведаў або крыніц, якія дапамогуць яму раскрыць незразумелыя, унутрана закладзеныя ўяўленні аўтара аб той ці іншай з'яве.

Фантастыка у работах аўтара прысутнічае эпізадычна, на першым месцы тут гістарычныя сюжэты. Прызнацца шчыра, стыль Паўла зусім не звыклы для шырокай аўдуторыі.

Большасць работ Заблоцкага можна аднесці да фэнтэзі і казак, легенд з элементамі фальклору, якія дзякуючы строгаму візуальнаму стылю робяць наймацнейшае ўражанне, як таго і хацеў мастак.

Павел Заблоцкі стварае жывапіс візуальна моцным і стылістычна вядомым. Ён працуе па некалькі гадзін у дзень, імкнучыся кожную карціну давесці да дасканаласці. Яго творчасць атрымлівае высокія адзнакі крытыкаў і аматараў мастацтва.

Трэба падзякаваць самой галерэі за такое ўдалае размеркаванне работ у прасторы. Не гледзячы на іх невялікі памер, у прадстаўленнай экспазіцыі яны выглыдаюць ідэйна, грунтоўна і вельмі канцэптуальна.

Дарэчы, набываць квіток, каб прайсці на выстаўку, нікому не давядзецца. Паглядзець праект і паўдзельнічаць у мерапрыемствах у межах экспазіцыі, можна абсалютна бясплатна.

Art-food Дар’і Карпавай. Асаблівасці новага творчага праекта мастачкі

1 лютага ў галерэі Art Fabrika адкрылі выстаўку «Сезон» маладой беларускай мастачкі Дар'і Карпавай.

Праект беларускай мастачкі запрашае гледача зірнуць на карціны з выявамі клубняў, лісця, сцеблаў, ягад і арэхаў, кожнаму з якіх прысвечана асобнае палатно, у якіх аўтар прызнаецца ў любові да жывой фактуры аб'екта.

Гэта калекцыя мона-нацюрмортаў з візуальнай гісторыяй пра калабарацыю колеру, фактуры і плоці пладоў, выкананых у тэхніцы алейнага жывапісу.

Дар'я Карпава — маладая, таленавітая мастачка, фатограф, дызайнер. З канца 2000-х яна працуе ў напрамку фуд-арт, гэта захапленне неўзабаве стала вядучым і ў жывапісных работах. Па сваім змесце яе нацюрморты далёкія ад класічных: як правіла, у карціне прысутнічае толькі адзін від гародніны, садавіны, ягад ці зусім адзін аб'ект. Прадстаўленая выстаўка – гэта пошук новых форм і спалучэнняў кветак і фактур, небанальных поглядаў на звыклыя рэчы.

На палатно аўтар пераносіць прыдатных для ежы персанажаў. Некласічныя нацюрморты аўтара з садавінай і гароднінай — напамін эстэтам. Арт-тэрапія добра, але ў сувязі з эпідсітуацыяй у свеце неабходна ўжываць больш вітамінаў.

Ежа ў гісторыі мастацтва заўсёды была для мастакоў крыніцай натхнення, многія з якіх звярталіся да яе як да натуры для сваіх нацюрмортаў. А у наш час яна яшчэ і стала матэрыялам для мастацкай творчасці. Некаторыя дызайнеры і стылісты пачалі выкарыстоўваць прадукты для стварэння ўнікальных работ

Сучасны food-art часцей за ўсё ніяк не завязаны на мэтанакираваным складнікам: галоўным сэнсам мастацкіх работ з'яўляецца дасціпнасць і знаходлівасць. З распаўсюджваннем візуальных сродкаў масавай інфармацыі значная колькасць твораў ствараецца ў рэкламных мэтах.

Творы мастацтва, звязаныя з ежай, валодаюць уласнымі характарыстыкамі, якія адрозніваюць іх ад таго, як традыцыйна ўспрымаецца выкарыстанне ежы. У іх ёсць свае асаблівасці з пункту гледжання таго, як яны выглядаюць для гледача, якія ўражанні яны прапануюць публіцы і які сэнс у іх закладзены.

Дар’я Карпава, безумоўна, не толькі аўтар жывапісу, але ў пэўным сэнсе аўтар нашага настрою. Аналізуючы яе творчасць, складана не патрапіць у «нацюрмортную варонку прыемнага жыцця». Яркія колеры, прыгожыя аб’екты харчавання, творчая манера аўтара — усё гэтыя аспекты характарызуюць Дар’ю як яркага, пазітыўнага і энэргічнага чалавека.

Мастачка ўмее захапіць сваім яркім падыходам да творчасці. У зале, дзе знаходзяцца яе творы, адразу адчуваецца жыццё, рух эмоцыі і галоўнае шчырасць і дабрыня.  Выстаўка дапаможа вам адчуць вясновы настрой і паглыбіць вас у свет незабыўных эмоцый.